Tweet
Phố Núi Cao
Thân Kính Chào Quí Niên Trưởng Và Các Bạn
Ngày Thứ Tư 20/11/2019
Từ Kontum xuôi Nam đến Pleiku chỉ khoảng 50 km, qua đèo Chu Pao thì đã thấy thấp thoáng dáng dấp của “Phố Núi Cao Phố Núi Đầy Sương” rồi.
Tháng 5 năm 1972, Lữ Đoàn II Nhảy Dù được lệnh Bộ Tổng Tham Mưu triệt xuất về Sài Gòn, đồng thời cũng nhận được lệnh của Tướng Ngô Dzu TL QKII “trước khi ra phi trường Pleiku, Nhảy Dù phải giải tỏa áp lực của cộng quân trên đỉnh Chu Pao trong vòng 48 tiếng đồng hồ. TĐ7 Nhảy Dù và ĐĐ2 Trinh Sát Nhảy Dù lại một phen tử chiến chớp nhoáng với một đơn vị thiện chiến của SĐ Thép (320) của Việt cộng để được… về Sài Gòn. Cũng trong thời gian ngắn ngũi này (hai ngày một đêm) Bộ Chỉ Huy Hành Quân của LĐII Nhảy Dù suýt chút nữa không một người nào sống sót trở về khi một tiểu đoàn đặc công tràn ngập căn cứ Pháo Binh 42 nằm dọc Quốc Lộ 14 đêm hôm đó.
Hôm nay, để gửi gấm ký ức về Pleiku của tôi, tôi xin mượn bài viết “Phố Núi Buồn Hiu” của nhà văn nổi tiếng Phạm Tín An Ninh viết lên những nổi da diết trăn trở của một người lính gắn bó với vùng đất này. Và cũng có lẽ là tâm trạng chung của các chiến hữu đã từng cầm súng chiến đấu bảo vệ Tây Nguyên (SĐ22BB, SĐ23BB, LĐIIBĐQ, Không Quân, QKII, Tiểu Khu Pleiku…)
Còn Một Chút Gì Để Nhớ Để Thương Cô Gái Bà Na Ra Đê Gùi Măng Đi Đổi Muối...
Thân Kính Chúc Một Ngày Bình An.
Út Bạch Lan E22
Rượu cần & Giai nhân miền Núi... Oh là la!
Thật lòng, tôi không có nhiều gắn bó với Pleiku. Và dường như cái phố núi buồn hiu ấy đã cho tôi nhiều nỗi buồn hơn là niềm vui. Vậy mà khi đã xa – thực sự vĩnh viễn xa – Pleiku rồi, tôi lại thấy da diết nhớ, trăn trở với cái cảm giác mình có tội với Pleiku, và mãi mãi sẽ còn nợ phố núi này một lời xin lỗi.
Tôi chưa (và có thể không) có dịp về thăm lại Pleiku, nên cái xa cách ấy lại càng thấy mịt mùng. Cái phố núi vốn đã bé nhỏ, như một ông nhà thơ đã ví von “đi dăm phút trở về chốn cũ” ấy, giờ với tôi dường như chỉ còn là chút sương khói trong lòng. Điều kỳ lạ là chút khói sương mờ ảo ấy cứ luôn lãng đãng trong ký ức và trái tim già cỗi của tôi, như những mảng mù sương từng bao phủ, giăng mắc trên phố núi Pleiku ngày trước.
Nếu không có cuộc chiến Kontum, có lẽ sẽ không có dấu chân nào của tôi trên bùn lầy đất đỏ Pleiku. Dẫu là dấu chân của người lính chiến. Chợt đến chợt đi, hay có khi nằm lại vĩnh viễn trên núi rừng heo hút vô danh. Thống thuộc một đại đơn vị có bản doanh tại Ban Mê Thuột, nhưng đơn vị tôi có hậu cứ tại Sông Mao (Phan Thiết) và đảm trách một vùng hành quân khá rộng lớn dọc theo miền duyên hải. Đúng ngày cuối năm âm lịch 1972, khi cả đơn vị đang chuẩn bị cho quân sĩ ăn Tết tại doanh trại Lý Thường Kiệt – Sông Mao, chúng tôi nhận lệnh di chuyển khẩn cấp lên An Khê, thay thế cho một đơn vị của Sư Đoàn 101 Không Kỵ Hoa Kỳ rút quân về nước, và tăng cường cho mặt trận Bình Định, khi một số đơn vị của Sư Đoàn 22BB hoạt động ở đây, vừa di chuyển lên mặt trận Dakto, Tân Cảnh.
Loanh quanh ở An Khê chưa được hai tháng, cùng với Thiết Đoàn 3 Kỵ Binh tăng phái, đánh vài trận, giải tỏa một số căn cứ của Sư Đoàn Mãnh Hổ Đại Hàn nằm dọc trên đèo An Khê bị Cộng quân tạo nhiều vòng đai vây hãm, đơn vị chúng tôi được lệnh di chuyển khẩn cấp lên phi trường Pleiku để được không vận lên Kontum. Bộ Tư Lệnh HQ Sư Đoàn 22BB vừa bị tràn ngập tại căn cứ Tân Cảnh và vị Tư lệnh đã ở lại để vùi thây nơi chiến địa cùng với quân sĩ dưới quyền. Địch quân đang trên đà tràn xuống trong ý đồ chiếm lấy Kontum.
Tôi đến Pleiku như vậy đó. Thời gian chưa đủ nhìn một dãy phố và núi đồi chạy dọc theo con đường dẫn ra phi trường Cù Hanh. Tôi có cảm giác chưa đến thì đã rời khỏi Pleiku. Hơn tám tháng sống chết với chiến trường và giữ vững Kontum, chúng tôi được kéo về Pleiku dưỡng quân và bổ sung quân số. Đây là phần thưởng đặc biệt cho một đơn vị tạo nên kỳ tích trong trận chiến đẩm máu để có một “Kontum Kiêu hùng”. Một tháng đóng quân trên Đồi Đức Mẹ. Lại là một tháng “gió lạnh mưa mùa”. Cả núi đồi và thành phố Pleiku mờ mịt và lầy lội trong mưa. Hình ảnh của bao nhiêu bạn bè đồng đội vừa mới hy sinh trên chiến trường Kontum lúc nào cũng hiện ra trước mặt, đau đớn tựa hồ như những nhát chém còn rỉ máu trong lòng. Muốn tạm quên chốc lác đã là một điều không dễ. Bọn tôi cần được say. Mỗi ngày chỉ ra phố để uống rượu. Thỉnh thoảng đi nhận đám lính bị Quân cảnh của ông đại úy Hiển bắt. Khi đó tôi đâu có biết ông đồn trưởng Quân cảnh này là nhà thơ Hoàng Khởi Phong, cũng chịu chơi, nhậu nhẹt, lãng mạn (và vi phạm quân phong quân kỷ?) như ai.
Pleiku có nhiều quán cà phê và nhiều khuôn mặt mỹ nhân, nhưng chúng tôi chỉ chọn các quán rượu. Dường như cà phê không đủ ấm, không đủ để quên, và cái say của rượu cũng chóng phôi pha hơn cái say đàn bà, con gái. Hơn nữa chỉ được có một tháng, mà trước mặt là những trận chiến đẫm máu đang chờ. Chẳng ai muốn vương vấn nợ tình.
Riêng tôi còn có một anh bạn, Liên Đoàn Trưởng BĐQ trú đóng ở Biển Hồ. Vợ và hai đứa con chết thảm tại Quảng Đức vì xe bị VC giật mìn, nên bây giờ anh chỉ làm người tình với rượu. Tôi bị anh kéo theo cái vòng “tục lụy” này.
Lúc trước anh là một cấp chỉ huy nổi tiếng trong BĐQ, thời gian binh chủng này mới thành lập. Nhưng sau đó do ảnh hưởng từ các phe nhóm chính trị, anh đã bị bắt đi tù một thời gian, ngưng thăng cấp và sau đó chuyển đến đơn vị tôi, với cái lệnh “không được giữ chức vụ chỉ huy nào.” Biết anh là một niên trưởng và từng dạn dày lửa đạn, tôi tận tình giúp đỡ an ủi anh. Thời gian sau anh bỗng dưng được “vô tội”, trở lại binh chủng, thăng cấp và chỉ huy một Liên Đoàn BĐQ tại QK2.
Do cái ân tình đó, nên những ngày không hành quân, anh đến kéo tôi ra quán rượu. Tôi chỉ nhìn Pleiku qua những cơn say. Vì vậy Pleiku với tôi càng nhỏ hẹp hơn, chỉ là không gian của một quán rượu trong khu Chợ Mới. Một tháng, tôi chưa hề biết tên một con đường, thì làm sao biết được tên của một mỹ nhân, để “may mà có em đời con dễ thương!”.
Tôi rời khỏi Pleiku một ngày sau khi thành phố Ban Mê Thuột vừa lọt vào tay giặc. Sáng ngày 13/3/75, theo những toán quân đầu tiên của đơn vị được trực thăng vận từ Hàm Rồng đổ xuống Phước An, quận lỵ duy nhất còn lại của tỉnh Darlac, nằm cách BMT khoảng 30 cây số trên QL 21 về hướng Nha Trang. Khi một nửa đơn vị vừa xuống Phước An, thì Pleiku có lệnh di tản. Một nửa quân số còn lại phải di chuyển theo đoàn quân di tản trên Tỉnh Lộ 7B. Một cuộc triệt thoái sai lầm, tệ hại và bi thảm nhất trong chiến tranh. Một nửa đơn vị của tôi gần như bị xóa sổ. Hai người bạn thân của tôi đều là tiểu đoàn trưởng đã tự sát, nhiều đồng đội đã chết trong đớn đau tức tưởi.
Hình ảnh cuối cùng của Pleiku trong mắt tôi là dãy núi Hàm Rồng, nhưng trong trí óc tôi chỉ còn đọng lại những cái chết bi tráng của đám bạn bè đồng đội cùng với những người Pleiku mà tôi chưa kịp biết mặt, làm quen. Và trong lòng tôi, dường như Pleiku chỉ có thế. Không phải là những con đường, góc phố, là rạp ciné Diệp Kính, Thanh Bình, hội quán Phượng Hoàng, quán cà phê Dinh Điền, cà phê Văn, cà phê Lính, Bắc Hương, Thiên Lý, và lại càng xa lạ với những ngôi trường mang tên Pleime, Pleiku, Phạm Hồng Thái, Minh Đức, Bồ Đề… mà những cô học trò ngày ấy bây giờ đang mang theo cái hồn Phố Núi đi khắp muôn phương. (Giờ nghĩ lại, tôi thấy mình khờ khạo biết bao nhiêu!).
Ngày ấy, tôi là thằng lính Bộ Binh, một thứ lính “hạng bét”, chỉ có khốn khổ gian truân và chết chóc. Tháng năm lặn lội trong núi rừng, chỉ còn biết có súng đạn và mục tiêu trước mặt. Được chút thời gian không đủ cho một cơn say, thì đâu còn biết gì tới thơ với thẩn (mặc dù tôi vốn mê thơ – nhưng rất dốt về thơ). Ngoài bài hát nổi danh được phổ từ thơ Vũ Hữu Định, tôi chưa hề được đọc thơ các thi nhân nổi tiếng một thời của Pleiku hay viết về Pleiku. Sau này đọc Nguyễn Bắc Sơn, Nguyễn Mạnh Trinh, Kim Tuấn, Nguyễn Xuân Thiệp, Võ Ý, Cao Thoại Châu, Hoàng Khời Phong… tôi thấy hối tiếc quá chừng. Pleiku đẹp quá, dễ thương, thơ mộng quá.
Nguyễn Bắc Sơn, nhà thơ một thời hành quân đánh giặc ở Mật khu Lê Hồng Phong, Sông Mao, nơi đơn vị tôi trú đóng, từng viết những câu thơ hào sảng:
Ngày mai đánh giặc may còn sống
Về ghé Sông Mao phá phách chơi,
Uống rượu tiêu sầu cùng gái điếm
Đốt tiền mua vội một ngày vui
... cũng từng bị “đày” lên Phố Núi, nhưng giờ thì đắm say ánh mắt của một nàng thiếu nữ Pleiku:
Ðứng trên núi thấy hàng đèn thị trấn
Là thấy mình buốt lạnh mấy nghìn năm
Vì đêm nay trời đất lạnh căm căm
Nên chợt nhớ chút lửa hồng bếp cũ
Nên phải nhớ mắt một người thiếu nữ
Ðã nhìn mình rất ấm một ngày xưa
Dù mai sau ngày nắng tiếp ngày mưa
Nhưng vĩnh cửu chút mơ màng thuở đó...
Vậy mà hơn một tháng ở Pleiku tôi đã ngu ngơ, lãng phí. Không nhìn ngắm, mơ mộng với Pleiku mà chỉ biết say với rượu. “Ta say, trời đất cũng say.” Tôi đã bắt Pleiku say với tôi, mà đáng lý ra tôi phải say đắm với Pleiku mới phải. Đôi khi tôi cũng tự gạt để an ủi mình “Có thể chính mấy ông nhà thơ này đã làm cho Phố Núi đẹp hơn, thơ mộng và lãng mạn hơn những gì nó có?” Nhưng có lẽ tôi đã nhầm, sau này được dịp làm quen với những người Phố Núi, tôi chợt nhận ra rằng Pleiku đâu chỉ có những ông thi sĩ tài danh ấy, mà dường như cứ mỗi người Pleiku đã là một nhà thơ, hay ít nhất cũng là một bài thơ chưa được viết thành lời. Dẫu gì, tôi cũng có tội với Pleiku.
Ba năm hành quân ở Kontum và Pleiku, nhiều đồng đội, bạn bè tôi đã nằm lại nơi này. Võ Anh Tài, Đặng Trung Đức, Trần Công Lâm, Đỗ Bê … những tiểu đoàn trưởng nổi danh, những người anh, người bạn thân thiết như tình huynh đệ cùng một đơn vị từ ngày tôi vừa mới ra trường, đã vĩnh viễn ở lại với Kontum, với Pleiku. Khi tất cả – có lẽ cũng như tôi – chưa biết rõ mặt Pleiku cùng những vần thơ tuyệt vời ca tụng phố núi thơ mộng một thời.
Tôi vẫn mãi đau đớn khi hình dung cuôc di tản bi thảm trên Tỉnh Lộ 7B vào những ngày giữa tháng 3. Cùng với những đổng đội của tôi, còn có biết bao nhiêu người Pleiku đã không đi hết đoạn đường kinh hoàng đẫm máu ấy. Trong đó chắc chắn có rất nhiều “em Pleiku má đỏ môi hồng” của nhà thơ Vũ Hữu Định, những bông hoa dại đã làm cho những thằng lính “bị đày” lên phố núi thấy đời dễ thương hơn. Thiếu những bông hoa ấy, Phố Núi sẽ không còn đẹp, không còn lãng mạn, để cho bao thi nhân cảm xúc, để cho nhà thơ Không Quân Võ Ý vẫn mãi còn tiếc nhớ khôn nguôi một thời “Xưa Trên Đó”:
Xưa trên đó sương nhòa hơi thở đượm
dốc cũng vừa ta bước xuống vô biên
mê cho lắm cho tay dài với mộng
mặt trời lên chiếu rạng tới ưu phiền
Một dạo bay qua nhìn qua trên đó
đồi như vương cây như vấn chân nàng
phố cũng xưa và tim thì đau nhói
quạt nồng đâu qua đó để cơ hạn…”
Chúng tôi ra đi, cũng (rất vô tình) bỏ lại các cô gái Thượng. Những cô gái chân chất hồn nhiên mà đẹp đẽ như những cánh lan rừng. Họ mới thực sự là những người chủ Phố Núi, nên không đành bỏ núi đồi, buôn bản. Và chắc không hề biết đã từng là niềm vui, là nỗi khát khao của những thằng lính trẻ xa nhà, khi rủ nhau ẩn nấp sau những gốc cây, bờ đá để nhìn (trộm) các cô vô tư khoe mình bên các dòng suối biếc. Tuyệt vời!
Thuở ra đi, lòng dạ rối bời, chưa kịp nhận ra những điều gắn bó, giờ hồi tưởng, trong lòng bỗng chợt dấy lên bao nỗi bâng khuâng.
Thì ra, tôi đã mắc nợ Phố Núi quá nhiều. Nợ những người đã ở lại với Pleiku trong cơn đổi đời khốn khó, nợ người Pleiku nằm lại đâu đó trên Tỉnh Lộ 7B kinh hoàng, và nợ cả những người Pleiku ra đi mang theo bóng dáng mờ ảo mù sương và cả cái hồn Phố Núi.
Nợ ân tình thì không thể nào trả cho hết được. Đành viết mấy dòng này xin tạ lỗi Pleiku.
Phạm Tín An Ninh
PLEIKU là thành phố lớn thuộc vùng Tây Nguyên. Đặc sản Pleiku hấp dẫn bởi nguyên liệu từ kiến vàng hay ngon bởi sự đơn giản của bún mắm nêm. Hay cách chế biến độc đáo của bò nướng ống. Đến Pleiku xin hãy thưởng thức nhữn ăn ngon lạ không cưỡng nổi dưới đây.
- Muối kiến vàng Gia Lai – Đặc sản Pleiku nghe tên thôi đã thấy đặc biệt
Muối kiến vàng Gia Lai là gì?
Muối kiến vàng là muối được làm từ loại kiến vàng rừng vùng Ayun Pa, Krông Pa – Gia Lai. Đây là món ngon Gia Lai muốn khai thác được người ta phải vất vả leo vào những khu rừng sâu để bắt được những tổ kiến to rồi đem về chế biến thành muối.
Thoạt đầu, muối có thể khiến nhiều người lắc đầu nguầy nguậy khi nhìn, nhưng nếu đã nếm qua món ngon Gia Lai này một lần sẽ cảm nhận được hương vị đặc trưng riêng, hơi chua chua, nồng nồng, béo béo, ngòn ngọt, cay cay vô cùng lạ miệng và hấp dẫn. Bởi thế đến Gia Lai – Tây Nguyên nhất định phải “bỏ túi” đặc sản Pleiku này đem về làm quà hoặc ăn dần.
Là con vật bé xíu nhưng lại có thành phần dinh dưỡng cao, đạm từ 42 – 67% và có 28 loại acid amin, ngoài ra nó còn có nhiều sinh tố và khoáng chất. Thời nhà Minh ở Trung Hoa, người ta dùng kiến để bào chế thành những viên thuốc tráng lực như thuốc bổ ngày nay.
- Bún Mắm nêm – Đặc sản pleiku ngon khó cưỡng
Đặc sản bún mắm nêm – món ngon Tây Nguyên dân dã mà đậm đà.
Bún mắm nêm là món ăn dân dã của người dân phố núi Pleiku. Thành phần món ăn chỉ đơn giản gồm bún và mắm cùng một ít rau sống. Đơn giản thế, nhưng khi đã một lần thưởng thức món ăn này sẽ không thể quên được hương vị ngon khó cưỡng mà nó mang lại.
Bún mắm nêm Pleiku đơn giản mà ngon.
Mắm Pleiku sền sệt và có mùi thơm lạ đặc trưng. Khi ăn với bún, mắm được thêm vào nhiều gia vị như chanh, tỏi, ớt, đường và dứa bằm nhỏ để làm dịu vị mặn và dậy mùi thơm của mắm.
Một bát bún đầy đủ với rau sống, bún tươi, thịt luộc, chả, nem, ít dưa leo cùng chén mắm nêm sẽ kích thích vị giác của bạn.
- Đặc sản gỏi lá rừng – nét ẩm thực Tây Nguyên
Độc đáo gỏi lá rừng phố Núi Pleiku. Ăn ngon ở Pleiku không thể thiếu món gỏi lá rừng.
Gỏi lá Tây Nguyên – món ăn nằm trong top 10 đặc sản Việt Nam đạt giá trị ẩm thực Châu Á được công nhận năm 2013. Du khách tới đây thưởng thức đều công nhận hương vị ngon “khó cưỡng” mà món ăn này mang lại.
Gỏi lá rừng Pleiku có gì đặc biệt?
Quả đúng như tên gọi gỏi lá rừng, món ăn này nhìn vào chỉ thấy toàn lá và lá. Ước tính, mỗi mâm đúng chất gỏi lá Tây Nguyên nói chung, phố Núi Pleiku nói riêng có tới 30 loại lá khác nhau như: Cải, tía tô, sung, đinh lăng, mơ, hành, húng… Trong đó có những loại lá chỉ núi rừng Tây Nguyên mới có.
Món ăn gỏi lá rừng ngon nhờ nước chấm và thức ăn đi kèm.Tất nhiên, gỏi lá không thể chỉ có lá mà còn có nước chấm được làm từ gạo nếp Cùng với đó là thức ăn đi kèm quen thuộc như: thịt ba chỉ luộc thái mỏng, có thêm tôm biển Hồ Chè, bì lợn luộc…
- Bún mắm cua – Đặc sản Pleiku ngon khó cưỡng
Là món ăn đặc biết của Pleiku bởi mùi rất lạ.
Bún mắm cua là món ăn đặc biệt của Pleiku. Tuy có mùi lạ, nồng của mắm nguyên chất và nước cua lên men, nhưng bún mắm cua có khả năng “gây nghiện” cho bất cứ du khách nào từng thưởng thức.
Bún mắm cua lạ, nồng hấp dẫn. Bún mắm cua Pleiku có vị nồng đặc trưng và mằn mặn của mắm, vị thơm của các loại rau, vị cay của ớt, sự giòn sần sật của bì lợn… Tất cả hòa quyện nhau tạo nên món ăn rất hấp dẫn và ngon miệng.
- Cơm lam và gà nướng – Cặp đôi hoàn hảo của ẩm thực Pleiku
Cơm lam và gà nướng là món ăn khó thể tách rời. Cơm lam là món ăn đặc trưng của đại ngàn Tây Nguyên, có hương vị mới lạ so với món cơm thông thường nhờ cách chế biến. Đăc biệt, cơm lam phố núi Pleiku có một món ăn đi kèm vô cùng hấp dẫn đó là món gà nướng.
Vị thơm lạ của Cơm lam, vị ngọt của mật ong thấm vào miếng thịt gà, kèm theo vị cay của ớt kích thích vị giác khiến bạn ăn nhiều mà không thấy ngán.Cơm lam Pleiku được rất nhiều khách du lịch mua về làm quà vì cơm ngon, giá cả phải chăng và rất tiện để đem về.
- Thịt bò nướng ống Pleiku - Nét ẩm thực độc đáo của Tây Nguyên
Bò nướng ống Pleiku nghe tên là muốn thử. Sở dĩ có tên gọi là “bò nướng ống” là bởi vì món này thịt bò sẽ được bỏ vào ống và nướng lên.
Nghe tên thôi đã thấy thú vị rồi phải không? Thành phần chính của món ngon Pleiku này chính là thịt bò. Thịt bò được thái miếng vừa ăn, đem trộn ướp với các loại gia vị như sả, lá é… được giã nát, ướp khoảng 30 phút cho vào ống (ống là những ống tre hoạc nứa tươi, cây còn non), rồi lấy lá dứa bịt kín đem nướng trên lửa than.
Bò nướng ống Pleiku – nét ẩm thực Tây Nguyên độc đáo.
Món ngon Pleiku này hấp dẫn thực khách không chỉ bởi tên gọi mà chỉ cần ngửi mùi thịt từ trong ống nứa bung tỏa ra bên ngoài kích thích vị giác rồi.
(lụm trên Net)
Thân Kính Chào Quí Niên Trưởng Và Các Bạn
Ngày Thứ Tư 20/11/2019
Từ Kontum xuôi Nam đến Pleiku chỉ khoảng 50 km, qua đèo Chu Pao thì đã thấy thấp thoáng dáng dấp của “Phố Núi Cao Phố Núi Đầy Sương” rồi.
Tháng 5 năm 1972, Lữ Đoàn II Nhảy Dù được lệnh Bộ Tổng Tham Mưu triệt xuất về Sài Gòn, đồng thời cũng nhận được lệnh của Tướng Ngô Dzu TL QKII “trước khi ra phi trường Pleiku, Nhảy Dù phải giải tỏa áp lực của cộng quân trên đỉnh Chu Pao trong vòng 48 tiếng đồng hồ. TĐ7 Nhảy Dù và ĐĐ2 Trinh Sát Nhảy Dù lại một phen tử chiến chớp nhoáng với một đơn vị thiện chiến của SĐ Thép (320) của Việt cộng để được… về Sài Gòn. Cũng trong thời gian ngắn ngũi này (hai ngày một đêm) Bộ Chỉ Huy Hành Quân của LĐII Nhảy Dù suýt chút nữa không một người nào sống sót trở về khi một tiểu đoàn đặc công tràn ngập căn cứ Pháo Binh 42 nằm dọc Quốc Lộ 14 đêm hôm đó.
Hôm nay, để gửi gấm ký ức về Pleiku của tôi, tôi xin mượn bài viết “Phố Núi Buồn Hiu” của nhà văn nổi tiếng Phạm Tín An Ninh viết lên những nổi da diết trăn trở của một người lính gắn bó với vùng đất này. Và cũng có lẽ là tâm trạng chung của các chiến hữu đã từng cầm súng chiến đấu bảo vệ Tây Nguyên (SĐ22BB, SĐ23BB, LĐIIBĐQ, Không Quân, QKII, Tiểu Khu Pleiku…)
Còn Một Chút Gì Để Nhớ Để Thương Cô Gái Bà Na Ra Đê Gùi Măng Đi Đổi Muối...
Thân Kính Chúc Một Ngày Bình An.
Út Bạch Lan E22
Rượu cần & Giai nhân miền Núi... Oh là la!
Phố Núi Buồn Hiu
Phạm Tín An Ninh
Phạm Tín An Ninh
Thật lòng, tôi không có nhiều gắn bó với Pleiku. Và dường như cái phố núi buồn hiu ấy đã cho tôi nhiều nỗi buồn hơn là niềm vui. Vậy mà khi đã xa – thực sự vĩnh viễn xa – Pleiku rồi, tôi lại thấy da diết nhớ, trăn trở với cái cảm giác mình có tội với Pleiku, và mãi mãi sẽ còn nợ phố núi này một lời xin lỗi.
Tôi chưa (và có thể không) có dịp về thăm lại Pleiku, nên cái xa cách ấy lại càng thấy mịt mùng. Cái phố núi vốn đã bé nhỏ, như một ông nhà thơ đã ví von “đi dăm phút trở về chốn cũ” ấy, giờ với tôi dường như chỉ còn là chút sương khói trong lòng. Điều kỳ lạ là chút khói sương mờ ảo ấy cứ luôn lãng đãng trong ký ức và trái tim già cỗi của tôi, như những mảng mù sương từng bao phủ, giăng mắc trên phố núi Pleiku ngày trước.
Nếu không có cuộc chiến Kontum, có lẽ sẽ không có dấu chân nào của tôi trên bùn lầy đất đỏ Pleiku. Dẫu là dấu chân của người lính chiến. Chợt đến chợt đi, hay có khi nằm lại vĩnh viễn trên núi rừng heo hút vô danh. Thống thuộc một đại đơn vị có bản doanh tại Ban Mê Thuột, nhưng đơn vị tôi có hậu cứ tại Sông Mao (Phan Thiết) và đảm trách một vùng hành quân khá rộng lớn dọc theo miền duyên hải. Đúng ngày cuối năm âm lịch 1972, khi cả đơn vị đang chuẩn bị cho quân sĩ ăn Tết tại doanh trại Lý Thường Kiệt – Sông Mao, chúng tôi nhận lệnh di chuyển khẩn cấp lên An Khê, thay thế cho một đơn vị của Sư Đoàn 101 Không Kỵ Hoa Kỳ rút quân về nước, và tăng cường cho mặt trận Bình Định, khi một số đơn vị của Sư Đoàn 22BB hoạt động ở đây, vừa di chuyển lên mặt trận Dakto, Tân Cảnh.
Loanh quanh ở An Khê chưa được hai tháng, cùng với Thiết Đoàn 3 Kỵ Binh tăng phái, đánh vài trận, giải tỏa một số căn cứ của Sư Đoàn Mãnh Hổ Đại Hàn nằm dọc trên đèo An Khê bị Cộng quân tạo nhiều vòng đai vây hãm, đơn vị chúng tôi được lệnh di chuyển khẩn cấp lên phi trường Pleiku để được không vận lên Kontum. Bộ Tư Lệnh HQ Sư Đoàn 22BB vừa bị tràn ngập tại căn cứ Tân Cảnh và vị Tư lệnh đã ở lại để vùi thây nơi chiến địa cùng với quân sĩ dưới quyền. Địch quân đang trên đà tràn xuống trong ý đồ chiếm lấy Kontum.
Tôi đến Pleiku như vậy đó. Thời gian chưa đủ nhìn một dãy phố và núi đồi chạy dọc theo con đường dẫn ra phi trường Cù Hanh. Tôi có cảm giác chưa đến thì đã rời khỏi Pleiku. Hơn tám tháng sống chết với chiến trường và giữ vững Kontum, chúng tôi được kéo về Pleiku dưỡng quân và bổ sung quân số. Đây là phần thưởng đặc biệt cho một đơn vị tạo nên kỳ tích trong trận chiến đẩm máu để có một “Kontum Kiêu hùng”. Một tháng đóng quân trên Đồi Đức Mẹ. Lại là một tháng “gió lạnh mưa mùa”. Cả núi đồi và thành phố Pleiku mờ mịt và lầy lội trong mưa. Hình ảnh của bao nhiêu bạn bè đồng đội vừa mới hy sinh trên chiến trường Kontum lúc nào cũng hiện ra trước mặt, đau đớn tựa hồ như những nhát chém còn rỉ máu trong lòng. Muốn tạm quên chốc lác đã là một điều không dễ. Bọn tôi cần được say. Mỗi ngày chỉ ra phố để uống rượu. Thỉnh thoảng đi nhận đám lính bị Quân cảnh của ông đại úy Hiển bắt. Khi đó tôi đâu có biết ông đồn trưởng Quân cảnh này là nhà thơ Hoàng Khởi Phong, cũng chịu chơi, nhậu nhẹt, lãng mạn (và vi phạm quân phong quân kỷ?) như ai.
Pleiku có nhiều quán cà phê và nhiều khuôn mặt mỹ nhân, nhưng chúng tôi chỉ chọn các quán rượu. Dường như cà phê không đủ ấm, không đủ để quên, và cái say của rượu cũng chóng phôi pha hơn cái say đàn bà, con gái. Hơn nữa chỉ được có một tháng, mà trước mặt là những trận chiến đẫm máu đang chờ. Chẳng ai muốn vương vấn nợ tình.
Riêng tôi còn có một anh bạn, Liên Đoàn Trưởng BĐQ trú đóng ở Biển Hồ. Vợ và hai đứa con chết thảm tại Quảng Đức vì xe bị VC giật mìn, nên bây giờ anh chỉ làm người tình với rượu. Tôi bị anh kéo theo cái vòng “tục lụy” này.
Lúc trước anh là một cấp chỉ huy nổi tiếng trong BĐQ, thời gian binh chủng này mới thành lập. Nhưng sau đó do ảnh hưởng từ các phe nhóm chính trị, anh đã bị bắt đi tù một thời gian, ngưng thăng cấp và sau đó chuyển đến đơn vị tôi, với cái lệnh “không được giữ chức vụ chỉ huy nào.” Biết anh là một niên trưởng và từng dạn dày lửa đạn, tôi tận tình giúp đỡ an ủi anh. Thời gian sau anh bỗng dưng được “vô tội”, trở lại binh chủng, thăng cấp và chỉ huy một Liên Đoàn BĐQ tại QK2.
Do cái ân tình đó, nên những ngày không hành quân, anh đến kéo tôi ra quán rượu. Tôi chỉ nhìn Pleiku qua những cơn say. Vì vậy Pleiku với tôi càng nhỏ hẹp hơn, chỉ là không gian của một quán rượu trong khu Chợ Mới. Một tháng, tôi chưa hề biết tên một con đường, thì làm sao biết được tên của một mỹ nhân, để “may mà có em đời con dễ thương!”.
Tôi rời khỏi Pleiku một ngày sau khi thành phố Ban Mê Thuột vừa lọt vào tay giặc. Sáng ngày 13/3/75, theo những toán quân đầu tiên của đơn vị được trực thăng vận từ Hàm Rồng đổ xuống Phước An, quận lỵ duy nhất còn lại của tỉnh Darlac, nằm cách BMT khoảng 30 cây số trên QL 21 về hướng Nha Trang. Khi một nửa đơn vị vừa xuống Phước An, thì Pleiku có lệnh di tản. Một nửa quân số còn lại phải di chuyển theo đoàn quân di tản trên Tỉnh Lộ 7B. Một cuộc triệt thoái sai lầm, tệ hại và bi thảm nhất trong chiến tranh. Một nửa đơn vị của tôi gần như bị xóa sổ. Hai người bạn thân của tôi đều là tiểu đoàn trưởng đã tự sát, nhiều đồng đội đã chết trong đớn đau tức tưởi.
Hình ảnh cuối cùng của Pleiku trong mắt tôi là dãy núi Hàm Rồng, nhưng trong trí óc tôi chỉ còn đọng lại những cái chết bi tráng của đám bạn bè đồng đội cùng với những người Pleiku mà tôi chưa kịp biết mặt, làm quen. Và trong lòng tôi, dường như Pleiku chỉ có thế. Không phải là những con đường, góc phố, là rạp ciné Diệp Kính, Thanh Bình, hội quán Phượng Hoàng, quán cà phê Dinh Điền, cà phê Văn, cà phê Lính, Bắc Hương, Thiên Lý, và lại càng xa lạ với những ngôi trường mang tên Pleime, Pleiku, Phạm Hồng Thái, Minh Đức, Bồ Đề… mà những cô học trò ngày ấy bây giờ đang mang theo cái hồn Phố Núi đi khắp muôn phương. (Giờ nghĩ lại, tôi thấy mình khờ khạo biết bao nhiêu!).
Ngày ấy, tôi là thằng lính Bộ Binh, một thứ lính “hạng bét”, chỉ có khốn khổ gian truân và chết chóc. Tháng năm lặn lội trong núi rừng, chỉ còn biết có súng đạn và mục tiêu trước mặt. Được chút thời gian không đủ cho một cơn say, thì đâu còn biết gì tới thơ với thẩn (mặc dù tôi vốn mê thơ – nhưng rất dốt về thơ). Ngoài bài hát nổi danh được phổ từ thơ Vũ Hữu Định, tôi chưa hề được đọc thơ các thi nhân nổi tiếng một thời của Pleiku hay viết về Pleiku. Sau này đọc Nguyễn Bắc Sơn, Nguyễn Mạnh Trinh, Kim Tuấn, Nguyễn Xuân Thiệp, Võ Ý, Cao Thoại Châu, Hoàng Khời Phong… tôi thấy hối tiếc quá chừng. Pleiku đẹp quá, dễ thương, thơ mộng quá.
Nguyễn Bắc Sơn, nhà thơ một thời hành quân đánh giặc ở Mật khu Lê Hồng Phong, Sông Mao, nơi đơn vị tôi trú đóng, từng viết những câu thơ hào sảng:
Ngày mai đánh giặc may còn sống
Về ghé Sông Mao phá phách chơi,
Uống rượu tiêu sầu cùng gái điếm
Đốt tiền mua vội một ngày vui
... cũng từng bị “đày” lên Phố Núi, nhưng giờ thì đắm say ánh mắt của một nàng thiếu nữ Pleiku:
Ðứng trên núi thấy hàng đèn thị trấn
Là thấy mình buốt lạnh mấy nghìn năm
Vì đêm nay trời đất lạnh căm căm
Nên chợt nhớ chút lửa hồng bếp cũ
Nên phải nhớ mắt một người thiếu nữ
Ðã nhìn mình rất ấm một ngày xưa
Dù mai sau ngày nắng tiếp ngày mưa
Nhưng vĩnh cửu chút mơ màng thuở đó...
Vậy mà hơn một tháng ở Pleiku tôi đã ngu ngơ, lãng phí. Không nhìn ngắm, mơ mộng với Pleiku mà chỉ biết say với rượu. “Ta say, trời đất cũng say.” Tôi đã bắt Pleiku say với tôi, mà đáng lý ra tôi phải say đắm với Pleiku mới phải. Đôi khi tôi cũng tự gạt để an ủi mình “Có thể chính mấy ông nhà thơ này đã làm cho Phố Núi đẹp hơn, thơ mộng và lãng mạn hơn những gì nó có?” Nhưng có lẽ tôi đã nhầm, sau này được dịp làm quen với những người Phố Núi, tôi chợt nhận ra rằng Pleiku đâu chỉ có những ông thi sĩ tài danh ấy, mà dường như cứ mỗi người Pleiku đã là một nhà thơ, hay ít nhất cũng là một bài thơ chưa được viết thành lời. Dẫu gì, tôi cũng có tội với Pleiku.
Ba năm hành quân ở Kontum và Pleiku, nhiều đồng đội, bạn bè tôi đã nằm lại nơi này. Võ Anh Tài, Đặng Trung Đức, Trần Công Lâm, Đỗ Bê … những tiểu đoàn trưởng nổi danh, những người anh, người bạn thân thiết như tình huynh đệ cùng một đơn vị từ ngày tôi vừa mới ra trường, đã vĩnh viễn ở lại với Kontum, với Pleiku. Khi tất cả – có lẽ cũng như tôi – chưa biết rõ mặt Pleiku cùng những vần thơ tuyệt vời ca tụng phố núi thơ mộng một thời.
Tôi vẫn mãi đau đớn khi hình dung cuôc di tản bi thảm trên Tỉnh Lộ 7B vào những ngày giữa tháng 3. Cùng với những đổng đội của tôi, còn có biết bao nhiêu người Pleiku đã không đi hết đoạn đường kinh hoàng đẫm máu ấy. Trong đó chắc chắn có rất nhiều “em Pleiku má đỏ môi hồng” của nhà thơ Vũ Hữu Định, những bông hoa dại đã làm cho những thằng lính “bị đày” lên phố núi thấy đời dễ thương hơn. Thiếu những bông hoa ấy, Phố Núi sẽ không còn đẹp, không còn lãng mạn, để cho bao thi nhân cảm xúc, để cho nhà thơ Không Quân Võ Ý vẫn mãi còn tiếc nhớ khôn nguôi một thời “Xưa Trên Đó”:
Xưa trên đó sương nhòa hơi thở đượm
dốc cũng vừa ta bước xuống vô biên
mê cho lắm cho tay dài với mộng
mặt trời lên chiếu rạng tới ưu phiền
Một dạo bay qua nhìn qua trên đó
đồi như vương cây như vấn chân nàng
phố cũng xưa và tim thì đau nhói
quạt nồng đâu qua đó để cơ hạn…”
Chúng tôi ra đi, cũng (rất vô tình) bỏ lại các cô gái Thượng. Những cô gái chân chất hồn nhiên mà đẹp đẽ như những cánh lan rừng. Họ mới thực sự là những người chủ Phố Núi, nên không đành bỏ núi đồi, buôn bản. Và chắc không hề biết đã từng là niềm vui, là nỗi khát khao của những thằng lính trẻ xa nhà, khi rủ nhau ẩn nấp sau những gốc cây, bờ đá để nhìn (trộm) các cô vô tư khoe mình bên các dòng suối biếc. Tuyệt vời!
Thuở ra đi, lòng dạ rối bời, chưa kịp nhận ra những điều gắn bó, giờ hồi tưởng, trong lòng bỗng chợt dấy lên bao nỗi bâng khuâng.
Thì ra, tôi đã mắc nợ Phố Núi quá nhiều. Nợ những người đã ở lại với Pleiku trong cơn đổi đời khốn khó, nợ người Pleiku nằm lại đâu đó trên Tỉnh Lộ 7B kinh hoàng, và nợ cả những người Pleiku ra đi mang theo bóng dáng mờ ảo mù sương và cả cái hồn Phố Núi.
Nợ ân tình thì không thể nào trả cho hết được. Đành viết mấy dòng này xin tạ lỗi Pleiku.
Phạm Tín An Ninh
<iframe width="900" height="450" src="https://www.youtube.com/embed/Sl-6GU-nOOk" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
___________________________
Đặc sản ẩm thực Cao Nguyên
___________________________
Đặc sản ẩm thực Cao Nguyên
PLEIKU là thành phố lớn thuộc vùng Tây Nguyên. Đặc sản Pleiku hấp dẫn bởi nguyên liệu từ kiến vàng hay ngon bởi sự đơn giản của bún mắm nêm. Hay cách chế biến độc đáo của bò nướng ống. Đến Pleiku xin hãy thưởng thức nhữn ăn ngon lạ không cưỡng nổi dưới đây.
- Muối kiến vàng Gia Lai – Đặc sản Pleiku nghe tên thôi đã thấy đặc biệt
Muối kiến vàng Gia Lai là gì?
Muối kiến vàng là muối được làm từ loại kiến vàng rừng vùng Ayun Pa, Krông Pa – Gia Lai. Đây là món ngon Gia Lai muốn khai thác được người ta phải vất vả leo vào những khu rừng sâu để bắt được những tổ kiến to rồi đem về chế biến thành muối.
Thoạt đầu, muối có thể khiến nhiều người lắc đầu nguầy nguậy khi nhìn, nhưng nếu đã nếm qua món ngon Gia Lai này một lần sẽ cảm nhận được hương vị đặc trưng riêng, hơi chua chua, nồng nồng, béo béo, ngòn ngọt, cay cay vô cùng lạ miệng và hấp dẫn. Bởi thế đến Gia Lai – Tây Nguyên nhất định phải “bỏ túi” đặc sản Pleiku này đem về làm quà hoặc ăn dần.
Là con vật bé xíu nhưng lại có thành phần dinh dưỡng cao, đạm từ 42 – 67% và có 28 loại acid amin, ngoài ra nó còn có nhiều sinh tố và khoáng chất. Thời nhà Minh ở Trung Hoa, người ta dùng kiến để bào chế thành những viên thuốc tráng lực như thuốc bổ ngày nay.
- Bún Mắm nêm – Đặc sản pleiku ngon khó cưỡng
Đặc sản bún mắm nêm – món ngon Tây Nguyên dân dã mà đậm đà.
Bún mắm nêm là món ăn dân dã của người dân phố núi Pleiku. Thành phần món ăn chỉ đơn giản gồm bún và mắm cùng một ít rau sống. Đơn giản thế, nhưng khi đã một lần thưởng thức món ăn này sẽ không thể quên được hương vị ngon khó cưỡng mà nó mang lại.
Bún mắm nêm Pleiku đơn giản mà ngon.
Mắm Pleiku sền sệt và có mùi thơm lạ đặc trưng. Khi ăn với bún, mắm được thêm vào nhiều gia vị như chanh, tỏi, ớt, đường và dứa bằm nhỏ để làm dịu vị mặn và dậy mùi thơm của mắm.
Một bát bún đầy đủ với rau sống, bún tươi, thịt luộc, chả, nem, ít dưa leo cùng chén mắm nêm sẽ kích thích vị giác của bạn.
- Đặc sản gỏi lá rừng – nét ẩm thực Tây Nguyên
Độc đáo gỏi lá rừng phố Núi Pleiku. Ăn ngon ở Pleiku không thể thiếu món gỏi lá rừng.
Gỏi lá Tây Nguyên – món ăn nằm trong top 10 đặc sản Việt Nam đạt giá trị ẩm thực Châu Á được công nhận năm 2013. Du khách tới đây thưởng thức đều công nhận hương vị ngon “khó cưỡng” mà món ăn này mang lại.
Gỏi lá rừng Pleiku có gì đặc biệt?
Quả đúng như tên gọi gỏi lá rừng, món ăn này nhìn vào chỉ thấy toàn lá và lá. Ước tính, mỗi mâm đúng chất gỏi lá Tây Nguyên nói chung, phố Núi Pleiku nói riêng có tới 30 loại lá khác nhau như: Cải, tía tô, sung, đinh lăng, mơ, hành, húng… Trong đó có những loại lá chỉ núi rừng Tây Nguyên mới có.
Món ăn gỏi lá rừng ngon nhờ nước chấm và thức ăn đi kèm.Tất nhiên, gỏi lá không thể chỉ có lá mà còn có nước chấm được làm từ gạo nếp Cùng với đó là thức ăn đi kèm quen thuộc như: thịt ba chỉ luộc thái mỏng, có thêm tôm biển Hồ Chè, bì lợn luộc…
- Bún mắm cua – Đặc sản Pleiku ngon khó cưỡng
Là món ăn đặc biết của Pleiku bởi mùi rất lạ.
Bún mắm cua là món ăn đặc biệt của Pleiku. Tuy có mùi lạ, nồng của mắm nguyên chất và nước cua lên men, nhưng bún mắm cua có khả năng “gây nghiện” cho bất cứ du khách nào từng thưởng thức.
Bún mắm cua lạ, nồng hấp dẫn. Bún mắm cua Pleiku có vị nồng đặc trưng và mằn mặn của mắm, vị thơm của các loại rau, vị cay của ớt, sự giòn sần sật của bì lợn… Tất cả hòa quyện nhau tạo nên món ăn rất hấp dẫn và ngon miệng.
- Cơm lam và gà nướng – Cặp đôi hoàn hảo của ẩm thực Pleiku
Cơm lam và gà nướng là món ăn khó thể tách rời. Cơm lam là món ăn đặc trưng của đại ngàn Tây Nguyên, có hương vị mới lạ so với món cơm thông thường nhờ cách chế biến. Đăc biệt, cơm lam phố núi Pleiku có một món ăn đi kèm vô cùng hấp dẫn đó là món gà nướng.
Vị thơm lạ của Cơm lam, vị ngọt của mật ong thấm vào miếng thịt gà, kèm theo vị cay của ớt kích thích vị giác khiến bạn ăn nhiều mà không thấy ngán.Cơm lam Pleiku được rất nhiều khách du lịch mua về làm quà vì cơm ngon, giá cả phải chăng và rất tiện để đem về.
- Thịt bò nướng ống Pleiku - Nét ẩm thực độc đáo của Tây Nguyên
Bò nướng ống Pleiku nghe tên là muốn thử. Sở dĩ có tên gọi là “bò nướng ống” là bởi vì món này thịt bò sẽ được bỏ vào ống và nướng lên.
Nghe tên thôi đã thấy thú vị rồi phải không? Thành phần chính của món ngon Pleiku này chính là thịt bò. Thịt bò được thái miếng vừa ăn, đem trộn ướp với các loại gia vị như sả, lá é… được giã nát, ướp khoảng 30 phút cho vào ống (ống là những ống tre hoạc nứa tươi, cây còn non), rồi lấy lá dứa bịt kín đem nướng trên lửa than.
Bò nướng ống Pleiku – nét ẩm thực Tây Nguyên độc đáo.
Món ngon Pleiku này hấp dẫn thực khách không chỉ bởi tên gọi mà chỉ cần ngửi mùi thịt từ trong ống nứa bung tỏa ra bên ngoài kích thích vị giác rồi.
(lụm trên Net)