Administrator
Status :
Tham gia: May 2011
Posts: 2,165
Thanks: 217
Thanked 24 Times in 8 Posts
Nét Xuân Gái Huế Đài Các, Sâu Lắng, Dịu Dàng
Nguyễn Văn Toàn
(Pháp lý) – Một chiều xuân lãng du bên dòng Hương Giang, du khách bất chợt bắt gặp một tà áo tím, một mái tóc thề, một tiếng dạ thưa “ngọt lịm ai mê say” hẳn không khỏi bâng khuâng, nuối tiếc, nhớ nhung khi xa Huế. Nhà thơ Chế Lan Viên từng viết: Khi ta ở chỉ là nơi đất ở. Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn. Câu thơ này có lẽ hợp nhất khi nói về Huế, một xứ sở của những o con gái với “nét dịu dàng pha lẫn trầm tư”.
“Kim Long có gái mỹ miều”
Kim Long trước đây là đất Hà Khê, một vùng đất long mạch, đắc địa. Cho nên, mảnh đất này của xứ Huế được đánh giá là một trong những vùng địa linh nhân kiệt bậc nhất. Ở xứ phồn hoa đô hội này, con trai hẳn là thân anh hùng, những cậu học trò hiếu học, những đứa con hiếu thảo; con gái thì cũng sẽ mặn mà, nết na, xinh đẹp, dịu dàng. Lo sợ khí thiêng của vùng đất, vào thời Bắc thuộc, Cao Biền, một tướng sĩ người Hán biết pháp thuật đã dùng phép yêu thuật trấn đi nhằm để Giao Chỉ của người Việt yếu kém, không có vua đúng nghĩa, mãi mãi nội thuộc Hán tộc. Khi Chúa Tiên Nguyễn Hoàng đến trấn giữ vùng đất Thuận Hóa, nghe lời đồn của dân gian về bà tiên mặc áo đỏ, chúa đã cho dựng chùa Thiên Mụ để hóa giải sự trấn áp “long mạch” của Cao Biền, mở đầu cho sự hưng thịnh của dòng tộc học Nguyễn với chín chúa mười ba vua. Dưới thời các chúa Nguyễn Phúc Lan và Nguyễn Phúc Tần, Kim Long trở thành thủ phủ của chúa Nguyễn và là nơi phồn hoa Đô hội bậc nhất Đàng Trong. 51 năm sau, khi chúa Nguyễn Phúc Trân đưa thủ phủ về Phú Xuân (1687) để tránh lũ lụt, Kim Long trở thành nơi những người hoàng tộc, các gia đình quan lại lập phủ thờ, nhà vườn. Chỉ tính riêng ở thôn Phú Mộng hiện nay còn gần như nguyên vẹn 60 ngôi nhà rường cổ.
Lớn lên trong các gia đình danh gia vọng tộc, biết làm các nghề thủ công truyền thống (như dệt lụa), uống được thứ nước nguồn trong vắt đoạn giữa sông Hương, lại ngày ngày nép mình dưới những tán cây trái xum xuê bên trong những khu nhà vườn im mát, con gái Kim Long trắng trẻo, nuột nà đến xiêu lòng bao gã trai si tình. Thực tế, con gái Kim Long xưa và nay đều có dáng người mảnh khảnh, mái tóc thề ôm trọn bờ vai, đôi mắt đen to tròn, ánh nhìn day dứt, lại phảng phất nét lạnh lùng. Ngày xưa, mái tóc thề là biểu hiện cho sự trinh khôi của những cô gái xứ Huế. Khi chưa có chồng, tóc con gái Huế thông thường là buông xoã tự do. Tóc phủ xuống bờ vai, xuống lưng người và nhiều khi hơn thế, có những người còn rũ xuống gót chân. Khi đã có người thương, mái tóc thề càng nói lên sự chung thủy của cô gái Huế đối với chàng trai, nghĩa là luôn “một lòng một dạ”, không có “ý chi” với ai khác nữa.
Giọng nói của những cô gái Kim Long lại nhỏ nhẹ, dễ thương, điển hình cho âm giọng trọng tình cảm của người Huế. Một nhà thơ đã viết một cách hình tượng “Em ơi giọng Huế có chi. Mà trong hoa nắng thầm thì cơn mưa” chính là muốn nói đến giọng nói của những cô gái Kim Long đài các, diễm lệ đó. Thậm chí, chỉ một tiếng “Dạ thưa” ngọt lịm của những cô gái Kim Long thôi cũng đủ để mê say lòng người. Bởi thế, không chỉ những lãng tử háo cầu muốn chiêm ngưỡng dung nhan mỹ lệ mà đến cả những bậc quân vương xứ Huế cũng không tiếc thời giờ để đến Kim Long tìm cho bằng được người trong mộng.
Đã hơn 100 năm nhưng giai thoại về vua Thành Thái cải trang thành một người dân bách tính liều mình lên Kim Long tìm chọn quý phi vẫn được người dân xứ Huế nhắc đến. Người đời kể lại rằng, vào một ngày xuân, vua Thành Thái vi hành lên Kim Long kiếm tìm khắp nơi vẫn chẳng gặp ai vừa ý, vua đành thuê một chiếc đò ra về. Đò vừa ghé vào, mới bước lên, nhà vua trông thấy cô lái đò đôi má ửng hồng rất có duyên. Lòng xao xuyến, mê mẩn, vua liền hỏi: “Nì, o tê! O có muốn lấy vua không?”. Cô lái đò nhìn ông khách lạ đời thỏ thẻ nói: “Đừng có bậy bạ mà họ lấy đầu chừ!”. Lại càng thấy đáng yêu hơn, vua dấn tới: “Tui nói thiệt đó, o có muốn lấy vua thì tui làm mối cho!”. Câu chuyện còn dài nữa nhưng kết cục thì ai cũng rõ, cô gái lái đò Kim Long kia đã “vô Nội”, làm quý phi cho ông vua yêu nước chống Pháp.
Chính vì yêu nước, vua Thành Thái đã lập ra một đội nữ binh đặc biệt, khoảng 200 cô, đa số là những o con gái Kim Long mỹ miều nhằm che mắt Pháp (đánh lạc hướng giặc rằng mình cũng là một vị vua mê sắc dục tột cùng) để mưu đại sự. Việc tuyển mộ và huấn luyện được tổ chức hết sức bí mật. Nhà vua cho lính cận vệ thân tín đến tiếp xúc với những cô gái Kim Long và gia đình các cô. Nếu được chấp thuận, vua cho “dàn cảnh” bắt cóc, bằng cách hẹn ngày giờ và địa điểm gặp gỡ, rồi lính cận vệ, hoặc chính nhà vua đem xe song mã đến đón họ và đưa vào cung cấm. Để bảo mật, các cô gái bị “bắt cóc” thường được đưa vào Tử Cấm Thành bằng cửa Hữu của thành Nội, gần làng Kim Long, vì con đường chạy dọc theo bên ngoài Hoàng thành dẫn đến cửa Hữu rất vắng vẻ vào ban đêm, hai bên đường lại không có nhà cửa của dân chúng.
Cũng vì vậy, các cô gái Kim Long được tuyển mộ ưu tiên nhiều hơn cả. Bởi thế dân gian lan truyền câu ca: “Kim Long có gái mỹ miều/ Trẫm thương, trẫm nhớ, trẫm liều, trẫm đi” cũng nhằm ám chỉ về cả hai điều phi thường này của vua Thành Thái, một vị vua xem trọng tình cảm hơn là sự xếp đặt trong hôn nhân và lòng yêu nước vô hạn.
Thực tế, các cô gái Kim Long được làm vợ vua rất nhiều. Chẳng hạn, Vĩnh Quốc Công Nguyễn Hữu Độ có ba cô con gái và cô nào cũng rất xinh đẹp, một gả cho vua Đồng Khánh, một gả cho em vua Hàm Nghi, còn lại người con gái út Nguyễn Hữu Thị Nga rất mỹ miều nên vua Thành Thái hay đi xe song mã đến nhà chơi. Sau này, bà Nga cũng được vua Thành Thái đưa vào cung, phong làm huyền phi, sinh hạ được hai người con. Hiện nay, Kim Long vẫn còn lưu dấu tích tên xóm Cồn Súng, Thượng Dinh, Trung Dinh, Hạ Dinh hay Nghinh Xuân, nơi ở của cung tần mỹ nữ một thời. Kim Long cũng là nơi tập trung hầu hết các phủ đệ của họ hàng bên vợ các vua nhà Nguyễn như phủ Đức Quốc Công Từ, phủ Vĩnh Quốc Công…
“Nữ sinh Đồng Khánh thơ ngây”
Năm 1917, ngay tại kinh đô Huế phong kiến, trường Đồng Khánh, ngôi trường nữ đầu tiên của 13 tỉnh Trung kỳ được xây dựng dưới sự hiện diện của vua Khải Định. Những tiểu thư khuê các từ các vùng Đập Đá, Nam Giao, Bến Ngự, Đông Ba, Vĩ Dạ, Kim Long… của Huế nhân dịp này bước ra khỏi chốn “màn che trướng rũ” và trở thành những cô nữ sinh Đồng Khánh duyên dáng trong chiếc áo dài tím, đồng phục quy định của trường.
Từ xưa, chiếc áo dài là trang phục gắn bó với truyền thống văn hóa, đời sống của đất Thần kinh. Hình ảnh tà áo dài đã trở thành biểu tượng của người con gái Huế, quyến rũ biết bao lữ khách dạo qua. Trong chiếc áo dài tím, những cô nữ sinh Đồng Khánh càng cảm nhận được niềm tự hào đức hạnh và ý thức giữ gìn đức hạnh ấy. Bởi trong tà áo dài, các cô nữ sinh Đồng Khánh ai cũng buộc phải khép nép, chỉ có thể ngồi thẳng, bước ngắn, đánh nhẹ tay, khó có thể nói cười thoải mái. Màu sắc tím đồng phục của những cô nữ sinh Đồng Khánh lại càng làm cho nét Huế thêm duyên dáng và mặn mà. Thậm chí, chiếc áo dài tím đã trở thành biểu tượng của cô gái xứ Huế, có phần nhỉnh hơn so với chiếc áo tứ thân và chiếc áo bà ba của những cô gái hai miền Bắc Nam. Bởi vậy, trong bài hát “Cô gái nữ sinh Đồng Khánh”, tác giả đã không tiếc lời để ca ngợi vẻ đẹp “hoa nhường nguyệt thẹn” này:
Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi
Khi gió mới lên làn tóc tung tăng
Xõa ngang bờ vai khi tuổi dạy thì
Đôi môi hồng thắm duyên là nên duyên
Mắt tròn như mộng say đời xinh tươi
Cô là tất cả trời đẹp xứ Kinh.
Còn nhà thơ Mai Văn Hoan thì dành tặng cho những cô nữ sinh Đồng Khánh những vần thơ đầy ngưỡng mộ:
Nữ sinh Đồng Khánh qua đò
Xui dòng Hương cất giọng hò xa xôi
Gió vờn tà áo khẽ lay
Nữ sinh Đồng Khánh thơ ngây mỉm cười
Nữ sinh Đồng Khánh nhớ ai
Mi cong khẽ chớp mắt nai thẫn thờ.
Bên cạnh chiếc áo dài, chiếc nón lá, đôi guốc mộc cũng là những người bạn đồng hành thân thiết của những o nữ sinh Đồng Khánh. Chiếc nón không chỉ che mưa che nắng cho mấy o, mà còn thực hiện chức năng làm đẹp, góp phần làm tăng thêm nét duyên dáng phụ nữ Huế. Chính vì thế, các chàng trai nếu nhìn thấy một cô gái Huế đội nón lá thì ai cũng ước thầm:
Nón nghiêng, bóng nắng dáng thơ ngây
Gặp anh nón hỡi đừng nghiêng xuống
Cho anh trông mắt ngọc mày ngài.
Đôi guốc mộc, như nhà thơ Tố Hữu từng nghe thấy lúc ở Huế thuở thanh niên, thì càng làm cho những cô nữ sinh Đồng Khánh thêm nhẹ nhàng, duyên dáng, uyển chuyển:
Em đi gót nhẹ xanh hồn cỏ
Và hơi thở mềm sương khói bay.
Đến nay, trong dân gian vẫn lưu truyền câu truyền khẩu: “Học trò xứ Quảng ra thi, thấy cô gái Huế chân đi không đành” để nói lên vẻ cuốn hút của những cô nữ sinh Đồng Khánh sâu lắng, dịu dàng. Câu nói này không hề sai, bởi những cô nữ sinh Đồng Khánh không những là những tiểu thư đài các, thông minh, các o còn có dung nhan cực kỳ xinh đẹp. Nên kết quả:
Ai ra xứ Huế không ít nhiều mộng mơ
Khi nhìn thấy bên bờ Hương Giang nên thơ
Cô gái nữ sinh Đồng Khánh ra về
Mà lòng không thấy xuyến xao
Mà lòng chẳng thấy dạt dào
Muốn phút nhớ bâng khuâng
Với tình yêu Cố Đô.
Vẻ đẹp tỏa sáng của sinh viên Đại học Huế
Sau những cô gái ở miệt vườn Kim Long và những cô nữ sinh Đồng Khánh (giờ là trường THPT Hai Bà Trưng), từ sau năm 1957 Huế có thêm những cô nữ sinh viên Đại học Huế với vẻ đẹp tri thức tô vẻ thêm cho mình. Thế hệ nào Đại học Huế cũng có những giai nhân của riêng mình. Giai nhân thì tất nhiên có không ít người mê. Một người đẹp có hàng chục người “bước theo gót hài” là chuyện bình thường. Bởi thế, muốn “cưa đổ” các nàng, các chàng trai đều phải thuộc lòng tiểu sử của những cô gái ấy, nắm bắt sở thích và quan điểm sống của các cô, phải “trường kỳ mai phục” với quyết tâm cao độ thì họa may mấy cô mới để mắt đến.
Hiện nay, cuộc thi Miss Đại học Huế không những đã được tổ chức thường niên mà còn rất chuyên nghiệp. Dĩ nhiên, những cô sinh viên tham dự Miss Đại học Huế ai nấy cũng rất xinh đẹp, mặn mà, khó mà lựa chọn ai là người thắng cuộc cuối cùng. Như năm nay, trong số 20 đóa hoa tươi thắm “mười phân vẹn mười” của Đại học Huế, cô sinh viên Nguyễn Thị Như Ý (trường Đại học Kinh tế Huế, cựu học sinh trường THPT Hai Bà Trưng (Đồng Khánh) đã vượt lên trong đêm chung kết, giành được vương miện Hoa khôi Miss Đại học Huế 2012 với câu trả lời thông minh trong phần thi ứng xử. Đó là: “So với sinh viên trên toàn quốc thì sinh viên Huế có nét khác biệt là được nuôi dưỡng trong nền văn hóa Huế. Vẻ đẹp duyên dáng của sinh viên Huế được thể hiện trong tính cách vốn là phẩm chất của con người sống trên đất Cố đô”.
Ở Huế, các gia đình có con gái mới lớn đa phần tư tưởng vẫn còn phong kiến. Họ quan niệm sự kín đáo, khép nép của phụ nữ Huế là ở mọi nơi mọi lúc. Do đó, trong nhiều cuộc thi sắc đẹp trong nước, vẻ đẹp mỹ miều, thơ ngây của những cô gái Huế ít khi xuất hiện. Nhưng với làn sóng hội nhập văn hóa vùng miền, những cô gái Huế cũng đã bắt đầu bước vào vũ đài tôn vinh sắc đẹp và kết quả đã khiến cho cả nước kinh ngạc trước vẻ đẹp của mình. Đó là vào năm 2010, khi mới 19 tuổi, cô gái xứ Huế Tôn Nữ Na Uy, cháu đời thứ 12, hệ nhất, dòng dõi Nguyễn Kim, sinh viên khoa Tài chính ngân hàng, trường đại học Kinh tế Huế đã đi thi Hoa hậu Việt Nam và lọt ngay vào Top 20. Dù không giành được vị trí cao nhất nhưng Tôn Nữ Na Uy đã khiến cho cả nước biết đến vẻ đẹp của con gái Huế e ấp, dịu dàng.
Trong bài hát của mình, nhạc sĩ Võ Tá Hân đã viết:
Giữ chút gì rất Huế đi em
Nét duyên là trời đất giao hòa
Dẫu xa, một mai anh gặp lại
Vẫn được nhìn em say lá hoa
Giữ chút gì rất Huế hiền ngoan
Xin em chớ cắt mái tóc thề
Để cho gió thổi bay suối tóc
Và mùa đông ấm đôi vai gầy.
Vẻ đẹp của những cô gái Huế là vậy, rất quý báu và quá xứng đáng để yêu thương. Và rõ ràng chẳng ai muốn mất đi hình tượng đẹp đẽ này cả, nhất là đối với các du khách đến Huế với mong muốn chiêm ngưỡng, ngắm nhìn cho kỳ được những cô gái Huế mặn mà, duyên dáng và thủy chung, son sắt.
Nguyễn Văn Toàn
Huế, ngày 8/1/2013
Trả Lời Với Trích Dẫn
