Đoạn Cuối Một Cuộc Đời

Cuối năm 1979 tôi tình cờ gặp lại cô bạn ở đường Nguyễn Thông nối dài ngày xưa, và lại tình cờ vào giữa lúc nàng sắp chuyển hướng cuộc đời qua một khúc quanh mới. Ngân không còn là một cô gái ngơ ngác ngày nào vào Sài Gòn học trung học đệ nhị cấp nữa mà đã trở thành một người đàn bà sang trọng giũa thời xuân sắc. Trong đám cưới của một anh bạn học cũ ở Virginia tôi đã ngồi cạnh bàn Ngân hàng giờ mà không nhận ra nàng. Khi nàng rời ghế đứng lên đi dâu đó qua bàn tôi, tôi chỉ mơ hồ ghi nhận một chiếc áo nhung xanh rêu mặc bởi một người đàn bà đẹp như một chiếc hoa đã mãn khai, thế thôi. Ngân đã là người nhận ra tôi trước.

Trong buổi tối hôm đó chúng tôi chỉ trao đổi vội vàng một vài câu vắn tắt. Tôi cho Ngân biết rằng sau ngày 30/04/1075 tôi đã chạy ra khỏi nước, và khi công an khu vực vào gọi chú tôi ra phường trình diện thì ông đã treo cổ chết trên cây vú sữa trước nhà, bởi ông biết rằng những quân nhân từ ngoài Bắc di cư vào Nam năm 1954 khó lòng có thể sống sót trong lao tù cộng sản lần nầy, nhất là bây giờ ông không còn trẻ nữa. Khi tôi hỏi thăm về Ngân, nàng chỉ nói rằng đã sang Mỹ giữa tháng 04/1975, và hẹn rằng "trước sau gì rồi anh cũng biết".

Những gì tôi được biết về cuộc đời Ngân sau đó đã làm cho tôi bận tâm mãi tới những năm sau nầy, kể cà sau khi Ngân mất. Trong năm 1974, khi Ngân bắt đầu năm thứ ba trường Luật thì người tu sĩ của dòng Khổ Sai ở Hàm Tân ngày xưa có tìm đến từ giã "con mọi nhỏ" và cho nàng một chiếc thánh giá bằng vàng nho nhỏ trước khi ông lên đường sang học và phụng vụ ở Tòa Thánh Công Đồng Vatican. Ngân đã xin được một chân công chức do một người bạn học có gốc gác ở Sài Gòn giới thiệu. Hai người anh trai của Ngân đã mất trong chiến tranh, và cha mẹ nàng cũng vì chiến tranh mà phải bỏ vườn tược không còn trồng cấy nữa. Trong công việc mới nầy nàng không phải làm chi cực nhọc mà lại còn có tiền giúp đở mẹ cha. Sau một thời gian thì nàng đã được, hay bị, ông chủ lớn để ý tời, và tháng 04/1975 khi nàng đã có bầu sắp sanh với ông thì ông đã đưa nàng sang Mỹ cùng với hai con, bỏ bà vợ lớn ở lại.

Năm 1981 Ngân đã giã từ địa vị vợ bé với ông chồng già để ra ở với mẹ nàng vượt biên mới sang. Ba năm sau Ngân lấy một người Mỹ gốc Ý và dọn về mở một nhà hàng khá sang trọng tại gần Universal Studio ở miền Nam California.

Trong lần duy nhất tôi ghé thăm Ngân vào năm 1990, người chồng lịch sự hào hoa của Ngân đã tiếp tôi hết sức nhã nhặn, hơn là tôi có thể làm được trong địa vị của ông. Ông đã mở nhạc Ý cho tôi nghe, trong đó cái bản mà tôi biết lời Việt là Trở Về Mái Nhà Xưa do ca sĩ tài danh Toni Rosi gì đó hát. Trước khi ra về tôi có xin phép đàng hoàng để được nói tiếng Việt với người bạn cũ trong giây lát. Tôi đọc cho Ngân nghe mấy giòng thơ con cóc tôi viết sau khi tới California:

Tôi đã đi Nữu Ước

Và đến Cựu Kim Sơn

Nhưng lòng tôi còn ngập tang thuơng

của một lần dời đổi.

Tôi vẫn nhớ những nẻo đường tăm tối

Mà ngày xưa tôi đã đi qua

Những nẻo đường nay đã cách xa

Một nửa vòng thế giới.

Nơi chôn ấy là nơi tôi đã tới

Đã lớn lên và chịu đựng khổ đau

Nhưng khổ đau là liều thuốc nhiệm mầu

Nuôi mầm thương yêu nẩy nở.

Những người cũ bây giờ tôi vẫn nhớ

Những ân tình nay đã quá xa xôi

Dù đồng bào tôi có lúc đãi bôi

Tôi vẫn hằng chấp nhận.

Có những điều làm cho tôi uất hận

Lớn lên trong xã hội đảo điên

Nhưng cuộc sống nào chẳng có những ưu phiền

Khi lòng ta tha thiết.

Bài học cũ đã dạy cho tôi biết

Muốn làm người phải đứng thẳng lưng lên

Chớ ươn hèn cam làm kẻ cúi xin

Và phải giữ niềm tin không rạn nứt.

Trong khó khăn tôi vẫn luôn cố sức

Giữ trong tim nguyên vẹn một tình yêu

Bảo vật cuối cùng tôi được mang theo

Khi rời xa đất nước.

Tôi sẽ không mắc lỗi lầm của những người đi trước

Trả giá quá cao mua lấy thành công

Nhưng khi thành công mà đánh mất

Những tin yêu dành dụm ở trong lòng

Chỉ là khi thất bại.

Tôi hằng mong một ngày tôi trở lại

Đứng chân cầu nhìn lại nhánh sông xưa

Thả hồn trôi theo dòng nước lững lờ

Và tự nhủ "mình vẫn chưa thay đổi".

Trước khi tàn buổi tối ngắn ngủi, tôi đã hát cho Ngân nghe một khúc nói về Huyền Trân Công Chúa (đã được, hay bị, vua cha gả cho Chế Bồng Nga để giữ tình lân bang hai nước Việt Chiêm) trong Con Đường Cái Quan của Phạm Duy:

Nhưng ánh tháp vàng

Cây quế giữa rừng

Tàn một mùa thương

Thì hương thì sắc tàn

Tàn cả tình yêu

Vì hận còn gieo Non nước cháy theo

Với ngọn lửa thiêu.

Nghe xong Ngân đã khóc, và tôi vội vàng đứng dậy kiếu từ. Đó là lần cuối cùng tôi gặp người bạn nhỏ của tôi. Một năm sau đó nàng chết trong giấc ngủ khi ôm trong lòng đứa con trai hai tuổi. Người bạn đã cùng tôi chia vui xẻ buồn trong những năm bất an trước ngày vào quân ngũ của tôi đã ra đi rất nhẹ nhàng. Bây giờ sau nhiều lần chứng kiến cảnh người ta tử giả cõi đời, tôi đóan rằng Ngân đã buông xuôi. Chỉ khi người ta không còn muốn sống người ta mới chết dễ dàng như thế được. 

Mục lục