Tweet
Ảo và Thực
~~~
~~~
(Mượn tựa của Trần Doãn Nho) (1)
Tưởng tượng, tưởng tượng thôi nhé! Một chuyện tình giữa Ảo và Thực. Một ngày nào đó rồi kéo ra một tuần, mỗi lần mở cái khung hình ra chỉ thấy một mầu trắng xóa trước mặt, nó giống như một bãi tuyết mênh mông của mùa đông không có bước chân người. Tên người nhận nằm bất động ở một góc, tên như một cành cây nhỏ sót lại nhô lên tuyết sau khi cả cái cây đã bị tuyết lấp đi, như cả thân người đã chôn lấp, chỉ còn một cánh tay cố với lên. Khung hình trắng lóa đó đôi khi trông lại giống bãi cát ở sa mạc Sahara trong tưởng tượng, cái sa mạc hay nói trong tiểu thuyết, trong sách tài liệu là có người đi tìm người, rồi chỉ tìm thấy những lóng xương khô trong cát, rồi người đi tìm cũng chết, cũng để lại xương mình khô trong cát.
Sự liên lạc giữa hai người đã thành một cánh đồng tuyết Bắc Âu, để lại lạnh lẽo và cô đơn; đã thành sa mạc Sahara, để lại cát, gió và thiêu đốt.
Tưởng tượng tiếp theo. Trong suốt tuần đó, cái điện thoại cầm tay không còn rung lên một tín hiệu nào, con số biến mất, tiếng nói chết. Điện thoại chết theo trong một xó xỉnh nào đó của một căn buồng.
Tưởng tượng có một người ra đi, về một nơi không muốn, không dự tính trước, thì chắc chắn sẽ để lại hai món quà đầu tiên: điện thư và điện thoại riêng đó cho người yêu mình, cho người mình yêu. Một mối tình chỉ có hai người biết với nhau khi còn, chỉ có hai người biết với nhau khi mất. Người nhận được hai món quà đó bỗng toàn thân chao đảo, bị ném vào một vùng không gian vô tận. Thoạt đầu tưởng là người kia đã bỏ cuộc, ngựa đã ngao ngán đường dài ruổi rong không bao giờ tới đích, nên ngựa đã chọn lựa nằm im trong chuồng cũ. Hốt hoảng đi tìm người mất, gọi điện thoại, gửi điện thư đi các nơi thân quen của cả hai người, hỏi vòng vo, hỏi xa, hỏi gần bằng những câu cố làm ra thản nhiên, tình cờ hỏi đến. Khi nhận được tin người đó đã bị Trời đem đi rồi, thì chỉ còn lại một khoảng trống mênh mông, còn lại sư thinh lặng dội lại vào đời sống người ở lại. Mất hết: chỉ còn tuyết và sa mạc.
Trời đem đi thì làm sao mà còn trở về được, làm sao mà oán trách được. Xưa nay đã bao kẻ oán trách Trời, rồi lại tìm đến Trời. Có thay đổi được gì dâu? Tưởng tượng chuyện đó thế nào cũng phải xẩy ra, không làm sao tránh được, thế nào cũng phải có một người đi trước. Biết như thế rồi, nhưng khi đang yêu nhau không ai nghĩ đến điều đó mỗi ngày. Họ chỉ nghĩ đến những lần trò chuyện, những món quà nhỏ, những cuốn sách, những bài thơ dài, ngắn gửi cho nhau, những hẹn hò ít khi thực hiện được. Người này cứ nghĩ người kia là những phần thưởng Trời mang đến cho mình. Họ gọi nhau là hồng nhan tri kỷ, là tặng phẩm cuối đời. Họ không ở chung một thành phố nhưng mỗi lần phải rời xa thành phố của mình, người này lại dặn dò người kia những điều như một người đang ở bên cạnh mà phải đi xa hay dặn người thân. Người này chỉ khai một bệnh nhỏ người kia cuống lên, bắt đi khám bệnh, rồi có khi tự làm y sĩ tìm cách gửi thuốc. Ở một góc nào đó trong tâm, họ luôn nghĩ họ là của nhau.
Khi yêu nhau, cả hai cùng muốn được làm người đi trước. Bắt hứa hẹn, bắt thề thốt là người kia sẽ đi sau vì ai cũng sợ rơi vào cánh đồng tuyết Bắc Âu, rơi vào sa mạc Sahara một mình. Mặc dù trong khi sống họ vẫn ở rất xa nhau.
Họ cứ ở xa xôi nói lời gần gũi. Thế giới của họ là Thế Giới Ảo.
Tưởng tượng họ yêu như thế và muốn được yêu như thế. Từ khi có điện thư riêng, có điện thoại riêng ra đời. Đừng nói đến triệu triệu cái giả, lợi dụng tiện nghi đó, chỉ nói đến những cái thật, cái chân tình cho nhau, thì chân tình đó cũng chỉ là cánh cửa mở ra để người ta dắt nhau vào một Thế Giới Ảo trên mặt đất này.
Tưởng tượng một ngày Thế Giới Ảo đó biến mất. Một người bỗng im như đá tảng trong rừng, bỗng loãng như mây tán trên trời, bỗng tan như muối trong biển, và bỗng như... một người đã chết.
Trời ơi! Chết. Chết thật à? Ô hô! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết.
Người ở lại ngơ ngác đi tìm mây, hoa, tuyết, nguyệt. Chỉ thấy toàn là nước mắt. Cái mối Tình Ảo của bao nhiêu năm trôi qua bỗng biến thành thực. Nó không còn là điện thư là điện thoại nữa. Nó thành tử biệt, sinh ly rồi. Khi sống thì sống xa nhau, khi chết là vĩnh biệt nghìn trùng. Bây giờ người ở lại muốn tiễn người đi mà không dám tiễn, sợ người đời nhìn thấy sự xúc động quá đáng của mình sẽ đặt câu hỏi? Mà người đời thì sẽ chẳng bao giờ buông tha khi nhìn thấy một mối Tình Ảo, họ sẽ vẽ ra cả trăm bức tranh, rồi xếp người ở lại vào những bức Tranh Ảo đó.
Tưởng tượng không có điện thư, điện thoại riêng thì mối tình đó có tồn tại đến cuối đời nhau không nhỉ? Tưởng tượng ra những lá thư gửi về một địa chỉ nào đó phải rất là chừng mực, phải hạn chế và cuối cùng phải chấm dứt. Điện thoại sẽ không có tiếng cười khúc khích, không có những lời dịu dàng thân mật quá, không gọi được khi bất chợt đang ở một góc phố nào đó thật khuya, hay ở nơi làm việc giữa ngày, không thể nói chuyện với nhau như hai người mới lớn, mà phải vô cùng nghiêm túc và cuối cùng cũng phải thinh lặng. Tôi gọi tên người, tiếng gọi câm. Như thế mối tình sẽ kết thúc sớm hơn. Ảo sẽ không kéo dài vì nó chạm phải Thực.
Thật sự người trong cuộc có biết rõ ràng là mình đang làm gì hay không? Đằng sau những dòng chữ chạy trên khung hình, ở trong những vọng âm dịu dàng của gọi xa đó, có thực có một con người mà mình biết rõ căn cước hay không? Người cho và người nhận: ai là Ảo ai là Thực? Nhân vật anh và em có hay không?
Một Thiền sinh hỏi Tào Sơn: Thưa Thầy trong cái Ảo, cái Thực ở đâu?
Tào Sơn trả lời: Cái gốc của Ảo chính là Thực
Thiền sinh: Làm sao cái Thực có thể bộc lộ ra trong Ảo?
Tào Sơn: Nơi nào có Ảo thì nơi đó bộc lộ ra cái Thực
Thiền sinh: Như vậy theo Thầy, Thực không bao giờ tách ra khỏi Ảo phải không?
Tào Sơn: Chỉ cho ta chỗ nào con có thể tìm được cái Ảo hiện hữu? (2)
Nếu thế thì có phải lỗi ở điện thư và điện thoại riêng mà mối tình kéo dài hay không? Tình yêu thật sự nó có số phận của nó, làm sao mà tránh được. Ảo hay Thực cũng chỉ là cái điều người đời đặt ra thôi. Vì cả hai chỉ là một. Chỉ có người trong cuộc, biết là họ cho nhau những gì? Họ có yêu nhau đến cuối đời trong thế giới riêng của họ cho đến khi một người về vực sâu, một người về đỉnh cao hay không?
Đến và đi
Đời sống và nỗi chết
Một ngàn ngôi làng,
Một triệu nóc nhà,
Anh có hiểu thấu đáo không?
Mặt trăng trong nước
Hoa nở giữa bầu trời (3)
Tưởng tượng điện thư và điện thoại riêng, Anh hay Em, Đến và Đi, Sống và Chết, Tình Ảo và Tình Thực; tất cả như trăng trong nước, như hoa nở giữa bầu trời.
Anh có hiểu thấu đáo không?
Trần Mộng Tú
-------------------------------
1 Nguyên tựa đề là: Từ Ảo đến Thực (Tạp Bút, Văn Mới xuất bản)
2 Tào Sơn (840-901). Dịch từ bản Anh ngữ của Gizan
3 Gizan (1802-1877), Zen Master
(blog.tranmongtu)
Sự liên lạc giữa hai người đã thành một cánh đồng tuyết Bắc Âu, để lại lạnh lẽo và cô đơn; đã thành sa mạc Sahara, để lại cát, gió và thiêu đốt.
Tưởng tượng tiếp theo. Trong suốt tuần đó, cái điện thoại cầm tay không còn rung lên một tín hiệu nào, con số biến mất, tiếng nói chết. Điện thoại chết theo trong một xó xỉnh nào đó của một căn buồng.
Tưởng tượng có một người ra đi, về một nơi không muốn, không dự tính trước, thì chắc chắn sẽ để lại hai món quà đầu tiên: điện thư và điện thoại riêng đó cho người yêu mình, cho người mình yêu. Một mối tình chỉ có hai người biết với nhau khi còn, chỉ có hai người biết với nhau khi mất. Người nhận được hai món quà đó bỗng toàn thân chao đảo, bị ném vào một vùng không gian vô tận. Thoạt đầu tưởng là người kia đã bỏ cuộc, ngựa đã ngao ngán đường dài ruổi rong không bao giờ tới đích, nên ngựa đã chọn lựa nằm im trong chuồng cũ. Hốt hoảng đi tìm người mất, gọi điện thoại, gửi điện thư đi các nơi thân quen của cả hai người, hỏi vòng vo, hỏi xa, hỏi gần bằng những câu cố làm ra thản nhiên, tình cờ hỏi đến. Khi nhận được tin người đó đã bị Trời đem đi rồi, thì chỉ còn lại một khoảng trống mênh mông, còn lại sư thinh lặng dội lại vào đời sống người ở lại. Mất hết: chỉ còn tuyết và sa mạc.
Trời đem đi thì làm sao mà còn trở về được, làm sao mà oán trách được. Xưa nay đã bao kẻ oán trách Trời, rồi lại tìm đến Trời. Có thay đổi được gì dâu? Tưởng tượng chuyện đó thế nào cũng phải xẩy ra, không làm sao tránh được, thế nào cũng phải có một người đi trước. Biết như thế rồi, nhưng khi đang yêu nhau không ai nghĩ đến điều đó mỗi ngày. Họ chỉ nghĩ đến những lần trò chuyện, những món quà nhỏ, những cuốn sách, những bài thơ dài, ngắn gửi cho nhau, những hẹn hò ít khi thực hiện được. Người này cứ nghĩ người kia là những phần thưởng Trời mang đến cho mình. Họ gọi nhau là hồng nhan tri kỷ, là tặng phẩm cuối đời. Họ không ở chung một thành phố nhưng mỗi lần phải rời xa thành phố của mình, người này lại dặn dò người kia những điều như một người đang ở bên cạnh mà phải đi xa hay dặn người thân. Người này chỉ khai một bệnh nhỏ người kia cuống lên, bắt đi khám bệnh, rồi có khi tự làm y sĩ tìm cách gửi thuốc. Ở một góc nào đó trong tâm, họ luôn nghĩ họ là của nhau.
Khi yêu nhau, cả hai cùng muốn được làm người đi trước. Bắt hứa hẹn, bắt thề thốt là người kia sẽ đi sau vì ai cũng sợ rơi vào cánh đồng tuyết Bắc Âu, rơi vào sa mạc Sahara một mình. Mặc dù trong khi sống họ vẫn ở rất xa nhau.
Họ cứ ở xa xôi nói lời gần gũi. Thế giới của họ là Thế Giới Ảo.
Tưởng tượng họ yêu như thế và muốn được yêu như thế. Từ khi có điện thư riêng, có điện thoại riêng ra đời. Đừng nói đến triệu triệu cái giả, lợi dụng tiện nghi đó, chỉ nói đến những cái thật, cái chân tình cho nhau, thì chân tình đó cũng chỉ là cánh cửa mở ra để người ta dắt nhau vào một Thế Giới Ảo trên mặt đất này.
Tưởng tượng một ngày Thế Giới Ảo đó biến mất. Một người bỗng im như đá tảng trong rừng, bỗng loãng như mây tán trên trời, bỗng tan như muối trong biển, và bỗng như... một người đã chết.
Trời ơi! Chết. Chết thật à? Ô hô! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết.
Người ở lại ngơ ngác đi tìm mây, hoa, tuyết, nguyệt. Chỉ thấy toàn là nước mắt. Cái mối Tình Ảo của bao nhiêu năm trôi qua bỗng biến thành thực. Nó không còn là điện thư là điện thoại nữa. Nó thành tử biệt, sinh ly rồi. Khi sống thì sống xa nhau, khi chết là vĩnh biệt nghìn trùng. Bây giờ người ở lại muốn tiễn người đi mà không dám tiễn, sợ người đời nhìn thấy sự xúc động quá đáng của mình sẽ đặt câu hỏi? Mà người đời thì sẽ chẳng bao giờ buông tha khi nhìn thấy một mối Tình Ảo, họ sẽ vẽ ra cả trăm bức tranh, rồi xếp người ở lại vào những bức Tranh Ảo đó.
Tưởng tượng không có điện thư, điện thoại riêng thì mối tình đó có tồn tại đến cuối đời nhau không nhỉ? Tưởng tượng ra những lá thư gửi về một địa chỉ nào đó phải rất là chừng mực, phải hạn chế và cuối cùng phải chấm dứt. Điện thoại sẽ không có tiếng cười khúc khích, không có những lời dịu dàng thân mật quá, không gọi được khi bất chợt đang ở một góc phố nào đó thật khuya, hay ở nơi làm việc giữa ngày, không thể nói chuyện với nhau như hai người mới lớn, mà phải vô cùng nghiêm túc và cuối cùng cũng phải thinh lặng. Tôi gọi tên người, tiếng gọi câm. Như thế mối tình sẽ kết thúc sớm hơn. Ảo sẽ không kéo dài vì nó chạm phải Thực.
Thật sự người trong cuộc có biết rõ ràng là mình đang làm gì hay không? Đằng sau những dòng chữ chạy trên khung hình, ở trong những vọng âm dịu dàng của gọi xa đó, có thực có một con người mà mình biết rõ căn cước hay không? Người cho và người nhận: ai là Ảo ai là Thực? Nhân vật anh và em có hay không?
Một Thiền sinh hỏi Tào Sơn: Thưa Thầy trong cái Ảo, cái Thực ở đâu?
Tào Sơn trả lời: Cái gốc của Ảo chính là Thực
Thiền sinh: Làm sao cái Thực có thể bộc lộ ra trong Ảo?
Tào Sơn: Nơi nào có Ảo thì nơi đó bộc lộ ra cái Thực
Thiền sinh: Như vậy theo Thầy, Thực không bao giờ tách ra khỏi Ảo phải không?
Tào Sơn: Chỉ cho ta chỗ nào con có thể tìm được cái Ảo hiện hữu? (2)
Nếu thế thì có phải lỗi ở điện thư và điện thoại riêng mà mối tình kéo dài hay không? Tình yêu thật sự nó có số phận của nó, làm sao mà tránh được. Ảo hay Thực cũng chỉ là cái điều người đời đặt ra thôi. Vì cả hai chỉ là một. Chỉ có người trong cuộc, biết là họ cho nhau những gì? Họ có yêu nhau đến cuối đời trong thế giới riêng của họ cho đến khi một người về vực sâu, một người về đỉnh cao hay không?
Đến và đi
Đời sống và nỗi chết
Một ngàn ngôi làng,
Một triệu nóc nhà,
Anh có hiểu thấu đáo không?
Mặt trăng trong nước
Hoa nở giữa bầu trời (3)
Tưởng tượng điện thư và điện thoại riêng, Anh hay Em, Đến và Đi, Sống và Chết, Tình Ảo và Tình Thực; tất cả như trăng trong nước, như hoa nở giữa bầu trời.
Anh có hiểu thấu đáo không?
Trần Mộng Tú
-------------------------------
1 Nguyên tựa đề là: Từ Ảo đến Thực (Tạp Bút, Văn Mới xuất bản)
2 Tào Sơn (840-901). Dịch từ bản Anh ngữ của Gizan
3 Gizan (1802-1877), Zen Master
(blog.tranmongtu)