Tính ưa khoe khoang và khoác lác của người Việt

[KiwiTeTua]

Đọc thấy dzui, mà đúng thiệt, đúng y chang........

Tính ưa khoe khoang và khoác lác của người Việt

Từ đứa nhỏ khoe cái áo mới đến người lớn khoe có cái nhà đẹp, cái xe đắt tiền bản chất không khác nhau (thích được khen). Người Việt chúng ta có rất nhiều thứ để khoe (quần áo, xe cộ, nhà cửa, tiền của, gia thế, địa vị, con cái...).

Về khoe quần áo, một bữa tiệc cưới gây ấn tượng mạnh cho tôi mãi đến bây giờ. Bàn tôi có 10 người gồm 5 bà, 2 đứa bé một Việt, một Mỹ với mẹ em và tôi. Ăn chưa hết món thứ nhất thì bà mặc áo dài xanh đứng lên bỏ đi, lúc sau bà ta mặc váy đỏ, sơ - mi đỏ rực rỡ, cổ đeo giây chuyền vàng to bản vàng khè nhí nhảnh đi vào. Bốn bà kia thấy thế lần lượt từng bà đứng lên, bàn ăn lại có 4 bộ quần áo mới xanh xanh, đỏ đỏ. Nhưng chưa hết, ăn xong chừng 3 món hai bà ngồi giữa đứng lên, ba bà nữa đứng lên, làm bàn ăn bỏ trống một nửa. Lúc sau bàn chúng tôi có 5 bộ quần áo mới nữa vàng vàng, xanh xanh, đỏ đỏ; vàng đeo đầy cổ, đeo cả ở 2 tay, 2 chân.

Em bé Mỹ ngồi bên tôi trố mắt ra nhìn, bé hỏi tôi :
- Sao các bà thay đồ hoài vậy?

May lúc ấy ông thợ ảnh đến, tôi nói tránh đi :
- Các bà ấy thay đồ để chụp ảnh. Người Việt Nam thích chụp ảnh !

Tôi còn được nghe nói có những bữa tiệc chẳng những các bà mà cả các ông cũng đi thay bộ mã tới 2, 3 lần. Có lẽ trên thế giới không có người nước nào có lối sống kỳ lạ như vậy. Tại chúng ta mang nhiều mặc cảm đói rách chăng? Có thể thế, cộng thêm tính khoe khoang sẵn có.

Người có tiền thì may, người không có tiền đi thuê ở mấy tiệm đồ cưới, nhưng cũng có những người dám tới mấy tiệm bán quần áo, nữ trang sang trọng của người Mỹ mua về mặc đi ăn đám cưới sau đó đem trả lại lấy tiền về. Lối mua bán kém lương thiện như thế ở đâu cũng thấy nói tới.

Chúng ta có nhiều cái khoe, trong các cuộc gặp gỡ, họp mặt, người ta hay tự giới thiệu tôi là Kỹ sư A và đây, vợ tôi Tiến sĩ M....Tôi là Bác sí, Nha sỉ,... À, tôi là Bác sỉ chuyên khoa, Internal Medicine, ông kia chỉ là General Practice thôi. Bác sí, Nha si thì học bên Mỹ này, ông kia học ở VN, chỉ lấy bằng tương đương, không có học lại bên Mỹ này.

Khoe trong chỗ bạn bè quen biết chưa đủ, đôi khi người ta còn viết báo, làm thơ khoe vợ (hay chồng) trước đây nắm chức vụ gì ở Việt Nam, con cái mấy người có bằng bác sĩ, kỹ sư... để bà con xa gần đều biết.

Ngoài giới thiệu bản thân người ta còn tìm cách để có dịp nào đó trong câu chuyện khoe về gia thế, dòng dõi qúi phái của mình, khoe cái xe Cadillac, Mercedes mới mua hay khoe cái nhà ở trên đồi, trên núi.

Sau năm 1975, từ khi chạy được ra các xứ thì không biết cơ mang hội đoàn, hội ái hửu của từng địa phương, từng binh chủng được thành lập. Nếu như thế không cũng tốt đi, có chổ gặp lại người quen cũ, những chiến hửu từng vào sanh ra tử với mình. Nhưng các ông, các bà, các cô, các chú, lại đua chen giành giựt cái chức hội trưởng, hội phó,....... nào là tôi đã từng giử chức hội trưởng ở tiểu bang kia, làm chủ bút tờ đặc san nọ,.... anh kia là tay mơ, có kinh nghiệm gì mà làm hội trưởng, làm chủ bút? Rồi rĩ tai, đăng bài nói xấu,....người này người kia, đế dành giựt những chức vụ hảo huyền, cả ngày cứ mơ tưởng đến những chức vụ, quyền hành ngày xưa ở Việt Nam mà họ chưa có được....

Trong các binh chũng thì anh này bảo ngày xưa tôi là dân Nhảy Dù, Biệt Động Quân, Thủy Quân Lục Chiến, Không Quân, Hải Quân,... , đâu phải như anh kia là lính văn phòng, Cảnh Sát, Nghĩa Quân, Địa Phương Quân của làng, xã, ấp,... Những người lính làng xã, ấp là những người lính chiến đấu âm thầm, cô đơn, để bảo vệ từng mãnh đất quê hương. Họ thiếu thốn quân trang, quân dụng, thiếu thốn mọi sự yểm trợ,... thiếu những tiện nghi ưu tiên cho những đơn vị chủ lực và các đơn vị sư đoàn.

Không Quân thì tôi là dân bay khu trục, là dân fixed wings, tay kia dân trực thăng bay phành phạch, sao so bì được. Còn dân quan sát, máy bay bà già, học ở Nha Trang, trong xứ, có được đi học ở bên Mỹ đâu? Rồi nào tôi là phi công, pilot, thằng kia là dân Kỷ Thuật, thằng nọ làm phòng Nhân Viên, lo giấy tờ, đâu biết bay bổng là gì? Tự nhiên Không Quân lại phân chia ra như Tây Phú Lang Sa chia người Việt Nam làm người Bắc, người Trung, người Nam, chia để dể cai trị dân thuộc địa.

Đồ bay là một quân phục, mặc vào mà tóc tai, râu ria lỏm chỏm như Hippies ở Woodstock ngày xưa. Ngày trước ở VN, đăng vào sinh viên sĩ quan phi hành chưa học bay gì cả, có anh thì học rớt trường bay, không biết đã xong khoá huấn luyện cơ bản quân sự chưa mà bây giờ trong các cuộc họp mặt, hội hè nào cũng mặc đồ bay, đeo cánh bay, huy hiệu phi đoàn loạn xà ngầu lên, trông hoa cả mắt. Vào đâu cũng vênh vênh váo váo, râu ria vểnh lên trông khôi hài vô cùng. Có anh bạn ở dưới quận Cam, dân bay F5 chính hiệu con nai vàng, bảo rằng: "tụi nó nhi nha nhi nhô, chổ nào cũng mặc...., giống như mấy thằng mechanics làm ở Sears, tao hết dám mặc đồ bay nữa" Thôi cũng thông cảm cho ông bạn già lẩm cẩm.

Hải Quân thì tôi là dân Hải Quân đi biển, hắn chỉ đi Hải đỉnh, là dân tuần tiểu sông ngòi, tay kia chí là làm ớ phòng Tiếp Liệu,..... thôi thì đủ thứ phân chia, nghe nhức cả đầu

Trong một cuộc hội nghị văn chương có tính cách quốc tế nọ, vị đại biểu Việt Nam thay vì trình bày những vấn đề liên hệ lại tự "giới thiệu" trước đây mình làm gì, sau năm 1975 sang Mỹ học đậu Bachelor, rồi đậu tới cả Master. Ông ta quên rằng trong giới văn, thi sĩ người ta không để ý đến bằng cấp mà chú trọng vào tài năng thực sự. Thi hào Nguyễn Du chỉ có bằng Tú Tài, văn hào Anatole France nước Pháp rớt Tú Tài, thi sĩ Tản Đà Việt Nam hình như không có cái bằng nào cả.

Tính khoe khoang của chúng ta thật quá đáng .

Việc khoe khoang cái mình có đã xấu, đã kỳ nhiều người đi xa hơn khoe khoang những cái mình không có để người khác khen hoặc phục nể. Đó là nói khoác, nói không đúng sự thật.

Thời nào và ở đâu chẳng có người nói khoác nhưng ngày xưa người ta nói khoác (nói phét) không hẳn để khoe hão về mình mà nói làm cho người khác ngạc nhiên, nói cho vui nên nói khoác mà có khi vẫn để cho người ta biết mình nói khoác. Mời độc giả đọc bài thơ do Cụ Ôn Như Nguyễn văn Ngọc sưu tập đăng trong Nam Thi Hợp Tuyển (Nhà xuất bản Bốn Phương tái bản, trang 85) để hiểu người xưa nói khoác :

Anh Nói Khoác:

Ta con ông Cống, cháu ông Nghè,
Nói có trên trời dưới đất nghe.
Sức khoẻ Hạng Vương cho một búng,
Cờ cao Đế Thích chấp đôi xe .
Nhảy ùm xuống biển lôi tàu lại,
Chạy tốc lên non bắt cọp về .
Độ nọ vào chơi trong nội phủ,
Ba ngàn công chúa phải lòng mê.

Vô Danh

Đọc bài thơ trên chúng ta thấy tức cười, biết là nói khoác nhưng đọc cho vui, đọc để giải trí. Tuy nhiên chẳng ai ưa người chuyên môn nói khoác.

Câu chuyện xưa kể đại khái một ông nói khoác khoe mới trông thấy trái bí to bằng cái nong phơi lúa (đường kính độ 2 mét hay 6 feet). Ông ngồi bên thấy thế nói :
- Bác nói trái bí to bằng cái nong đâu có lớn lắm, hôm trước tôi thấy một cái chảo to bằng cái đình làng mới khiếp chứ !

Ông nói khoác hỏi :
- Bác nói phét rồi, người ta đúc cái chảo quá to như thế để làm gì chứ ?
- Ấy, để nấu trái bí của bác !

Ngày nay bản chất của nói khoác thay đổi, danh xưng cũng thay đổi, số người nói khoác tăng lên gấp bội có lẽ do cuộc chiến tàn khốc và kéo dài vừa qua làm xã hội xáo trộn, luân lý đạo đức suy đồi, lòng người đảo điên theo. Người ta nói khoác không phải để vui chơi, đùa giởn như xưa mà nói khoác để lòe người khác, để đề cao mình và nói khoác quá nên kêu là "nổ". Nổ như đại bác, nổ như kho đạn nổ.

Những năm trước Việt Kiều về thăm quê ăn mặc se sua, tay cầm chai nước, vàng đeo đầy người hỏi ra nếu không là Bác sĩ thì cũng Kỹ sư, Luật sư, chức vụ dở lắm cũng Giám đốc (manager), Tổng giám đốc. Đàn ông nếu trước kia đi lính thì nói khoác là sĩ quan, quan cấp Uy thì nói là quan cấp Tá. Các bà - bà nào cũng bà Uy, bà Tá hoặc Giám đốc nhà xuất cảng nọ, nhà nhập cảng kia..... Nơi nào càng nhiều người Việt thì bệnh nổ càng nhiều, nhiều nhất ở Mỹ. Ở Mỹ nhiều nhất ở California thứ đến Houston, Dallas,... Nhiều người thích khoe khoang, khoác lác đến nỗi năm nào cũng về nước một lần để làm Việt kiều, để có dịp nói khoác, dù thân nhân sống hết ở Mỹ.

Căn bệnh này không phải chỉ người Việt ở nước ngoài mắc phải, trong nước từ Nam chí Bắc đều mắc cả. Đối với chính quyền thì sự khoác lác được nâng lên thành chính sách, đó là tuyên truyền dối trá để lừa gạt nhân dân.

Ít lâu nay cánh Việt Kiều về nước bớt nổ vì đồng bào trong nước qua thân nhân, bạn bè (ở nước ngoài) dần dần biết rõ đời sống Việt Kiều lam lũ vất vả, tằn tiện dè sẻn từng xu (cent), thức dậy từ 2 giờ sáng xếp hàng tranh mua đồ bán seo (sale) hay lượn vòng cuối tuần mua hàng garare sale!

Tất nhiên không phải ai cũng đi mua như thế, vả lại mua như thế không phải là xấu. Xấu ở chỗ hay khoác lác để biểu lộ sự giàu có, sang trọng hơn người nhưng thực chất không khá giả gì.
Chúng ta sống không thiết thực, chúng ta sống nông nổi.

Tốt thì đem ra khoe, còn những gì xấu ta cũng nên phơi bầy ra để sửa đổi, cho những thế hệ Việt Nam sau này khá và đoàn kết hơn, hầu có thể ngang hàng với những cộng đồng cúa những người tỵ nạn khác như cộng đồng Do Thái, Cuba,....

Sự thật làm mất lòng người nghe nhưng biết sao bay giờ?

(lượm trên Net)

[KiwiTeTua]

Tự khoe khoang khoác lác

Danh tiếng giả dối giống như bong bóng xà phòng, chốc lát biến mất; giống như giọt sương ban mai, mặt trời vừa mọc lên đã tiêu tan.

Bỏ tiền mua thưởng, trên thực tế là đem tiền thưởng người khác để tâng bốc anh ta.

Phần đông những người tự khoe khoang, sự trống trải tâm linh của họ sẽ vĩnh viễn không có cách gì che giấu nổi.

Nếu như xem tự khoe khoang là một kỹ xảo và thủ đoạn của đời người, thì kỹ xảo này là vụng về, thủ đoạn này cũng gần như hèn hạ. Cho nên Bacon đã nói: "Tự khoe khoang tự thưởng thức là điều người khôn khéo tránh, là điều người ngu xuẩn theo đuổi".

Ðiểm xuất phát của tự khoe khoang sẽ có chỗ chê là phù phiếm không thực. Bạn vốn dáng vẻ thế nào, có thể làm nên cái gì và đã làm nên cái gì đều đã tồn tại một cách khách quan. Tự thổi phồng, chẳng qua là lo lắng chỗ mạnh, ưu thế và sự cống hiến của mình ít được người biết đến, dẫn đến thanh danh không nổi. Xét đến cùng bản chất của tự khoe khoang là ở chỗ gượng làm cho mình nổi danh.

Danh tiếng, vốn nên là một sự đánh giá của xã hội đối với bạn, do công chúng ban cho và công nhận, danh tiếng như thế mới là danh tiếng chân chính, danh tiếng phù hợp với thực tế, danh tiếng kinh qua kiểm nghiệm. Còn danh tiếng dựa vào tự khoe khoang tạo nên là danh tiếng gì? Có thật sự nêu danh được không?

Ðôi khi đích thực có thể dùng thủ đoạn tự khoe khoang để thực hiện mục đích nêu danh. Nhưng, danh tiếng được truyền đi đó là một danh tiếng giả dối. Bởi vì danh tiếng này là do tự khoe khoang mà có, tất nhiên đã qua sàng lọc chủ quan của mình, chỉ có nêu cái tốt đẹp của mình, thậm chí thổi phồng hoặc từ cái chẳng có gì tạo ra cái tốt đẹp của mình, tương ứng lại che giấu cái xấu xa của mình. Do đó, đây là một danh tiếng giả dối, mang tính phiến diện chủ quan.

Ðã là danh tiếng giả dối, tất nhiên không chịu nổi kiểm nghiệm của thực tiễn, càng không chịu nổi kiểm nghiệm của thời gian. Danh tiếng giả dối giống như bong bóng xà phòng chốc lát biến mất; giống như giọt sương ban mai, mặt trời vừa mọc lên đã tiêu tan.

Trường hợp và phạm vi tự khoe khoang là vô cùng hạn chế. Nói chung, bạn chỉ có thể trong trường hợp xa lạ, tự khoe khoang một hồi, đối với một số người không quen biết bạn, không hiểu bạn. Bởi vì người ta tạm thời không tìm hiểu bạn, bạn hoặc có thể nhất thời lừa dối và bưng bít được người khác, có thể làm cho người khác tạm thời lầm tưởng là bạn vĩ đại lắm, giỏi giang lắm. Nhưng, nếu như vì bạn tự khoe khoang mà thật sự cuốn hút được sự chú ý của người khác, dẫn đến gây được sự sùng bái và tôn kính của người khác, thì bạn có thể sẽ hỏng bét hết. Người sùng bái và tôn kính bạn sớm muộn có thể tìm hiểu bản, sớm muộn có thể phát hiện ra bạn là một ông vua thổi phồng. Lúc đó, người ta sẽ có thể xem thường bạn, phỉ nhổ bạn. Bạn đã đi quanh một vòng, một vòng lừa dối người đáng thương, đến cuối cùng "lợn lành chữa thành lợn què".

Ðương nhiên, chúng ta không thể nói người tự khoe khoang thổi phồng không có lấy một tí kỹ xảo nào. Họ, đa số vẫn có chút khôn vặt. Ðể đạt được mục đích nêu danh, anh ta đã vắt óc nghĩ ra một số thủ đoạn tự thổi phồng khéo léo, không cẩn thận một chút sẽ có thể bị anh ta lừa ngay.

Tự khoe khoang kiểu từ không nói có một cách trắng trợn là một loại ngu xuẩn nhất trong những người thích thổi phồng. Phương pháp này dễ dàng bị lộ tông tích nhất, dễ làm cho mình rơi vào cảnh ngộ lúng túng và khó xử nhất.

Phương pháp thêm mắm thêm muối là triển khai từ trên một chút thành tích mình đã từng làm hoặc có liên quan tới mình, nắm chắc một điểm mở rộng ra các điểm khác còn lại. Ðem việc mình có tham gia làm, hoặc hợp tác với người khác làm biến thành việc mình làm; đem những việc chẳng thấm vào đâu phóng đại thành việc tương đối lớn; đem việc hơi lớn một chút phóng đại thành những việc kinh thiên động địa; đem một lần nói thành hai ba lần, đem hai ba lần nói thành 8 lần 10 lần, hoặc thêm vào những từ như "luôn luôn", "từ trước đến nay đều như thế". Cứ như vậy thổi phồng, bạn không thể nói anh ta toàn bịa, mà anh ta là trong giả có thật, trong thật có giả.

Thật thật giả giả cứ như thế lấy giả làm xáo trộn thật.

Phương pháp tự khoe dạng ẩn và phương pháp tự khoe gián tiếp, như dùng tên biến đổi, tên giả hoặc tên của người giả để phát biểu những bài tự thổi phồng đều thuộc dạng tự khoe khoang dạng ẩn. Nhờ người khoe thay và khoa khoang lẫn nhau là kiểu tự khoe khoang gián tiếp. Anh ta có thể thông qua thủ đoạn hối lộ, hoặc cho người khác một số lợi ích nào đó để từ trên miệng đối phương hoặc viết bài thay mình khoe khoang.

Bỏ tiền ra mua thưởng thuộc dạng nhờ người thay mình khoe. Trước mắt các loại bình thưởng quá nhiều, chỉ cần cấp cho đơn vị tổ chức một ít tiền tài trợ, bảo đảm có thưởng đến tay ngay. Loại thưởng này liền trở thành cái vốn tự khoe khoang, mà từ bề ngoài để xem xét chẳng phải là mình tự thưởng mình sao? Trên thực tế là đem tiền thưởng người khác để thổi phồng chính anh ta. Hoặc để đạt được mục đích, anh ta trước tiên giả vờ tâng bốc người khác một hồi. Có đi mà không có lại sao gọi là có lễ độ, "người khác" được tâng bốc, chẳng lẽ lại không tâng bốc trở lại để đáp lễ, thế là cũng thổi anh ta một hồi. Kết quả đạt được mục đích hai bên thay nhau tâng bốc lẫn nhau. Cái lợi của việc tự khoe khoang dạng ẩn và tự khoe khoang dạng gián tiếp là người khác không dễ nhận ra là tự khoe khoang, cứ tưởng là thật có người khác khen đối với anh ta.

Dạng tự khiêm tốn hoặc dạng khen người là kiểu thổi phồng thông minh. Ví dụ anh A ở một phương diện nào đó có chút sở trường, hoặc có chút khôn vặt, hơi có chút tiếng tăm. Còn anh B thì lại không có ưu thế của phương diện này. Anh A lại giả vờ làm bộ rất thành khẩn, luôn luôn nói mình không bằng B, hoặc nói mình là người ngoài ngành. Việc đó bề ngoài là đang thổi phồng, nhưng kỳ thực lại nâng mình cao hơn - Còn anh B kia, người không bằng anh A, không có thanh danh cũng đáng được khen ngợi như thế (đây là lời của anh A nói), anh A lại càng đáng được khen thưởng hơn (đây là lời nói ngoài của A, để cho anh B suy nghĩ, để cho anh B đi bổ sung).

Bề ngoài anh A nói mình là "người ngoài ngành", nhưng trên thực tế cũng là để nâng mình lên cao hơn - đến A cũng là "người ngoài ngành" (đây là lời của A nói), bạn thấy anh A đã đem môn đạo này nâng lên cao biết bao nhiêu, thần bí biết bao nhiêu. Mà A về phương diện này lại đã có chút danh tiếng (điểm này anh A đều biết rõ ràng hơn bất cứ người nào), anh A phải đứng ở đỉnh cao ra sao, đạt đến trình độ thần bí như thế nào (đây mới là lời nói ngoài của A, lưu lại cho B suy nghĩ, lưu lại cho B đi bổ sung)

Song, bất kể phương pháp của người tự khoe khoang khoác lác có bao nhiêu loại, nghệ thuật tự khoe cao thấp thế nào, họ chỉ có thể nhất thời đánh lừa được một bộ phận người không rõ chân tướng, họ vẫn không thể tránh được những người có con mắt sáng suốt, càng không tránh được những người biết anh ta tỉ mỉ. Huống hồ, phần đông những người tự khoe khoang, sự trống rỗng tâm linh của họ sẽ vĩnh viễn không có cách nào che giấu nổi. Cho nên đến cuối cùng, thổi phồng đều là mình lừa mình theo kiểu AQ. Trong tồn tại khách quan, anh ta vẫn chỉ là anh ta, tịnh không thể vì tự khoe khoang mà tăng thêm được chút gì.

Một người có chân tài thực học, lại có tầm mắt cao xa quyết không thể để mình khoe khoang mình. Anh ta cũng không cần tự khoe khoang. Chỉ có những ai trên thực tế chẳng ra sao, hoặc là những người thuộc hạng hai, hạng ba mới phải tự khoe khoang. Cho nên, tự khoe khoang đôi khi cũng là một biểu lộ ý thức tự ti.

Zhang Zi Wen
Dịch giả - Nguyễn An
Trích "99 khoảnh khắc đời người"