Tweet
CAO VI KHANH
Lị ch sử như cuồ ng phong thổ i tạ t ngườ i ta ra tứ tá n như mớ lá thu cuố i mù a.
Chiế c nằ m hé o hắ t, thoi thó p gó c tố i. Chiế c vậ t vờ cuố i bã i đầ u ghề nh. Năm
mườ i năm. Và i ba mươi năm. Rồ i đây, nử a thế kỷ ! Mà thôi, sá chi thờ i gian. Mộ t
ngà y cũ ng là xa khi tuổ i tá c không biế t chờ biế t đợ i. Khi kẻ đi, ngườ i ở lạ i đoạ n
đà nh.
Bố n con trai, năm con gá i sanh ra từ mộ t gia đì nh không già u không nghè o, ở
mộ t tỉ nh nhỏ ven bờ sông Cá i, tá ch ra từ sông lớ n Tiề n giang, chả y miệ t mà i qua
bao nhiêu ruộ ng đồ ng, vườ n tượ c xanh mướ t bố n mù a. Ghé lạ i, sông tá ch ra
thà nh nhữ ng con kinh nhỏ tươm đầ y nướ c ngọ t vây quanh thị trấ n, vố n đã có tên
từ thuở vương triề u Nguyễ n cò n tạ i vị .
Gia đì nh đông con, ngườ i cha ngườ i mẹ nuôi con không bằ ng cao lương mỹ vị ,
chỉ ngà y hai bữ a cơm no mà cố t nuôi bằ ng đứ c tí nh khiêm cung, trọ ng đứ c. Nhấ t
là tinh thầ n nhân văn vố n đã là bả n chấ t củ a cả mộ t dân tộ c, dẫ u trả i suố t bố n
ngà n năm luôn phả i chố ng đỡ vớ i trù ng trù ng bã o tá p từ thiên nhiên đế n lò ng
ngườ i.
Bằ ng mọ i giá , kể cả cá i giá tậ n tâm đế n tậ n cù ng, cặ p vợ chồ ng già , vừ a vé t cạ n
lò ng dạ y dỗ họ c trò nơi trườ ng ố c, vẫ n dồ n hế t sứ c só t lạ i lo un đú c bầ y con. Từ
đó , trai cũ ng như gá i, lớ n lên chưa có ai đi trệ ch lố i đi củ a bậ c sinh thà nh...
Đườ ng đờ i trướ c mặ t dẫ u không hoà n toà n phẳ ng phiu cũ ng khá là suông sẻ
dẫ u quanh quanh khó i sú ng tiế ng đạ n cà ng lú c cà ng gầ n. Con cá i, trai như gá i
họ c hà nh đỗ đạ t. Theo ngà y thá ng, đứ a lấ y chồ ng, đứ a ra nhiệ m sở , y như bầ y
chim đủ lông đủ cá nh bỏ ổ bay xa. Dẫ u vậ y, ngà y qua ngà y, không đứ a nà y thì
đứ a khá c, vẫ n quen lố i quay về . Khi năm bả y bữ a. Lú c đôi ba tiế ng đồ ng hồ .
Ngôi nhà xưa có cha mẹ già như ngọ n hả i đăng vẫ n ngà y đêm soi đườ ng dẫ n lố i
cho bầ y con trưở ng thà nh đã ra đờ i nhậ n trá ch nhiệ m vớ i quê hương. Đứ a chiế n
trườ ng, đứ a bệ nh việ n, đứ a công sở , đứ a trườ ng ố c... Mỗ i ngườ i mộ t việ c. Mỗ i
việ c lồ ng lộ ng mộ t ý thứ c trá ch nhiệ m đượ c dạ y dỗ từ ngay lú c ấ u thờ i.
Ba bữ a tế t, năm bả y ngà y phé p, mù a phượ ng đỏ ba thá ng bã i trườ ng... nhữ ng
bướ c chân đi về vẫ n là m rộ n rã lò ng già . Ngôi nhà mỗ i lú c mộ t rêu phong vẫ n
tươi ró i tin yêu và sắ c son gia huấ n. Tó c bạ c mỗ i lú c mộ t thưa vẫ n đủ sứ c ní u
ké o, cộ t chặ t tì nh nghĩ a anh em dẫ u đườ ng đờ i riêng bướ c có xô dạ t đâu đâu.
Dướ i má i nhà đó , lấ p lá nh trong cặ p mắ t hé o mỏ i củ a tuổ i già vẫ n là nhữ ng buổ i
sum hợ p rộ n rã , ấ m như ly rượ u nồ ng san sẻ mà ngườ i cha già đã chắ t chiu ủ
cấ t, ngọ t lị m như ché n chè xôi nướ c mà ngườ i mẹ già đã nắ n nó t từ ng viên... Ôi
nhữ ng bữ a tiệ c đoà n viên. Nhữ ng bấ t trắ c trên đườ ng đờ i riêng lẻ , nhữ ng vui
buồ n từ ng cả nh ngộ riêng tư... gầ n như phú t chố c bị xó a sạ ch. Chỉ cò n đó .
Ngườ i cha già đã mộ t đờ i sừ ng sữ ng Thá i Sơn. Ngườ i mẹ già vớ i tấ m lò ng mẫ u
tử mênh mông như só ng nướ c Thá i Bì nh ngà y lặ ng gió . Và bầ y con, phú t chố c
không cò n nghề nghiệ p chứ c tướ c, không cò n trá ch nhiệ m vớ i bấ t cứ gì khá c
ngoà i bổ n phậ n củ a đứ a con vớ i cha mẹ đã có lú c nâng niu mì nh như trứ ng
mỏ ng. Phú t chố c, cả đá m như mộ t bầ y chim non tụ về , rí u ra rí u rí t trong chiế c
lồ ng son đã đượ c chăm só c hế t mự c tưng tiu.
Vậ y mà rồ i, ngườ i tí nh xuôi đờ i lộ n ngượ c, y như cơn đạ i hồ ng thủ y đã có lầ n
xó a sạ ch mọ i vế t tí ch trầ n gian, gia đì nh như mộ t khố i ngọ c là nh bỗ ng vở tan ra
từ ng mả nh. Biế n cố 30-4-1975. Xả y cá i, đoạ n trườ ng !
Gá i đứ a theo về quê chồ ng lá nh nạ n rồ i bồ ng bế con vượ t biể n, đứ a ở lạ i nuôi
chồ ng “cả i tạ o”. Bố n con trai ba con rể bỗ ng chố c thà nh tù nhân không bả n á n.
Ông bà giá o già bị đuổ i về quê. Ngôi nhà xưa có má i ngó i âm dương sậ m mà u
rêu phủ , có cây nguyệ t quế trổ bông thơm ngá t nhữ ng đêm rằ m chay tị nh, có
hà ng cộ t treo liễ n cẩ n xa cừ kể chuyệ n đờ i xưa, có mộ t tuổ i thiế u niên chạ y nhả y
thênh thang trên tấ m lò ng mênh mông củ a cha mẹ ... bỗ ng chố c lọ t và o tay đá m
cướ p ngà y. Cả bầ y con rồ i như đá m lụ c bì nh không rễ , trôi dạ t đó đây. Kể cả
bên kia biể n lớ n. Rồ i bí t luôn đườ ng về ...
Xa quê, dẫ u không bằ ng thiên lý mà xa chí nh tậ n lò ng ngườ i, đá m con lưu lạ c
lặ n lộ i kiế m ăn nuôi bầ y chá u nhỏ , cắ c củ m đồ ng ra đồ ng và o, chuyể n đổ i về quê
nuôi cha nuôi mẹ , đang bị vây bọ c bở i trù ng trù ng hậ n thù giai cấ p và mê muộ i
tộ t cù ng.
Mườ i mươi năm rồ i bầ y con tha phương mồ côi cả cha lẫ n mẹ . Mỏ i mò n chờ đợ i
dù biế t là vô vọ ng, ruộ t thị t đứ t từ ng khú c né m vã i tứ phương, lò ng mẹ lò ng cha
nà o chị u thấ u. Đế n lú c, rồ i cũ ng xuôi tay. Con cá i, đứ a chó t vó t tậ n miề n cự c
bắ c. Đứ a chênh vênh tuố t phí a cự c nam. Đứ a cò n kẹ t lạ i đắ p mồ cha mẹ , lạ y
biệ t rồ i bỏ đi tì m đấ t số ng. Đứ a lỡ chân giữ a xứ ngườ i lạ lẫ m, chẳ ng mũ mấ n, lạ y
biệ t ra bố n phương tá m hướ ng mà chẳ ng biế t hồ n cha mẹ có theo mì nh thoá t
đượ c cử a đị a ngụ c ở quê nhà . Nướ c mắ t chẳ ng biế t chả y xuôi hay chả y ngượ c,
chỉ biế t nướ c mắ t mặ n chá t tớ i tậ n chỗ sâu huố t củ a lò ng...
Từ đó , cá i hướ ng thườ ng ngó ng trông dò i dõ i, chỗ cứ hằ ng đêm gợ i nhớ miên
man... chỗ nhớ chung cù ng củ a bầ y con tứ tá n, cứ đi về qua nhữ ng giấ c chiêm
bao. Có bữ a mơ về ngang Mỹ Thuậ n. Ngay mù a gió chướ ng nướ c tuôn tuôn.
Bên kia sông Cá i, con đường lớn . Ngó mút hàng cây... chợt thấy buồn . Vĩnh long
còn đó, ở cuối đường . Cách mấy cầu ngang, mấy dặm sương . Như thể dang tay
là giáp mặt . Sao lò ng thiên lý vẫ n tha hương...
... Sao nghe như vẫn tiếng thở dài. Ngờ trong sương khói có mây bay . Có người
trắng tóc mù đôi mắt. Khóc suốt mười năm cuộc đổi thay. ...
Chuyệ n kể ra chẳ ng có gì là lạ . Chuyệ n củ a hằ ng triệ u ngườ i đã bỏ xứ ra đi từ
sau cơn đạ i họ a. Dẫ u vậ y rồ i ai có phầ n nấ y. Ngườ i có lầ n trố n đi vì thiế u ăn
thiế u mặ c. Nay thấ y có ăn có mặ c thì quà y quả quay về . Kẻ tự biệ t đà y vì sự đố i
nghị ch củ a niề m tin thì coi như tự kế t á n lưu đà y, dẫ u lò ng không nguôi gió bã o.
Nhớ thương như gió chướ ng cứ quậ y suố t năm dà i thá ng rộ ng. Nhấ t là mỗ i lú c,
từ xa nghe tin Tế t về bên đó . Nhớ tớ i độ đâm ra ghiề n nghe mấ y bà i vọ ng cồ đã
có thờ i cứ lắ c đầ u quầ y quậ y. Nỗ i nhớ như thứ rượ u cay, cà ng uố ng cà ng say
mà dẫ u có đậ p ly rồ i lạ i đi tì m ly khá c. Nỗ i nhớ như thứ chủ nợ khắ c nghiệ t cứ
đeo theo mà rỉ a ró i. Nhớ sao là nhớ . Nhớ từ ng cọ ng cỏ nhớ đi. Nhớ từ giọ t
sương nhớ lạ i. Nhớ gố c mai già lặ t lá mỗ i bữ a rằ m thá ng chạ p cho kị p đơm bông
ba ngà y Tế t. Nhớ bộ lư đồ ng trên bà n thờ tổ tiên đượ c lau chù i rồ i đá nh bó ng
sá ng ngờ i. Nhớ đêm giao thừ a thơm nứ c mù i nhang đè n cú ng rướ c ông bà . Nhớ á
o mớ i mẹ may vớ i đồ ng tiề n mừ ng tuổ i. Nhớ nồ i xà o bầ n hâm lử a riu riu. Nhớ
lạ i cả nhữ ng bữ a cơm chiề u có dĩ a cá trê dầ m nướ c mắ m gừ ng, cay ngọ t đủ
mù i. Phả i vậ y thôi đâu. Nỗ i nhớ như thứ bệ nh hay lây. Hế t chuyệ n nà y đế n
chuyệ n khá c. Nhớ chiế c tủ kiế ng có bà y đồ sứ Giang Nam, kế thừ a từ đờ i ngoạ i
tổ . Nhớ tủ sá ch to bằ ng cả tấ m vá ch ngang, chen chú t không biế t bao nhiêu là
sá ch vở trả i đã mấ y đờ i, từ nhữ ng bộ tự điể n dà y cộ m bì a đó ng gá y da có chữ
mạ và ng, gom gó p từ đờ i ông bà cha mẹ đế n phầ n thưở ng họ c lự c cuố i năm củ a
anh chị em.. tiế p đế n là nhữ ng bộ sá ch biên khả o đủ loạ i, rồ i tiể u thuyế t ta, tiể u
thuyế t tây, truyệ n Tà u củ a nhà xuấ t bả n Tí n Đứ c Thư Xã . Ngăn cuố i là nguyệ t
san, bá n nguyệ t san, rồ i đặ c san vớ i lạ i tuầ n bá o tây ta lẫ n lộ n. Đặ c biệ t là nhữ ng
tờ bá o xuân vớ i hì nh ả nh phá o đỏ mai và ng đã là m ná o nứ c chờ Tế t, nhữ ng hồ n
thơ dạ i. Sá ch cũ sá ch mớ i đượ c chưng dọ n tưng tiu y như là bá u vậ t -Riêng
thằ ng con thứ bả y vừ a đượ c chí n mườ i tuổ i đượ c giao cho cây chổ i lông gà phủ i
bụ i hằ ng tuầ n. Và cũ ng chí nh từ nhữ ng trang chữ ú a và ng đó đã đưa hồ n nó đi
tứ xứ , ngay cả lú c chân chưa từ ng qua đượ c bế n bắ c Mỹ Thuậ n lấ y mộ t lầ n. Ờ
há , nhữ ng chân trờ i viễ n mơ là m gì có ranh giớ i. Khổ nỗ i, mơ thì mơ vậ y mà
chừ ng bí t đườ ng về lò ng lạ i cứ bồ n chồ n như đứ ng ngồ i trên lử a than. Nỗ i nhớ
như căn bệ nh trầ m kha sanh đủ thứ biế n chứ ng. Từ mó n đồ lặ t vặ t bắ t trớ n qua
nhữ ng hì nh ả nh số ng. Nhữ ng anh. Nhữ ng chị . Nhữ ng em. Mớ ruộ t rà đang vung
vả i tứ phương. Từ ng cá i mó ng tay mó ng chân đượ c nâng niu cắ t xé n bở i ngườ i
chị thứ hai đi họ c xa dị p lễ về thăm nhà . Vò ng tay đỡ đầ n cù ng vớ i tiế ng xuý t
xoa củ a ngườ i anh thứ ba khi đứ a em trợ t chân té ngử a. Từ ng đồ ng bạ c chị thứ
tư gở i về gó p thêm thị t thà cá mắ m cho bữ a cơm củ a đá m em cò n nhỏ dạ i.
Từ ng bí quyế t văn phạ m hay toá n họ c đượ c anh thứ năm giả ng lạ i ở nhà sau khi
rố i mù ở lớ p. Từ ng chiế c á o đồ ng phụ c đượ c thêu thù a hoa mỹ củ a ngườ i chị
thứ sá u. Và mấ y đứ a em nhỏ cứ nấ n ní u bên chân. Trờ i ơi là m sao nhớ hế t.
Chẳ ng vậ y, hun hú t đâu từ vô thứ c như vọ ng lạ i từ ng lờ i dặ n dò củ a mẹ củ a cha,
tiế ng nhắ c nhở anh-em-như-thể -tay-chân, huynh-đệ -như-thủ -tú c... là m như lạ i
cứ văng vẳ ng bên tai. Êm á i mà gã y gọ n. Ngọ t ngà o mà dứ t khoá t. Lờ i cha dạ y
mẹ khuyên là m như rõ lạ i từ ng âm... Vậ y đó , rồ i giữ a tấ m lò ng cô quạ nh như cứ
cồ n cà o mộ t thú c gọ i thiế t tha đế n là m như rụ c rị ch cả đôi chân đã thấ m mỏ i.
Là m như đâu đó cứ thầ m thì nhữ ng nhắ c nhở vô thanh. Dá ng dấ p, tiế ng nó i,
giọ ng cườ i, thó i quen... củ a từ ng ngườ i mộ t, từ thuở cò n chung dướ i mộ t má i
nhà bỗ ng đâu số ng lạ i mồ n mộ t y như lú c đờ i chưa dâu bể . Vậ y mà rồ i có lú c vì
mọ i thứ lý do, cả đá m mị t mù nhau như bó ng chim tăm cá . Mà thờ i gian thì đâu
có chị u đợ i chờ . Vớ i mớ tuổ i đờ i cà ng lú c cà ng chồ ng chấ t, đườ ng qua lạ i cà ng
lú c cà ng thêm thiên lý . Nhữ ng lú c đó , là m như từ trong vô thứ c, có gì đó mà
chẳ ng rõ là gì , kiể u như thứ mà ngườ i ta gọ i là huyế t thố ng bỗ ng như sôi lên,
không ầ m ỉ mà âm ỉ , như ngó n tay khề u vó i, lẵ ng lặ ng kêu rêu mà rù quế n tớ i
mứ c là m rung độ ng cả tấ m lò ng đã tị nh, rằ ng đã tớ i lú c, đã phả i lú c...
Trờ i cuố i thu ở vù ng đấ t lạ nh đẹ p đế n nã o nù ng. Lá cứ và ng hự c lên như muố n
ní u chậ m lạ i bướ c thờ i gian. Nhưng mà có đượ c đâu. Cây có và ng lá cũ ng chỉ là
nhữ ng nấ n ní u đế n tộ i nghiệ p. Biể n lá lồ ng lộ ng đó rồ i ra như mộ t hơi thở hắ t
Mộ t ngà y. Và i ba ngà y, lá sẽ rệ u rã rồ i gió sẽ cuố n đi. Từ lì a cà nh, nhữ ng chiế c
lá vố n vẫ n thườ ng quấ n quý t nhau, bỗ ng chố c như bầ y con mồ côi. Mỗ i chiế c
mộ t hướ ng. Mỗ i chiế c mộ t phương.
Từ đó , lò ng ngườ i cũ ng ú a và ng theo lá mà vậ t vã .
Nghĩ tớ i nghĩ lui rồ i đâm ra hoả ng hố t. Thiệ t vậ y sao. Nhữ ng chiế c lá mù a sau
đâu phả i là mớ lá năm trướ c. Mỗ i đờ i lá như mộ t kiế p ngườ i. Dẫ u có trăm năm
cũ ng chỉ là mộ t cá i chớ p mắ t củ a thờ i gian. Vuộ t tay mộ t lầ n là m sao kị p để vó i
tay lầ n nữ a...
Thá ng 10 rồ i như mộ t cá i khoá c tay. Ngoắ c gọ i hay vẩ y chà o. Ai biế t. Chỉ biế t
lò ng cà ng thêm khắ c khoả i. Rồ i lạ i thêm nữ a, như trêu ghẹ o củ a thiên nhiên,
cuố i thá ng 10 là nhữ ng bướ c dọ dẫ m củ a mù a đông. Thứ mù a đông khắ c nghiệ t
củ a miề n đấ t trả i dà i theo vĩ tuyế n 45 độ bắ c mà cõ i số ng rồ i như chì m lĩ m và o
giấ c đông miên.
Vậ y mà rồ i bỗ ng nhiên từ bố n phương vọ ng lạ i nhữ ng tiế ng gọ i bầ y, nhữ ng tiế ng
gọ i vừ a thê thiế t vừ a thú c bá ch, rủ rê nhau hợ p đoà n tì m chỗ ủ ấ m lạ i lò ng nhau.
Huyề n nhiệ m là m sao, chỉ mớ i mộ t tiế ng hẹ n hò thôi đã đủ là m bừ ng lên tà n lử a ấ
m đã tớ i hồ i riu riu ở cuố i đườ ng lữ thứ . Nhấ t là vớ i kẻ sẩ y chân, lỡ bướ c ở tậ n
miề n riêng lẻ .
Thá ng 10 rồ i bỗ ng thà nh lễ hộ i. Cả bầ y nhớ cha nhớ mẹ nhớ anh nhớ em như
nhữ ng nhá nh sông lạ c dò ng, rồ i đượ c dị p hợ p lưu đổ và o biể n lớ n. Ngườ i,
đườ ng bộ . Kẻ , đườ ng bay. Đứ a qua hằ ng trăm dặ m biể n.
Thá ng 10 ở mộ t thà nh phố cự c tây củ a lụ c đị a Bắ c Mỹ , cả đá m đã hợ p bầ y. Ở
đó anh em đã gặ p lạ i nhau. Nhữ ng ngườ i anh ngườ i em mà tuổ i tá c đã chậ p
chù ng năm thá ng, đã trả i qua đủ đầ y vinh quang và tủ i nhụ c đã gặ p lạ i nhau, nố i
lạ i nhữ ng vò ng tay, nố i lạ i nhữ ng ướ c nguyệ n củ a cha mẹ từ mộ t thuở rã bầ y vì
nhữ ng giã y giụ a điên cuồ ng củ a lị ch sử
Ởđó , nhữ ng sớ m nhữ ng chiề u nhữ ng đêm, quanh bà n ăn, quanh ngọ n lử a đã
đượ c đun ấ m giữ a sân vườ n, họ đã ngồ i bên nhau, quây quầ n như chưa bao
giờ tan tá c
Ở đó , nhữ ng tì nh cả nh xưa đượ c dự ng lạ i. Rõ như mớ i hôm qua hôm kia.
Nhữ ng kỹ vậ t đã mấ t rồ i bỗ ng hiệ n lạ i nguyên hì nh. Cây tây ban cầ m sậ m mà u
đỏ bordeaux có vế t tró c nơi thù ng đà n vớ i nhữ ng tậ p nhạ c đó ng bì a cứ ng đượ c
chuyề n từ tay anh đế n tay em, chuyề n luôn cả niề m say mê âm nhạ c. Tậ p sá ch
Toá n củ a Charles Bossut mà cả bọ n đã lầ n lượ t chú i mũ i ngà y đêm. Nhữ ng bà i
thơ đượ c nắ n nó t bằ ng từ ng dò ng mự c tí m, đượ c chuyề n từ ngườ i chị đế n đứ a
em trai mớ i lớ n như lờ i nhắ n nhủ về mộ t thứ mỹ cả m văn chương. Nhữ ng tậ p
sá ch khả o luậ n đượ c sang tay như nhữ ng sử a soạ n cho dự phó ng tương lai.
Xưa hơn nữ a, nhữ ng câu chuyệ n cổ tí ch đượ c kể hằ ng đêm như dọ n đườ ng cho
nhữ ng giấ c chiêm bao, và nhấ t là nhữ ng lờ i dỗ dà nh khi lơ là việ c họ c... Rồ i cò n
chiế c xe đạ p nhôm có hà ng dây thung đan như cá nh quạ t che kí n bá nh sau mà
anh chị em đã tậ p cho nhau dong ruổ i. Cò n con đườ ng Trương Vĩ nh Ký có hà ng
sao cao vú t ngà y qua lạ i mấ y lượ t nắ ng mưa... Bỗ ng chố c, kỹ niệ m rồ i ù a về ,
già nh nhau mà thắ c thẻ o. Vui buồ n cứ thay nhau mà nỗ i niề m. Dẫ u vậ y, là m sao
số ng cho đủ lạ i mộ t trờ i quá khứ khi ngay nhữ ng thứ gầ n như vô nghĩ a cũ ng nấ n
ní u như cò n mã i đó trong mắ t, trên tay. Mọ i thứ đã tro than bỗ ng dưng rồ i như
bắ t lử a khi chia nhau từ ng kỷ niệ m. Và ... trù m lấ p lên tấ t cả là nhữ ng lờ i dạ y dỗ ,
khuyên nhủ củ a cha mẹ như cá i khung mà anh em đã nương theo suố t mộ t thờ i
mớ i lớ n, đã khuôn đú c phẩ m giá củ a từ ng ngườ i. Để khi gặ p lạ i nhau, sau mườ i
mươi năm riêng lẻ mỗ i gó c trờ i, mỗ i ngườ i đã nhì n thấ y lạ i chí nh mì nh qua dá ng
dấ p, tí nh khí củ a từ ng ngườ i ruộ t thị t. Đã xa lắ m dá ng hà o hoa, chỉ cò n lạ i dạ ng
phong trầ n củ a mộ t thờ i đi giữ a chiế n tranh. Rồ i sau đó , nhữ ng đọ a đà y củ a một
cuộ c trả thù đố n mạ t. Cả đá m nhì n nhau, bồ i hồ i. Và ngẩ ng mặ t. Dướ i cá i bó ng
hiệ n tiề n củ a cha mẹ dù đã khuấ t dạ ng đế n biệ t mù .
Ở đó , giữ a nhữ ng bà n tay chăm só c và chiề u đã i ân cầ n củ a bầ y chá u trẻ , thế hệ
thứ hai đã đượ c nuôi dưỡ ng và họ c hà nh, đỗ đạ t nơi xứ ngườ i vẫ n cò n nguyên
vẹ n truyề n thố ng củ a cha ông, quấ n quý t chăm só c, hỏ i han kể lể . Xen lẫ n thứ
tiế ng xứ ngườ i lưu loá t vẫ n chen đầ y, dẫ u lắ m lú c gượ ng é p, thứ tiế ng mẹ đẻ
vố n đã lạ c loà i, từ khi. Như mộ t huyề n nhiệ m, ở đó , họ đã số ng lạ i sự đầ m ấ m
trong không khí gia đì nh củ a căn nhà xưa, có hà ng cử a lá sá ch sơn xanh, có
khung cổ ng sắ t điể m đầ y hoa giấ y tí m, và nhấ t là có ngườ i cha lú c nà o cũ ng
chữ ng chạ c trong bộ âu phụ c mà u trắ ng ngà nhữ ng khi lễ lạ c và chiế c á o dà i
gấ m xanh vớ i khăn đó ng xế p hì nh chữ “nhân” ngay giữ a trá n mỗ i khi cú ng giỗ .
Và bà mẹ á o hai vạ t dà i trang nhã , bó p đầ m cặ p ná ch, chăn dắ t đá m họ c trò ra
về mỗ i chiề u tan lớ p...
Ở đó , giờ khắ c như đứ ng sự ng để rồ i thụ t lù i lạ i ba bố n mươi năm về trướ c, vớ i
nhữ ng xú c độ ng không có chữ để diể n tả . Trong mộ t thân xá c đã dợ m chừ ng
mệ t mỏ i, con tim đã trệ ch nhị p thanh xuân, ngườ i ta cườ i nó i, hỏ i han, kể lể
nhữ ng bướ c trầ n ai đơn độ c. Bỗ ng chố c mọ i trầ m luân đã trả i thân dườ ng như
trở nên nhẹ hử ng khi đượ c dị p chia xẻ vớ i thân tì nh. Niề m tin yêu quyế n thuộ c
như lự c bạ t sơn hà , xó a nhoà hế t mọ i khó khăn cù ng cự c từ khi ngườ i ta đơn
độ c. Mọ i chuyệ n đượ c kể lạ i cho nhau nghe ra nhẹ nhà ng như vế t bụ i hờ . Là m
như có anh đó , có chị đó , có em đó , có ruộ t thị t quanh quanh, ngườ i ta thấ y như
thêm chân thêm tay. Kể lạ i cho nhau như tâm sự , nhữ ng thà nh công hay thấ t bạ i
trên xứ ngườ i, san sớ t qua lạ i vớ i thân tì nh, mọ i dạ n dà y phong sương dườ ng
như thà nh truyệ n cổ tí ch, vớ i cá i kế t cuộ c có hậ u là cuộ c trù ng phù ng củ a bầ y
chim vở tổ . Suố t bả y ngà y là bả y cuộ c đạ i yế n, không chỉ xà o nấ u bằ ng thự c
phẩ m trầ n gian mà bằ ng nhữ ng vò ng tay siế t không muố n buông, nhữ ng nhắ c
nhớ đế n mũ i lò ng, nhữ ng tiế ng cườ i hả dạ ... Và dĩ nhiên, không thiế u mó n muố i
xá t đế n mặ n lò ng khi nhì n quanh cò n đôi ba chỗ trố ng.
Vậ y đó , rồ i y như sự an bà y củ a vậ n số từ mấ y mươi năm trướ c. Có ké o ní u thế
nà o rồ i cũ ng hoà i công. Cuộ c vui nà o rồ i cũ ng tà n. Trong vị ngọ t củ a ly rượ u đỏ
vẫ n ẩn ta`ng g vị đắ ng củ a men cay. Cá i ý chia biệ t đã lấ p ló ngay từ trong đị nh
nghĩ a củ a hai chữ trù ng phù ng. Sứ c ly tâm quá i á c củ a cuộ c chiế n tranh vô
nghĩ a đã bắ n tung ngườ i số ng só t ra mọ i ngã . Và cuộ c phấ n đấ u để tồ n vong nơi
đấ t khá ch củ a nhữ ng kẻ sa cơ đã buộ c chặ t ngườ i ta và o từ ng nơi riêng rẻ , lẻ
mọ n. Dù không muố n cũ ng đà nh.
Ngà y thứ bả y củ a cuộ c hộ i ngộ , anh em tiễ n đưa nhau. Rồ i mỗ i ngườ i mỗ i
chuyế n đi về mỗ i hướ ng. Vò ng tay siế t chặ t mộ t lầ n, hai ba lầ n... rồ i cũ ng quay
lưng. Rưng rưng ? Chú t cay nơi khó e mắ t ? Vị đắ ng nơi chó t lưỡ i ? Khu phố cũ
quanh quanh rồ i vẫ n y nhị p bì nh thườ ng. Nắ ng mai đã lên. Rồ i chiề u sẽ xuố ng.
Đêm sẽ lặ ng lẽ tớ i khi mọ i ngườ i chỉ cò n thấ y nhau qua vọ ng tưở ng.
Như mọ i lú c. Như hằ ng khi. Như cuộ c đờ i vẫ n tiế p tụ c cá i vò ng quay bì nh
thườ ng củ a nó . Như trá i đấ t vẫ n tiế p tụ c xoay đề u quanh cá i trụ c củ a nó . Ngườ i
vui cứ vui. Ngườ i buồ n cứ buồ n. Cuộ c đờ i tự nó không vui cũ ng chẳ ng buồ n.
Ngườ i có vui hay buồ n cũ ng tự mì nh chọ n lấ y.
Khi buông nhau ra, ai nấ y đã cố kề m lò ng vì dẫ u sao tự mì nh đã chọ n lấ y cho
mì nh ngã rẽ . Có điề u nế u đượ c sà ng sả y chuyệ n đờ i, không chừ ng gặ p lạ i rồ i...
lạ i chia tay cò n buồ n nhiề u hơn khi chưa gặ p lạ i. Nhấ t là , nhữ ng ngườ i anh em
đó đã có lú c nhì n nhau, mắ t lấ p lá nh hà o quang củ a mộ t thờ i và ng son đã mấ t.
Mà thôi, thà vậ y cò n hơn. Í t ra cò n vớ t vá t đượ c thoang thoá ng chú t hương xưa,
đã có lú c tưở ng là vô vọ ng.
Cao Vị khanh