Thông báo

Collapse
No announcement yet.

Tôi Muốn Nói Với Em

Collapse
X

Tôi Muốn Nói Với Em

Collapse
 
  • Filter
  • Giờ
  • Show
Clear All
new posts

  • Tôi Muốn Nói Với Em

    Tình khúc Nguyễn Đình Toàn



    Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:20 PM.

  • #2

    Mai Tôi Đi
    Khánh Ly



    Last edited by chieutim; 07-16-2017, 08:23 PM.

    Comment


    • #3








      “... khi tiếng nói của mỗi con người bị tắt nghẹn, chúng ta có âm thanh nào để nói lên nỗi khổ đau? Đứng dưới đáy vực sâu con thú còn có tiếng kêu bi thương, sao chúng ta phải đành nghẹn ngào nhìn đời sống tàn lụi, giọt nước mắt cho mình cho người phải đành chảy ngược vào hồn? Chính trong nỗi đau quê hương con người bị tàn phá mà dòng nhạc NĐT mang lại cho mình một điểm tựa, một niềm tin.

      Dòng nhạc ấy giữ lại cho mình một tình yêu đơn sơ, một niềm yêu lãng mạn dẫu đất đen dường đã len vào hồn ta, dẫu đời chẳng còn ai. Một giọt sương trong một mầm lá mỏng, một ánh trăng phai một chiếc lá mừng đổi hương nồng… Ngôn ngữ mến yêu của chúng ta đẹp hơn khi dội được vào lòng những hình ảnh những cảm niệm những tiếng khóc những nỗi niềm. Chẳng biển rộng sông dài, chẳng núi cao vực sâu, chỉ là những tiếng võ vàng khua động giữa thâm tâm. Nơi những lời không nói được, NĐT đã gói vào những âm vang ray rứt khổ đau cho mình cất tiếng. Nghe với nhau để chung hòa, hát một mình để khóc. Để khóc… Và mừng, vì chính lúc thoát ra được những âm vang ray rức khổ đau ấy mà mình tìm lại được mình tìm lại được nhau. Mai sau dù có bao giờ…" (Lưu Na)
      Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:25 PM.

      Comment


      • #4



        Nhạc sĩ Nguyễn Ðình Toàn (Hình: Uyên Nguyên)



        Tro Tàn

        T
        a có thở khói thương nhau
        Tình cũng như nhang tàn
        Ta còn nương náu trong đời không bao lâu
        Lòng có đau thì cũng như là nắng qua chiều
        Thôi cũng nhẹ
        Ta yêu nhau trong nghèo khó
        Khi quê hương tàn phá
        Được mấy ngày vui trong đời
        Tóc biếc ngoảnh đi đã đỏ màu phai
        Ta xa nhau vào lúc xa đời
        Bóng bỏ theo người
        Đổ một lần cho hết cuộc rủi may
        Cứ coi là mất coi là hết
        Lật ngửa bàn tay mà cắt dây
        Dẫu cho còn có khi nào nữa
        Gặp lại được nhau cũng muộn rồi
        Đừng hỏi tình xa bao lâu tình sẽ lạ
        Và hỏi người chia xa nhau lòng có sợ
        Gương lạnh bóng mờ
        Còn một phần ba cây nhang đợi cháy vội
        Đội một hòn than chôn chân sầu đứng đợi
        Tro tàn rụng rơi.
        (Nguyễn Đình Toàn, Sài Gòn - 1984)


        Tác giả Áo Mơ Phai đọc cho nghe bài thơ Tro Tàn vào một buổi tối tháng Tư 2014.

        Đến thăm anh, bước ra khỏi xe, ngước nhìn lên căn hộ anh sống, đã thấy bóng anh in nơi cánh cửa sổ. Anh nhìn xuống, tôi đoan chắc là anh chỉ thấy rõ bóng người từ xa. Mắt anh đã mờ, vì những khói bụi cuộc đời – và cả tình người - kể từ ngày thoát khỏi những năm tháng nghiệt ngã trong nhà tù; rồi đặt chân đến Mỹ.

        Căn hộ một phòng của anh u ám, anh đứng dậy mở cửa, lưng anh như khụm xuống vì sức nặng tuổi già, trông anh lao chao như vừa thoát ra khỏi cái bóng của ngọn đèn vàng vọt nơi bàn ăn. Anh trở lại chỗ ngồi cố hữu nơi cửa sổ, giọng yếu, nhưng vẫn còn hơi hướng Nguyễn Đình Toàn vào mỗi tối thứ Năm trong chương trình Nhạc Chủ Đề trên Đài Phát Thanh Sài Gòn thời trước 75. Anh bảo, chán thật, chỉ còn một một nấc nữa là tám bó. Nghe mà giật mình, thoáng cái anh đã sắp bước vào tuổi 80.

        Nhớ những buổi tối thứ Sáu tôi vừa ra khỏi tù năm 1984, trên căn gác nhà bác sĩ Dzoãn Quốc Sĩ, bác gái cho ăn bữa cơm đạm bạc, có Nguyễn Đình Toàn, Thanh Tâm Tuyền, Duy Trác. Giá lúc ấy anh Toàn đồng ý cùng tôi đào thoát và may mắn như chuyến đi của tôi ít tháng sau đó, anh đã có thể chữa được bệnh mắt. Hỏi anh sao anh quyết ở lại, anh bảo, nghệ sĩ như cái nhau của thai nhi và quê hương như bà mẹ, một khi cái nhau bị cắt rời khỏi cuống rún là lúc nguồn nuôi dưỡng trực tiếp không còn nữa.

        Quả như anh nói, có mấy nghệ sĩ buộc phải sống xa quê nhà mà còn trước tác dồi dào, sinh động?

        Ngày chia tay anh ở Sài Gòn, thoắt cái đã 28 năm. Và giờ thì anh còn “một nấc nữa là tám bó”. Hỏi anh giờ này anh mong gì, anh nói, chả biết mình mong gì nữa, “ngày hai bữa nấu cơm cho vợ ăn là đủ hết ngày rồi”, còn mong gì nữa.

        Chị Hồng, vợ anh đau bệnh. Mà chính bản thân anh cũng nào khá hơn: anh cũng mang bệnh hiểm nghèo từ hơn năm nay.

        Bóng bỏ theo người
        Đổ một lần cho hết cuộc rủi may


        Ừ, anh nói, cũng đã sắp tới lúc “bóng bỏ theo người”.

        Nhìn những thùng sách chất chồng trong căn nhà hẹp của anh, tôi hỏi, “Nguyễn Đình Toàn tiểu thuyết 1 và 2” có được độc giả chú tâm không, anh cười nhưng không dấu được niềm chua chát: “cứ xem đây là lần in cuối cùng dành tặng bằng hữu. Chỉ buồn là gửi cho chục người thì chỉ có hai đứa tử tế điện thoại cám ơn, những đứa còn lại chúng nó xem như không có”.

        Ngồi chơi với anh rồi cũng phải về. Anh đóng cánh cửa sau lưng tôi và nói vói theo: “Đã thấy ta gần với cái xa.”

        Câu thơ này, anh đã đọc cho tôi nghe hôm đám tang Nhạc sĩ Nhật Ngân buổi sáng Mùng Sáu Tết năm nào.

        Theo đoàn người sau quan tài, đi ngang nơi an nghỉ của Nhà báo Đỗ Ngọc Yến, anh Toàn ngồi xuống bãi cỏ trước mộ phần anh Yến, đọc cho nghe nguyên cả bài thơ:

        Đã Nghe

        Đã nghe đời xa ta
        Người xa ta
        Tình xa ta
        Như cây khô trút dần hết lá

        Đường đang đi bỗng như
        Chập chờn có sóng đưa
        Xô dồn
        Trong một lối về

        Đã thấy quanh ta đời quạnh quẽ
        Những tiếng xôn xao im dần đi
        Đời một phía ta trôi về một phía

        Có phải ta mù dở hay sương che
        Những bóng hình xưa

        Nhập vào trong ước mơ
        Giờ cũng bay ra làm gió
        Ta có quên đâu
        Nhưng nhìn xem cũng lạ
        Hoa ngỡ như không còn là hoa nữa
        Những mặt người ta giấu trong ta
        Dấu mốc đời qua
        cười băng giá

        Ta cũng không mong quay lại nữa
        Trăng thoắt rơi ngang trên đường đi
        Ta bỗng nghe ra bằng thịt da
        Đã thấy ta gần với cái xa

        Ô hay đất đá nào rơi lở
        Hay tự lòng ta lấp lối về.


        Rời căn hộ tác giả “Áo Mơ Phai”, ngoái lại nhìn thấy dáng anh xiêu đổ.

        Đêm Cali se lạnh, trong đầu bỗng vang lên câu cuối của bài thơ “Hay tự lòng ta lấp lối về”.

        Ðinh Quang Anh Thái
        Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:27 PM.

        Comment


        • #5







          Tôi còn trẻ, tôi không muốn bỏ ngang đời
          nhưng cuộc đời đã làm tôi sợ hãi
          và mặt trời không còn là vàng rơi châu vãi
          người với người đã trở thành thiên tai


          Tôi còn trẻ, tôi không muốn oán trách ai
          dù tim tôi đã nhỏ máu thương đời
          tôi không còn niềm tin nào cầm cho ấm tay
          sống một ngày, sống ngày nào biết ngày ấy thôi


          Chiều vàng rơi hoa cúc mong ai ?
          vườn ngoại ô ong bướm tung bay
          và mùa Xuân chim én đâu đây
          có theo về trên con đường ấy ?
          và màu son trên má em tươi
          mùi ngọc lan trong tóc mây bay
          dòng điện trôi trong mắt em vui
          những tiếng cười khơi vỡ hồn tôi


          Tôi còn trẻ, tôi không muốn bỏ ngang đời
          nhưng cuộc đời đã làm tôi sợ hãi
          và mặt trời không còn là vàng rơi châu vãi
          người với người đã trở thành thiên tai


          Tôi còn trẻ, tôi không muốn oán trách ai
          dù tim tôi đã nhỏ máu thương đời
          tôi không còn niềm tin nào cầm cho ấm tay
          sống một ngày,
          sống ngày nào biết ngày ấy thôi …





          Nhạc Nguyễn Đình Toàn, tiếng kêu bi thương của thời đại
          (T.Vấn)

          Để giới thiệu một người đã thành danh như Nguyễn Đình Tòan, quả là một việc làm thừa thãi. Và khó. Dù vậy, cảm giác mình mang món nợ gần hết một đời người với ông, cứ làm tôi vào suy, ra nghĩ, lấn cấn không yên. Cho đến khi nhận được mấy CD nhạc ông gởi “nghe chơi“ qua người bạn trẻ Lưu Na, và lời “tiết lộ“ rằng ông phải mầy mò tìm chỗ này một bài, chỗ kia một bài mới tạm gom lại được những đứa con âm nhạc của mình, tôi chợt nghĩ ra cách để. . . trả ơn ông, món nợ càng mang càng nặng, vì lãi đẻ ra lời, lời đẻ ra lãi.

          Gần 50 năm, kể từ ngày tôi đọc những dòng chữ đầu tiên của tiểu thuyết “Con Đường“ (Sài Gòn 1972- Giao Điểm xuất bản), làm quen với thế giới văn chương Nguyễn Đình Tòan, và từ đó, không nỡ buông ra, không thể buông ra, tôi đã nghiện cái không khí ẩm ướt của những trang chuyện, với những nhân vật không thật mà như có thật, không tên mà như có tên, mỗi người đều mang nỗi buồn riêng, như nỗi buồn của chính tôi. Từ ngày ấy, tôi biết thế nào là văn chương, qua chữ nghĩa Nguyễn Đình Tòan. Trên trang viết TV&BH, tôi đã hơn một lần nhận ông là người thầy chưa một lần gặp, dù quanh tôi, luôn phảng phất bóng dáng ông.

          50 năm sau, nhà văn nhà thơ Nguyễn Đình Tòan đã khẳng định mình ở bộ môn âm nhạc. Dù ông chưa bao giờ tự nhận, nhưng danh xưng nhạc sĩ để trước cái tên NĐT bây giờ đã là điều mặc nhiên. Vì ông xứng đáng với danh xưng ấy hơn rất nhiều những người tự/được gọi là nhạc sĩ. Với tôi, nếu trước đây nhà văn NĐT đã chinh phục tôi như thế nào, thì giờ này, nhạc sĩ NĐT cũng chinh phục tôi như thế ấy. Ông chứng minh cho tôi thấy rằng một bài hát , bằng vào sự phối hợp tuyệt diệu giữa nốt nhạc và lời nhạc, tạo nên một ấn tượng sâu sắc nơi người nghe hơn hẳn một bài thơ hay, chuyên chở nhiều ý nghĩa hơn một bài văn hay, và ở lại trong lòng người nghe lâu hơn bất cứ lọai hình nghệ thuật nào. Ít nhất, với tôi, nhạc của Nguyễn Đình Tòan đã làm được công việc ấy, một cách xuất sắc. Nghe nhạc của Nguyễn Đình Tòan, là bước vào một thế giới nội tâm đau xót, không phải chỉ của tác giả, không phải chỉ của người hát, mà còn của chính mình, người nghe. Sau cơn đau xót, là nỗi bi phẫn. Trong nhạc của NĐT, tôi nhìn thấy sự tang thương của đất nước tôi, bao năm trôi qua kể từ ngày chiến tranh chấm dứt vẫn còn chia rẽ, hận thù, dối trá, lừa lọc. Dấu vết thời đại hằn rõ nét trong nhạc của ông, nên người ta nghe nhạc NĐT không phải để giải trí, mà là để tự đắm mình trong những dằn vặt không bao giờ nguôi ngoai. Mà hình như nhà văn nhà thơ Nguyễn Đình Tòan viết nhạc không phải như một cuộc phiêu lưu vào những bộ môn nghệ thuật khác để chứng tỏ với người/với mình về một khả năng đa dạng. Theo tôi, ông chọn âm nhạc như phương tiện hữu hiệu nhất để phát biểu tiếng nói chân thực của trái tim con người trước những biến đổi tàn nhẫn của lịch sử. Và ông đã thành công. Cuối đời, với vai trò người viết nhạc, Nguyễn Đình Tòan đã khắc họa được những tiếng kêu bi thương nhất của con người thời đại. Bi thương ở cả nghĩa đen của âm thanh (nốt nhạc) và nghĩa bóng của ngôn ngữ (lời nhạc).

          Người bạn trẻ Lưu Na của trang TV&BH đã nhận xét khá thú vị về nhạc Nguyễn Đình Tòan:

          “lời nhạc của ông thường cứ như dao lách vào lòng người nghe, vào những ngõ ngách của tâm hồn mà không phải ai cũng gọi được tên. Khen chữ của NĐT là khen phò mã tốt áo. Nhưng đọc lời nhạc NĐT thì mình nghĩ hay không vì chải chuốt mượt mà hay cầu kỳ văn hoa. Nó hay ở cái chỗ giản dị mà đúng một cách đớn đau, những con chữ của cuộc sống đời thường được tóm lại, đưa vào với một nốt nhạc kêu lên đúng cái âm vang khổ đau, ray rứt của tâm hồn. Không cầu kỳ, không phóng đại, chỉ đúng chỗ đúng mức đúng tâm tư. . .

          Nhạc giản dị, nhưng không dễ hát và lại kén giọng. Range rất rộng, từ Sol (G) dưới Do trung (C) lên đến Mi (E), khó chuyển giọng, và thích hợp với giọng nam nhiều hơn giọng nữ . . . Thêm nữa là ông thả nhiều nốt bất ngờ, không như lẽ thường theo đúng hợp âm. Thường nghe nhạc, ai nghe một câu cũng có thể lái theo câu kế, nhưng rồi NĐT lại thả vào một nốt khác cái khung dự đoán. Vì vậy nghe lạ và thành mới!

          Với mình, đặc sắc chính ở chỗ giản dị, giản dị từ nhạc đến lời, không ở chỗ cầu kỳ chải chuốt; đặc sắc ở chỗ chọn đúng chữ đúng lời, chọn đúng nốt nhạc để láy. Nhạc NĐToàn như tấm áo cắt khéo, mũi chỉ đường kim sắc sảo trên nền vải lựa đúng hàng đúng màu sắc đúng chiều sớ vải. Tấm áo sang chính vì cái giản dị có cân nhắc có nghệ thuật. Chiếc áo sang làm đẹp vóc người mặc mát mắt người nhìn. Bài nhạc sang làm rõ bản lãnh người hát và đẹp tâm hồn người nghe. Nhưng đồng cảm, phải có cả một tâm hồn, không biết có bao nhiêu người thấm thía với NĐT? . . . (Lưu Na – Của Chữ Và Người).


          Trong nỗ lực nhận diện Nguyễn Đình Tòan với tư cách một nhạc sĩ, tôi thấm thía vô cùng cảm tưởng của một người trẻ thuộc thế hệ một rưỡi khi nghe nhạc NĐT:

          “ . . . khi tiếng nói của mỗi con người bị tắt nghẹn, chúng ta có âm thanh nào để nói lên nỗi khổ đau? Đứng dưới đáy vực sâu con thú còn có tiếng kêu bi thương, sao chúng ta phải đành nghẹn ngào nhìn đời sống tàn lụi, giọt nước mắt cho mình cho người phải đành chảy ngược vào hồn? Chính trong nỗi đau quê hương con người bị tàn phá mà dòng nhạc NĐT mang lại cho mình một điểm tựa, một niềm tin.

          Dòng nhạc ấy giữ lại cho mình một tình yêu đơn sơ, một niềm yêu lãng mạn dẫu đất đen dường đã len vào hồn ta, dẫu đời chẳng còn ai. Một giọt sương trong một mầm lá mỏng, một ánh trăng phai một chiếc lá mừng đổi hương nồng… Ngôn ngữ mến yêu của chúng ta đẹp hơn khi dội được vào lòng những hình ảnh những cảm niệm những tiếng khóc những nỗi niềm. Chẳng biển rộng sông dài, chẳng núi cao vực sâu, chỉ là những tiếng võ vàng khua động giữa thâm tâm. Nơi những lời không nói được, NĐT đã gói vào những âm vang ray rứt khổ đau cho mình cất tiếng. Nghe với nhau để chung hòa, hát một mình để khóc. Để khóc… Và mừng, vì chính lúc thoát ra được những âm vang ray rứt khổ đau ấy mà mình tìm lại được mình tìm lại được nhau. Mai sau dù có bao giờ… (Lưu Na).


          Sáng tác âm nhạc, khác với những lọai hình nghệ thuật thơ văn, đến với người thưởng ngọan qua trung gian người trình bày. Với nhạc của Nguyễn Đình Tòan , tiếng hát của ca sĩ Khánh Ly là một trung gian tuyệt vời nhất. Người nghệ sĩ già dặn kinh nghiệm ấy đã chuyển tải trọn vẹn tiếng lòng người viết nhạc, và đôi khi còn nâng những gịot âm thanh lên một độ cao nghệ thuật rất bất ngờ, và cũng rất buốt lòng. Đặc biệt với CD Hiên Cúc Vàng gồm 10 bài nhạc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ NĐT, tiếng hát Khánh Ly đã chứng tỏ sự thành công cuối đời của bà gắn liền với nhạc Nguyễn Đình Tòan, như cách đây 50 năm, sự thành công đầu đời của bà đã gắn liền với nhạc Trịnh Công Sơn.
          ...
          ...
          Rồi đây, ông sẽ trăm tuổi. Lúc ấy, được nhìn thấy công trình một đời của mình “thu về một mối“, há chẳng phải là sự mãn nguyện cho ông (và cho tôi, kẻ mang nợ) hay sao?

          Người đời sau, có ai muốn biết đến tác phẩm của một nhạc sĩ có tên Nguyễn Đình Tòan, hẳn cũng sẽ có một nơi tìm đến mà lắng nghe tiếng kêu bi thương của một thời đại và nhỏ đôi giòng nước mắt cho những tiền nhân rất không may trong lịch sử.
          Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:29 PM.

          Comment


          • #6








            ”Cái chính xác trong ca từ của Nguyễn đình Toàn cũng còn là bề nổi. Cái thơ trong cách nhìn cũng là cái còn dễ nhận ra. Dấu vết nhà văn trong dòng nhạc Nguyễn Đình Toàn mới là điều gây nỗi khó khăn cho người hát. Cũng vẫn cái tỉ mỉ nhức nhối, những ghi nhận nhậy bén, và cách dùng chữ làm cho chữ quen thành mới, chữ cũ thành chưa biết bao giờ. Như mới biết tim ta là bể đau khi yêu: mình biết bể tình bể khổ, nhưng bể đau khi yêu? Chữ thì xưa rích mà bể đau thì chữ không lạ chỉ là chưa ai dùng, và chỉ là quá đau. Người hát thường chỉ hát tới được nỗi buồn, khó hát cho ra được nỗi đau. Ông viết nhạc mong có người hát cho tới, mình nghe nhạc mong có người hát cho ra nhạc, nhưng nếu phải có cả một hồn đau mới hát nổi thì cũng hơi khó cho nhau!!! ” (Tiểu Tử)

            ”Sáng tác âm nhạc, khác với những lọai hình nghệ thuật thơ văn, đến với người thưởng ngọan qua trung gian người trình bày. Với nhạc của Nguyễn Đình Tòan, tiếng hát của ca sĩ Khánh Ly là một trung gian tuyệt vời nhất. Người nghệ sĩ già dặn kinh nghiệm ấy đã chuyển tải trọn vẹn tiếng lòng người viết nhạc, và đôi khi còn nâng những gịot âm thanh lên một độ cao nghệ thuật rất bất ngờ, và cũng rất buốt lòng. Đặc biệt với CD Hiên Cúc Vàng gồm 10 bài nhạc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ NĐT, tiếng hát Khánh Ly đã chứng tỏ sự thành công cuối đời của bà gắn liền với nhạc Nguyễn Đình Tòan, như cách đây 50 năm, sự thành công đầu đời của bà đã gắn liền với nhạc Trịnh Công Sơn.” (T.Vấn)
            Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:36 PM.

            Comment


            • #7




              Tưởng sẽ bùng cháy
              Trong sớm thu này
              Ngọn lửa đã bao ngày âm ỉ
              Tưởng sẽ òa vỡ
              Trong bão bùng chiều nay
              Nhưng không chỉ là trận
              Cuồng phong trong phút giây



              Tưởng đã tàn hết
              Khi cách xa người
              Hoa thơm và cỏ biếc
              Đã chết đi từng ngày
              Tưởng đã tạnh ngắt
              Theo với cuộc chia tay
              Đôi mi khô bỏng này
              Còn nước mắt lăn đây



              Bao phen tôi lăn mình
              Qua lo âu ước vọng
              Qua bao cơn
              chấn động tổn thương
              Lăn qua bao lá chặn
              Treo tim như bia đạn
              Chỉ để được đến bên anh



              Tưởng đã chìm đắm
              Từ đứt dây rồi
              Nhưng trong hồn lạnh vắng
              Vẫn cứ vang vọng hoài
              Một tiếng gọi vói
              Trong cõi mịt mù phai
              Như gương soi phần đời
              Chờ tiếp đón tôi đây


              Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:40 PM.

              Comment


              • #8
                Những Lời Ru Cuối










                Nguyễn Đình Toàn,
                tình yêu và tuổi trẻ trong thơ văn


                Nói đến Nguyễn Đình Toàn, là phải đề cập đến ba chân dung nghệ sĩ: văn sĩ, thi sĩ và nhạc sĩ. Ba chân dung này có nhiều khi ở ba lãnh vực khác nhau nhưng lại có những quan hệ mật thiết với nhau. Một điều rõ ràng là bất cứ trong lãnh vực nghệ thuật nào, cũng đều thấy một con đường khác lạ với mọi người.

                Thơ, văn, hay nhạc, cũng đều là một cách thế để suy tư, để sống bằng cảm quan của mình. Đời sống như dệt ra bằng những nỗi buồn và ở nơi ông, với một sức khỏe mong manh lại làm cho cuộc nhân sinh như bị u ám thêm. Suốt từ lúc còn trẻ tuổi, đi vào văn chương với cái bút hiệu Tô Hà Vân của thời Hà Nội xa xưa đến lúc vào Sài Gòn, viết tác phẩm đầu tay là Chị Em Hải đăng từng kỳ trên nhật báo Tự Do, rồi đến các tác phẩm sau này, cũng đều là những tác phẩm về tình yêu và tuổi trẻ, tuy hình thức có khác đi, vẫn là biểu hiện của một cách thế sống, một suy nghiệm sống.

                Nguyễn Đình Toàn được kể như một người viết chịu ảnh hưởng nhất của phong trào Tân Tiểu Thuyết, một phong trào viết tiểu thuyết mà còn được gọi là anti-roman, với chủ trương mới lạ đi ngược lại cách viết tiểu thuyết cổ điển như đã hiện hữu trong văn chương từ trước. Chủ trương của những nhà văn như Alan Robble Grillet, Claude Simon, Nathalie Sarraute,... là nhà văn phải xóa bỏ chủ quan khi cầm bút. Cách viết phải rất khách quan, như ống kính của người chụp ảnh, ghi chép lại nguyên vẹn sự việc và không có xúc cảm hoặc nhận định chủ quan chen vào. Tân tiểu thuyết (nouveau roman) còn có tên mệnh danh khác là trường phái của cái nhìn, nghĩa là y hệt một cặp mắt, nhìn, quan sát trung thực sự vật không bị biến tướng biến dạng bởi sự cảm nhận cá nhân.

                Nhưng khi được hỏi về phong trào tân tiểu thuyết ở Việt Nam trong thời kỳ thập niên 60 thì Nguyễn Đình Toàn trả lời rằng ông nghĩ sao thì viết vậy mà thôi. Câu hỏi tiếp là liệu có chính xác không khi nói ông và một số bạn đồng hành chịu ảnh hưởng của tân tiểu thuyết như Huỳnh Phan Anh, Hoàng Ngọc Biên, Đặng Phùng Quân,…? Thì Nguyễn Đình Toàn trả lời là đó là những nhóm bạn viết trẻ hơn ông thường gặp nhau ở quán cà phê La Pagode chứ không phải là cố tình tạo ra một phong trào văn học mới lạ ở Miền Nam lúc ấy.

                Có một điều khi ông là một trong ba người lựa chọn bài vở cho tạp chí Văn thời mà Trần Phong Giao làm chủ biên, thì bài vở được lựa chọn nhất là ở bộ môn văn đã có nhiều khám phá và các người cầm bút trẻ đã có bước khởi đầu tốt đẹp. Cũng như các trào lưu văn học cũng như các tác giả nổi tiếng trên thế giới được viết thành những chủ đề như những cánh cửa mở ra nền văn chương quốc tế.

                Tiểu thuyết của Nguyễn Đình Toàn có cách tạo dựng nhân vật khá độc đáo. Những nhân vật ấy sống ơ hờ trong một không gian, thời gian mỏng mảnh, của bàng bạc những suy tư và nội tâm là những rối rắm phức tạp. Ông mang tuổi trẻ đi vào tình yêu và mỗi một nhân vật là mang theo một định mệnh mà ở đó con người bị lôi cuốn đi trong những mê thức chập chùng mà cuộc sống đã sẵn dành.

                Đọc trong các tiểu thuyết của ông như Con Đường, như Ngày Tháng, như Không Một Ai, như Đồng Cỏ,... hoặc một số truyện ngắn như trong tập Đêm lãng Quên chẳng hạn, thì thấy rõ cung cách của một người viết tạo ra một chỗ đứng cho tác phẩm của mình. Cùng với những cây bút khác, quả thực ông có tạo ra thành một phong trào mà nhà văn Mai Thảo gọi là có một chút thành công và thất bại. Thành công là phong trào này đã đem lại cho văn chương tiểu thuyết một chân trời mới mà kỹ thuật và ngôn ngữ là những khai phá bất ngờ đầy hứng thú. Nhưng thất bại vì không thể làm thay đổi được cảm quan của người đọc về tiểu thuyết truyền thống. Trước sau, tiểu thuyết vẫn là biểu hiện của đời sống qua ý nghĩ chủ quan người viết.

                Nguyễn Đình Toàn có lẽ sáng tác cũng không hề để ý đến những thành tựu hay mất mát thua được của tân tiểu thuyết mà ông chỉ viết theo ý thích của mình, ông có niềm tin vào công việc mình làm và xác tín một thái độ rất trí thức nên tiểu thuyết của ông được kể đến như những thành tựu và rõ ràng ông đã có địa vị của một nhà văn đáng kể trong hai mươi năm văn học miền Nam…

                Đọc Con Đường, để thấy được định mệnh của một người đàn bà sẵn dành riêng một góc tối đau khổ. Nhân vật ấy có một cuộc đời bị bủa vây bởi tất cả những điều khốn khó nhất mà lại bất thường với khuôn mặt có vết chàm khó coi. Cha mất sớm, mẹ bỏ đi lấy chồng, thân thể thì dị dạng nên con người sống gần với bản năng hơn là lý trí. Cô ta không có một chọn lựa nào khác là đầu hàng nghịch cảnh và sau chuyến đi thăm người mẹ trở về đã dễ dàng ngả vào bàn tay của một người đàn ông xa lạ và trở thành đàn bà từ đêm dọc đường ấy cùng với sự khám phá về nỗi sung sướng vô biên của nhục cảm. Nhân vật xưng tôi trong Con Đường đã bị trôi vào một bi kịch cũng như người mẹ mười năm trước cũng đã lang chạ ngoại tình và rút cuộc chỉ là một dòng lệ rớt trên mi khi đưa tiễn đứa con trở về từ bến xe.

                Nhân vật xưng tôi trong truyện và nhân vật “người viết kịch” đã đóng một vai kịch của những cuộc đời mà ở đó đã sẵn mầm chứa của những điều tối tăm ẩn sâu trong nội tâm con người. Thêm một nhân vật “bà ở chung“ đã làm thành một vở kịch tay ba mà ở đó người đàn ông đã giương một cái bẫy để cho hai người phái nữ vào sụp hố. Và sân khấu kịch không là chỗ nào khác hơn là cái giường, nơi tình yêu có khi là hỗn hợp của sự ngu ngốc khờ dại và lòng đam mê nhục dục cao độ.

                Con đường với cô bé xấu xí bây giờ giống như con đường mà mẹ cô đã đi xa vĩnh viễn đứa con gái của mình. Một con đường định mệnh mà sự gian truân là hành trang mang theo. Trong tiểu thuyết Nguyễn Đình Toàn, đầy dẫy những nghịch cảnh và con người luôn luôn thủ vai người thua bại. Họ đi trên những con đường mù mịt mà không cưỡng lại được những cảnh trớ trêu bày sẵn…

                Trong Con Đường, tác gỉa bắt nhân vật phải xuôi theo định mệnh và chấp nhận tất cả những hậu quả bi đát dù có phi lý đến đâu chăng nữa. Cuộc đời sẵn dành cho mỗi con người một phận số và sẽ chẳng thể phản kháng được mà phải giơ tay đầu hàng trước những trớ trêu nghiệt ngã của cuộc đời…

                Đọc một tác phẩm khác, Ngày Tháng, lại thấy được một số phận của người đàn bà bị lôi vào những mảnh sống đầy khúc mắc mà sự bó tay bất lực đã làm đời sống tưởng như bị triệt hủy thối rữa. Tiểu thuyết của ông là ray rứt nôi tâm, là những cảnh ngộ bị lôi cuốn vào, là sự tranh đấu giữa dục vọng và thánh thiện để rồi bản năng đã dẫn dắt con người. Nhân vật nữ tên Hà sống trong nỗi mòn mỏi cuộc sống, không dám liều bước sợ bị vấp ngã, nên cứ đành trôi theo cuộc đời. Nhân vật ấy như được treo lơ lửng bằng những chán chường và người đàn ông chỉ có giá trị như là một sự kềm hãm, một sự cho phép ngấm ngầm kể cả chuyện làm tình. Thân phận của một người đàn bà 30 tuổi góa chồng sống một mình cô đơn thảm thiết dầy vò kể cả việc tự sờ mó thân thể mình trong cơn dục vọng. Người chồng đã chết vẫn ám ảnh nàng với hình ảnh của bộ đồ bay phi công và những ngày tháng sống ở thành phố biển đã là một ám ảnh không nguôi.

                Hà gặp Vinh, một phóng viên chiến tranh và một mối tình bắt đầu với đam mê nhưng lại kéo theo những khúc mắc của đời sống, Hà sợ cô đơn nhưng cô đơn lại như một ám ảnh khiến đời sống như cứ dài ra nỗi khắc khoải... Hai người yêu nhau nhưng tự biết khó thể gần nhau vì mỗi người đều có cuộc sống riêng, có phận đời riêng. Nhưng dục vọng và sự ân ái cứ như sợi dây trói buộc và con người như không thoát ra được. Cuộc sống như một chọn lựa bắt buộc. Có lúc Hà muốn bắt cặp với một người Mỹ say mê nàng nhưng rồi vẫn chỉ là những nửa vời của mê đồ không ngõ thoát.

                Ở Nguyễn Đình Toàn và tiểu thuyết Ngày Tháng, nhân vật như lúc nào cũng ở trong trạng thái chiến đấu khốc liệt giữa bản năng và sự hướng thiện. Khi nằm ôm người tình để ngày mai đi vào quân trường, sự cô đơn như nỗi chết cứ chập choạng vây quanh đời sống.

                Nhân vật của Con Đường và Ngày Tháng là đàn bà thì trong tiểu thuyết Không Một Ai thì nhân vật lại là một người thanh niên bị thương trong một cuộc hành quân giải ngũ trở về thành phố làm một công việc văn phòng. Vết thương về thể xác vẫn còn trong khi về tâm não thì cũng bị khủng hoảng theo. Nhân vật ở đại danh từ ngôi thứ nhất xưng tôi là một người có ý hướng muốn thay đổi cuộc sống mình, quên và bỏ đi những ký ức cũ, và cả hiện tại cũng đầy vết thương. Nhưng tất cả chỉ ở trong ý nghĩ thôi, và đời sống cứ như thế một mực chán chường của những vết thương không lành miệng.

                Tác phẩm của Nguyễn Đình Toàn thường xuất hiện rất ít nhân vật và những nhân vật thường hay độc thoại, ít đối thoại và thường là những khám phá đi sâu vào nội tâm con người. Ở trong tiểu thuyết Không Một Ai, cũng chỉ có bốn nhân vật, gồm chàng thanh niên xưng tôi, người nữ lúc bỏ đi lúc trở lại tên Ph., Trang, người đàn bà đau khổ có số phận không may và Kế, người đàn ông đứng tuổi nhưng lại có đam mê của thời mới lớn. Những nhân vật ấy chia sẻ với nhau những định mệnh, mà sự bất hạnh dường như lúc nào cũng lẩn khuất và hạnh phúc là những giây phút chen lẫn ngắn ngủi. Chàng trai xưng tôi trong truyện thì người tình vừa bỏ đi, đời sống thì đầy những cơn đau về thể xác lẫn lộn về những ảo tưởng của tâm trí nên cuộc sống ấy như phủ đấy những bóng tối. Trang, người đàn bà làm chung sở cũng chẳng may mắn hơn, cũng chuyện tình cảm gãy đổ, sống với bà mẹ và hai đứa con và trong lòng luôn khao khát một cuộc tình, để lấp cho đầy khoảng trống. Chàng trai thì lại nhìn Trang để nghĩ tới người tình đã bỏ đi, ân ái với Trang để tưởng tới những thỏa mãn nhục dục từ Ph., người tình lang chạ.

                Tình yêu trong tác phẩm của Nguyễn Đình Toàn phần đông đều có những gãy đổ và thường là những nửa vời trong cuộc sống họ. Có ý chỉ là ý nghĩ, rất mong manh và thoảng qua. Nó phác họa một thế giới khác, một không gian thời gian khác mà rất ít chất cụ thể. Nó gần như của một con người khác lúc nào cũng tự đi kiếm mình và đời sống mình dù con người ấy, ngày tháng ấy, khung cảnh ấy vẫn sờ sờ trước mặt. Họ vong thân trong chính cuộc sống của họ. Trong Không Một Ai, nhân vật nào cũng đều có một thế giới riêng. Ngay cả Kế, một người lớn tuổi cũng làm việc chung với nhân vật xưng tôi và Trang cũng là một nhân vật lạ lùng. Khi nghe người con là trung úy Quân y bị chết ở chiến trường, cũng là lúc vừa được lên chức, Kế như người bị phân đôi và chẳng biết làm gì nên rủ người bạn trẻ đi hút. Chiến tranh, hiện hữu với vết thương của nhân vật xưng tôi, hay cái chết của con trai Kế, chỉ là một nhắc nhở về cơn dông bão mà thôi.

                Rồi những phức tạp, những xếp đặt của định mệnh để Trang ngủ với Kế, rồi tính phá thai rồi nhân vật tôi lại muốn cứu vớt, rồi Ph. Người tình trở về, rồi Trang chết. Tất cả những diễn tiến ấy là đoạn kết của Không Một Ai. Một câu truyện rất hiện sinh, của những người hiện hữu trong cái phút giây hững hờ của cuộc sống. Mà, tiểu thuyết ấy cũng chính là một hành trình của những cuộc viễn du vào thế giới nội tâm, mà những con đường hình như đầy ngõ rẽ và nhiều bóng tối, của chính cuộc sống và những cảm nghĩ về cuộc sống.

                Trong văn chương, Nguyễn Đình Toàn đã có định kiến về cõi sống, một định kiến mà chiều sâu của sự u ám bi quan đã làm khuất lấp đi bề mặt của cuộc sống hiện hữu. Ông muốn đi sâu vào ý thức, để từ đó soi rọi thêm những nhận định, nhìn rõ thêm chân dung con người và đôi khi cả mặt sau của chân dung ấy. Ông viết như một cách thế để “kể về“ hoặc “nói về” mà không phải là “viết về”. Và cách nói hay kể cũng đều trầm lắng, mà cảm quan thì được dấu đi những phẫn nộ hay phản kháng, thành ra tiểu thuyết của ông có nét riêng của một sự chấp nhận. Chấp nhận cả những hữu lý và vô lý của cuộc đời. Những nhân vật ấy, tuy đầy dẫy trong thế giới chúng ta nhưng lại được nhìn và tả khác đi thnah những nhân vật của riêng Nguyễn Đình Toàn với tất cả cá tính của một cuộc sống bề trên thì có vẻ tĩnh lặng nhưng bề sâu là đầy những cuộc sóng lớn. Và, dù ở trong một đất nước chiến tranh, cuộc chiến vẫn là những bề sâu khuất lấp, tuy nhiều ảnh hưởng nhưng lại có mặt như một nỗi tình cờ…

                Đọc văn nguyễn Đình Toàn, thấy thấp thoáng những khuôn trời thơ mộng. Và với Áo Mơ Phai, xuất bản năm 1973 đã đoạt giải thưởng văn học toàn quốc.

                Sống ở hải ngoại, ông viết mục phác họa chân dung tác giả cho các báo và sau đó ông chọn lại và in Bông Hồng Tạ Ơn.

                Suốt một hành trình văn chương dài hơn nửa thế kỷ, tác giả “Bông Hồng Tạ Ơn” đã có thật nhiều dịp tiếp xúc, làm việc, hoặc thân tình với nhiều nghệ sĩ trong nhiều bộ môn nghệ thuật. Thành ra những cảm nhận của ông về người, về thơ, về văn, về nhạc... đều có nét chính xác cũng như sâu sắc và khiến người đọc hình tượng được những cá tính của những khuôn dáng nghệ sĩ ấy. Với 190 tác giả Việt Nam được phác họa trong bộ sách 2 tâp, độc giả có thể mường tượng được một thời kỳ văn học nghệ thuật có nhiều khai phá. Với cách viết ngắn gọn nhưng cô đọng và khá đầy đủ, từng tác giả và từng tác phẩm được biểu hiện trung thực. Đây có lẽ là một công trình làm phong phú hơn sinh hoạt văn học ở hải ngoại và là những tài liệu cho những người còn yêu ngôn ngữ Việt và văn chương Việt. Có nhiều tác giả khá lạ với người đọc cũng như có nhiều bài nhạc bài thơ tưởng đã quên lãng thì với cái trí nhớ gần như xuất thần, tác giả ghi chép lại khá chính xác và đó chính là điểm rất đặc biệt của tác phẩm “Bông hồng Tạ Ơn”…
                Hình như, những chân dung nghệ sĩ được đề cập đến được chọn lựa tùy cảm hứng và không có một tiêu chuẩn nào. Và tác giả cũng không muốn làm công việc chọn lọc những vóc dáng nghệ sĩ tiêu biểu trong tập sách này. Ông yêu thích và nhớ được tác giả và tác phẩm rồi viết ra với cảm tình của mình.

                Nguyễn Đình Toàn cũng là một nhà thơ nổi tiếng. Những tập kịch thơ như Phạm Thái Trương Quỳnh Như hay tập thơ Hồi Sinh, hoặc tập thơ đầu Mật Đắng tạo cho ông có một vóc dáng thi sĩ mà về sau này ông đã mang ngôn ngữ của thi ca hòa hợp cùng với cung bậc của âm nhạc thành những ca khác có sức lôi cuốn thính giả.

                Ở trong những tập sách bìa dầy chép thơ của các cô cậu học trò thường có nhiều bài thơ được chép với sự nâng niu trìu mến. Khi tuổi đã lớn, đọc lại những bài thơ ấy, như có một chút vọng động nào ngân nga. Có thể là bước đi về của thuở hoa niên ngày cũ...

                Thơ Nguyễn Đình Toàn, nhẹ nhàng như bài thơ Khi Em Về:

                Khi em về trời xanh và gió mát
                Con đường mòn thơm lá mục quê hương
                Vườn cải ngồng rủ ong bướm về sân
                Anh nằm đây buổi trưa và tiếng nắng
                Mặt đất mềm bước chân em chợt nhẹ
                Lá tre vàng dồn thổi mùa thu đi
                Luống huệ ấy xòe những vầng hoa trắng
                Và dầy thêm lá rụng lớp phên che
                Quê mẹ đấy ưu phiền nhiều quá lắm
                Hàng cau già mo thương bẹ quắt queo
                Anh nằm đếm những ngày rồi những tháng
                Đi qua dần khi nước mắt buông theo...”


                Có khi là thơ buồn, thơ của những lời ru từ xa xưa vọng lại, từ hiện tại thổi về. Thơ của lời ru cuối cùng cho một cuộc tình xa cách:

                Ru em lần cuối cùng này
                Bằng hơi mát của một ngày sắp xa
                Bằng giờ phút sắp chia xa
                Rồi thôi rồi chẳng bao giờ nữa đâu
                Giòng kinh năm ngón son cầu
                Với môi mặn với hồn trao nghẹn lời
                Với sầu xưa ngút trên vai
                Tóc xanh non với khuy cài áo thơm
                Hàm răng mát tuổi má tròn
                Đường thêu chỉ đã hao mòn đây em
                Gió trời xin ngủ bình yên
                Coi như giấc mộng ưu phiền đấy thôi
                Mây cao với mắt trông vời
                Soi gương trán bỏng quên người tôi đi”


                Có khi thơ lại là những bước đi về. Thơ Nguyễn Đình Toàn đầy những chỗ đi và nơi về, nơi chốn mà không gian thời gian ngưng đọng từ nỗi buồn chia xa của sẵn thiên cổ riêng dành:

                Khi em trở về
                trời mùa đông đen
                căn nhà không người
                và mùi ẩm mốc
                Khi em trở về
                Tay đầy nước mắt
                Trên thành cửa bụi
                Tuổi thơ đi qua
                Khi em trở về
                Mộ người yêu đó
                Hoa trên phiến đá
                Cỏ buồn ngón chân
                Và cơn gió rét
                Que diêm bật lên
                Que diêm bật lên
                Những mơ ước cũ
                Sáng lên một lần
                Những hình ảnh cũ
                Tắt đi một lần
                Khi em trở về
                Bàn tay khói hương
                Buồn xưa sắp hết
                Nói gì đi em!”


                Viết về văn sĩ và thi sĩ Nguyễn Đình Toàn như vậy vẫn chưa đủ, tôi muốn viết nhiều hơn về nhà nghệ sĩ của tình yêu tuổi trẻ một thời. Nhưng xin hẹn một bài khác. Để tiếp tục, tôi viết về phần tới sẽ đăng tiếp ở kỳ tới. Chân dung nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn và chương trình Nhạc Chủ Đề lẫy lừng ngày xưa, một chương trình của những người trẻ thời ấy. Bây giờ, đã thành những người muôn năm cũ hướng vọng về một thuở nào sống mãi trong ký ức của đời người...
                Nguyễn Mạnh Trinh (http://phusaonline.free.fr)
                Last edited by chimtroi; 05-27-2021, 11:42 PM.

                Comment


                • #9







                  Comment



                  Hội Quán Phi Dũng ©
                  Diễn Đàn Chiến Hữu & Thân Hữu Không Quân VNCH




                  website hit counter

                  Working...
                  X