Vài nét về Phi Đoàn 548 Ó Đen
Tiền thân của Căn Cứ 20 Chiến Thuật Phan Rang là đơn vị 7 thuộc Không đoàn Yểm cứ 312 và Không đoàn Chiến thuật 312 của Không lực Hoa kỳ. Căn cứ này đã bàn giao lại cho Sư Đoàn 2 Không Quân Việt Nam trong thời điểm Việt Nam hoá chiến tranh.
Dưới đây là danh sách một số sĩ quan tiền phong đặt bước chân đầu tiên đến căn cứ Phan Rang:
Đại Tá Nguyễn Đình Giao, Chủ Tich ủy ban tiếp nhận Căn cứ
Trung Tá Võ Văn Ân, Phụ tá
Thiếu Tá Nguyễn Văn Thiệt, Liên đoàn Phòng thủ
Đại Úy Trương Khương, Liên đoàn Phòng thủ.
Đại úy Nguyễn Kim Long, Khối Yểm trợ Hành Quân.
Đại Uý Nguyễn Văn Tâm, Phòng Huấn Luyện.
Đại Uý Trần Phước Hội, Đoàn Bảo Trì.
Trung úy Phạm Thế Dân, Đoàn Tiếp Liệu.
Y sĩ Trung úy Nguyễn Dương, Dược sĩ Thoại, Nha sĩ Sanh - Bệnh xá.
Phi đoàn 548 được thành lập vào cuối năm 1972 cùng một số phi đoàn tân lập khác. Thiếu Tướng Võ Xuân Lành, Tư lệnh phó Không Quân VNCH đã đích thân đến căn cứ dự lễ khai Quân kỳ, và chính thức trao quyền chỉ huy phi đoàn 548 cho Thiếu Tá Trần Mạnh Khôi vào tháng 3 năm 1973.
Phi đoàn được mang danh hiệu Ó Đen, trực thuộc Không đoàn 92 Chiến Thuật (CC20CTKQ/Phan Rang), đặt dưới quyền chỉ huy của Trung Tá Lê Văn Thảo cùng với 2 phi đoàn khuc trục A.37 khác là 524 Thiên Lôi và 534 Kim Ngưu.
Thành phần nhân sự, ngoài Bộ chỉ huy Phi đoàn (gồm các cán bộ nòng cốt của các phi đoàn 520, 516: Thiếu Tá Trần Mạnh Khôi Phi đoàn trưởng, Thiếu Tá Nguyễn Phấn Chấn Phi đoàn phó, Thiếu Tá Hùynh Thanh Minh Trưởng Phòng Hành Quân, Thiếu Tá Nguyễn Tiến Xương Sĩ Quan An Phi, Đại úy Nguyễn Bảy Sĩ Quan Huấn Luyện), các nhân viên phi hành của phi đoàn 548 được thành hình bởi một số hoa tiêu của những phi đoàn Khu trục A.37 524 Thiên Lôi, 534 Kim Ngưu, Quan sát 122, 110, 120, cùng những hoa tiêu tốt nghiệp trên khu trục cơ A.37 của Trung Tâm Huấn Không Quân tại Hoa Kỳ và T-37 của Trung Tâm Huấn Luyện Không Quân (TTHLKQ/VN).
Trong 3 tháng đầu tiên của năm 1973, Bộ chỉ huy Phi đoàn đã nỗ lực không ngừng hầu giải quyết những nhu cầu cần thiết, điều kiện căn bản tất yếu trong việc khả dụng hành quân để đáp ứng kịp thời cường độ chiến trường đang trên đà khốc liệt và lan rộng.
Phi đoàn 548 đã được sự tiếp tay của những sĩ quan huấn luyện viên của Không Đoàn và hai Phi đoàn 524 và 534. Họ là những hoa tiêu tài ba trên nhiều phương diện, nhất là phương diện kinh nghiệm máu xương trong nghề bay bổng. Họ đã tận tụy, nhiệt thành truyền đạt những kỹ năng phi hành đến những hoa tiêu mới cho Phi đoàn 548. Nhờ một số hoa tiêu trẻ đầy nhiệt huyết và một số đã có kinh nghiệm chiến trường trong ngành hoa tiêu Quan sát, nên việc huấn luyện trở nên nhanh chóng ngoài mức dự trù. Từ đó đã có được một số “Wing Men” đủ khả năng tác chiến và yểm trợ quân bạn rất hữu hiệu, cũng như đủ tầm vóc ngăn chận đối phương. Hai công tác thực tiễn nói trên đã đưa Phi đoàn 548 kịp sánh vai với các phi đoàn bạn trong Không Lực VNCH.
Ngoài những phi vụ hành quân , phi đoàn luôn tiếp nhận nhân sự để bổ sung quân số và lo việc huấn luyện đào tạo thêm hoa tiêu phi tuần viên, phi tuần phó khả dụng hành quân ngày cũng như đêm, cho đủ cấp số của một phi đoàn cơ hữu. Ngoài ra phi đoàn cũng cố gắng đem công sức vào việc chỉnh trang lại những phần sở, cơ quan, phòng ốc còn bỏ trống để được hoàn hảo hơn.
Sau một năm nổ lực không ngừng, sự góp mặt của Phi đoàn 548 đã đạt được nhiều thành quả và thành tích đáng kể với vai trò và trọng trách hành quân trong vùng trách nhiệm. Phi đoàn có mặt hầu hết trên các mặt trận Phước Long, Tam Biên, Quảng Đức, Kontum, Dakto, thực hiện những phi vụ hành quân yểm trợ tiếp cận tại Tây Ninh (Bà đen), Mỏ Vẹt (Mộc Hoá) và giải vây căn cứ Không Quân Phù Cát khi căn cứ này bị áp lực nặng nề của địch quân phong tỏa.
Biến cố 30/4/1975 cơn địa chấn lịch sử đã làm sụp đổ miền Nam. Căn cứ 20 Chiến Thuật Không Quân Phan Rang đã bị cuốn trôi trong cơn địa chấn đó khi Phi đoàn 548 vừa tròn hai tuổi. Tuy thời gian góp mặt ngắn hạn, nhưng máu xương của chiến sĩ Phi đoàn 548 đã thấm đượm trên hầu hết các chiến trường miền Nam Việt Nam trong việc bảo tồn dòng sinh mệnh của dân tộc. Một số hoa tiêu đã vĩnh viễn “đi không ai tìm được xác rơi”, những ngôi sao tinh minh đó đã biến lặn về một vòm trời xa thẳm, nhưng vẫn còn lưu lại âm hưởng trong lòng anh em sau nhiều cơn dâu bể.
Phi đoàn 548, một đơn vị điển hình trong hàng trăm đơn vị tác chiến của Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà nói chung và Quân Chủng Không Quân Việt Nam nói riêng, đã ghi vào Quân sử cũng như Lịch sử Dân Tộc những trang hào hùng chói sáng bằng máu xương của người nằm xuống. Tính tới nay đã ngót 30 năm dài, dù “giòng nghịch lũ” một thời dấy động, rồi cũng biến mình vào đại dương thời gian trầm lặng để lịch sử chân thật sáng ngời lan tỏa trong tâm thức người dân Việt yêu chuộng tự do với truyền thống bất khuất của tiền nhân trong việc dựng nước và giữ nước bao thế hệ trước.
Dù thể chế Việt Nam Cộng Hoà đã bị bức tử, Căn Cứ 20 Chiến Thuật Không Quân Phan Rang bị xoá tên, danh hiệu Phi đoàn 548 Ó Đen cũng nhạt nhoà trong trí nhớ một số người, nhưng những người còn lại sau cuộc chiến, những người con yêu của Tổ quốc vẫn thiết tha với tiền đồ Dân Tộc, họ vẫn bền gan ngâm khúc bi hùng hầu đánh động vào lương tri nhân loại trước những thảm trạng đau thương chỉ với một ước mơ đơn sơ tội nghiệp: Một ngày thanh bình, an lạc và tự do bên kia bờ Thái Bình Dương!
Tháng 3/2003
Thiên Điểu
