Cho đến hôm nay, có lẽ không có người Việt Nam nào trên toàn thế giới mà không biết đến khu “Tiểu Sài Gòn” (Little Saigon) trong thành phố Westminster thuộc Orange County của miền Nam California.
Du khách Việt Nam từ khắp nơi đến du ngoạn Hoa Kỳ nếu mà chưa đến thăm khu Little Saigon này thì hình như ai cũng cảm thấy một chuyến du lịch Hoa Kỳ của mình chưa trọn vẹn, hình như có một điều gì thiếu thiếu trong chuyến đi. Little Saigon, thủ đô của người Việt Nam tị nạn Cộng Sản, có nhiều điều hấp dẫn!
Nếu không có các khu phố Little Saigon hiện diện trong thành phố Westminster thì chắc cũng chẳng có ai lưu tâm đến thành phố Westminster của Orange County vì thành phố này cũng không khác gì các thành phố chung quanh nó.
Westminster cũng không phải là thủ phủ của Orange County (thủ phủ Orange County là Santa Ana) nên vào cuối thập niên 1970, thành phố này vẫn còn là nơi xa lạ với người Việt tị nạn.
Lần ngược về quá khứ, thành phố Westminster ra đời vào năm 1870 do vị Mục Sư Lemuel Webber của giáo hội Presbyterian khởi động. Ông là người đã xây dựng First Presbyterian Church of Westminster và cũng là người mua khu đất Stearns Rancho rộng hơn 6,500 mẫu Tây. Thành phố Westminster of Orange County ra đời từ ngày đó, đến nay đã hơn 140 năm tuổi. Nhưng tại sao lại có tên Westminster?
Theo gia phả Mục Sư Lemuel Webber, được biết ông sinh ra tại Salem County của New Jersey. Nhưng dựa theo lịch sử giáo hội Presbyterian, tôi tin rằng tổ tiên ông là người gốc Anh và vì thế tên Westminster City của Orange County không phải là ngẫu nhiên mà có.
Ít nhiều người Mỹ gốc Anh họ luôn luôn có niềm tự hào về Vương Quốc Britain của họ. Họ có thể không đồng ý với các vị vua Britain đã xua đuổi họ chỉ vì lý do khác biệt tôn giáo, họ là những người tị nạn vì lý do chính trị tôn giáo nhưng không vì thế mà họ quên đi nơi chốn họ đã ra đời.
Rất nhiều người trên trái đất này luôn hãnh diện, ngưỡng mộ tổ tiên và nơi chào đời của họ. Họ luôn nhớ đến Westminster of London đã có từ ngàn năm trước. Họ ra đi và mang theo cả tên “Westminster” sang tận các nơi phương trời xa. Mục Sư Lemuel Webber đã mang tên “Westminster” từ London sang tận Orange County của xứ Hoa Kỳ.
Cũng như tên Little Saigon không phải tự dưng mà có, mà tên này được hình thành theo năm tháng trôi nổi lận đận của người dân miền Nam Việt Nam. Người dân miền Nam Việt Nam ra đi vì không chấp nhận cái “vô nhân bản” của bản chất Cộng Sản, nhưng không vì thế mà người miền Nam Việt Nam quên được nơi họ đã lớn lên, nhưng quan trọng hơn hết là vì nơi chốn đó đã cho họ hiểu được ý nghĩa đích thực của hai chữ tự do.
Chính quyền Việt Nam Cộng Sản tìm cách “tẩy não” họ, tìm cách xua đuổi họ vào những ngày Cộng Sản mới chiếm đóng miền Nam. Nền kinh tế bao cấp phá sản, chính quyền Cộng Sản tìm cách đổi mới kinh tế mọi thứ mọi ngành để cứu vãn cái tan vỡ của chủ nghĩa Cộng Sản. Người Cộng Sản đổi mới bằng cách làm lại những gì mà chính quyền Việt Nam Cộng Hòa đã làm từ 40 năm trước. Thời gian bốn mươi năm trôi qua đưa Nam Hàn (cùng thời với Việt Nam Cộng Hòa) vụt trở thành nền kinh tế lớn thứ năm thứ sáu trên thế giới, còn kinh tế Việt Nam bốn mươi năm trôi qua vẫn luẩn quẩn chạy quanh, chưa vươn mình ra được với thế giới ngày nay.
Mục Sư Lemuel Webber mất năm 1874, nhưng có lẽ ông cũng không bao giờ có thể ngờ được rằng thành phố nhỏ bé ngày xưa của ông bỗng dưng trở thành một tên tuổi được cả “thế giới người Việt Nam” biết đến. Hơn 30 năm nay thành phố Westminster of Orange County bỗng trở thành một thành phố được người Việt Nam tị nạn Cộng Sản chọn làm vùng đất hứa.
Lượng người đổ dồn về đây đông đảo, tạo ra cả một sự sầm uất thịnh vượng cho thành phố Westminster. Con đường Bolsa, Westminster Blvd. chạy song song dài khoảng 1.5 mile và là con phố thị lớn cho người Việt. Mọi sinh hoạt lễ hội của người Việt đều diễn ra nơi đây. Thương xá Phước Lộc Thọ trên phố Bolsa không phải là một thương xá lớn, không phải là shopping mall lớn nhưng lại là một “tọa điểm” du lịch cho người Việt khắp nơi tụ về khi đến thăm Little Saigon.
Năm 1997, một đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam được dựng lên ngay công viên Tự Do (Sid Goldstein Freedom Park) của thành phố Westminster để nhớ đến công lao của những người chiến binh Việt Mỹ đã chiến đấu cho sự tự do ở Việt Nam. Ngoài ra, ở Little Saigon du khách không những chỉ thưởng thức tất cả các món ăn Việt Nam đủ khắp ba miền Nam Trung Bắc mà du khách còn có dịp quan sát những sinh hoạt báo chí trên con phố Moran, những trung tâm dạy Việt Ngữ, Viện Việt Học, phong trào Hùng Ca Sử Việt, những buổi văn nghệ thính phòng của người Việt Nam tại vùng Quận Cam Cali, những quán cà phê vỉa hè. Thôi thì đủ cả! Đủ để người Việt tị nạn Cộng Sản không muốn ở quá xa thành phố này.
Bây giờ chúng ta tạm chia tay với City of Westminster of Orange County, bạn hãy lấy một vé máy bay cùng tôi đến thăm Anh Quốc. Nước Anh kể ra thì cũng hơi phức tạp cho những ai không chú ý để phân biệt đôi chút về đất nước này. Khi nói England là chúng ta đang nói đến nước Anh có lá cờ màu trắng và hình chữ thập màu đỏ ở giữa. Khi nói đến Vương Quốc Liên Hiệp Anh là chúng ta đang nói tới United Kingdom of Great Britain bao gồm các đảo England, Scotland, Wales, và một phần đảo Northern Ireland (Bắc Ireland) cộng thêm nhiều đảo nhỏ khác. Lá cờ cho Vương Quốc Anh là lá cờ màu xanh dương và có các hàng sọc chéo đỏ viền trắng cộng với hình chữ thập đỏ ở giữa. Thành phố London nơi có con sông Thames lịch sử chảy qua được chọn là thủ đô cho cả England lẫn United Kingdom of Great Britain.
Suốt từ thế kỷ 11, khu vực này đã từng trôi nổi theo dòng lịch sử Anh Quốc, nơi đã chứng kiến sự thống nhất England và Scotland vào năm 1707, sự ra đời của Vương Quốc Liên Hiệp Anh và Bắc Ireland vào năm 1800. Nhất là “City of Westminster,” một khu vực trung tâm cổ kính nổi tiếng nhất về cả các mặt văn hóa, kiến trúc và lịch sử. Vì thế, London là một thành phố du ngoạn không thể thiếu cho du khách khi đến thăm Âu Châu nói chung và Anh Quốc nói riêng vì sự cổ kính và tính cách lịch sử của nó.
Một thành phố có chiều dài lịch sử lẫy lừng, có những thiên tài như nhà đại bác học Issac Newton, có thiên tài văn chương William Shakespeare, có thiên tài hải quân Nelson lừng danh trên thế giới thì làm sao người dân Anh không có niềm tự hào riêng của họ, họ đã đem tất cả niềm tự hào đó đến những vùng đất mới.
Westminster of Orange County ra đời nhờ những người của giáo hội Presbyterian, nhưng thành phố nhỏ nhoi này trổi dậy bừng sức sống lên không phải nhờ “Little Saigon” hay sao! Hai chữ “Sài Gòn” không phải chỉ là tên suông mà nó còn bao gồm tất cả những gì mà con người Việt Nam phía tự do hãnh diện có được và mang sang đây.
Nếu bạn là người thích thú về các câu chuyện lịch sử, chính trị, và văn hóa của Vương Quốc Anh thì City of Westminster of London có thể giúp bạn hiểu biết thêm rất nhiều về các điều đó.
Trước hết phải nói đến tu viện Westminster Abbey, ngôi nhà thờ được nhà vua Edward the Confessor xây dựng từ năm 1042. Tôi cho là ngôi tu viện này tuy nhỏ bé hơn các ngôi nhà thờ khác ở nước Anh, nhỏ bé hơn tòa nhà Nghị Viện Westminster hiện tại (ngày xưa là cung điện) nhưng lại có một giá trị tinh thần rất lớn với nước Anh từ cả ngàn năm nay. Các buổi lễ đăng quang lên ngôi của các vua và nữ hoàng Anh phần lớn đều được cử hành ở đây. Ngoài ra, đây cũng là nơi an nghỉ của hoàng gia Anh, các nhà bác học, chiến sĩ vô danh, và các nhân vật có công lớn với lịch sử Vương Quốc Anh.
Cạnh ngôi tu viện là nhà thờ St. Margaret cũng cổ kính cùng thời với tu viện Westminster Abbey. Hiện tại nhà thờ St. Margaret vẫn còn hoạt động, có các thánh lễ vào Chủ Nhật và các ngày lễ khác. Ngày nay, tu viện Westminster, nhà thờ St. Margaret, và cung điện Westminster được UNESCO xếp hạng di sản thế giới từ năm 1987.
Nằm dọc theo sông Thames và sau lưng tu viện Westminster Abbey là tòa nhà Nghị Viện Quốc Hội Anh (nguyên thủy là cung điện Westminster) cổ kính, nổi tiếng với hai ngọn tháp: Tháp chuông đồng hồ Big Ben phía Tây và Tháp Victoria bên phía Đông. Tên Big Ben từ năm 2012 cũng đã đi vào quá khứ lịch sử vì bây giờ tháp có tên mới, gọi là tháp Elizabeth II để kỷ niệm 60 năm trị vì của Nữ Hoàng Elizabeth II.
Đứng nhìn từ xa, không gian tòa nhà Nghị Viện bên con sông Thames cộng với cây cầu Westminster Bridge nối qua hai bên bờ sông tạo ra một cảnh quan hết riêng biệt cho thành phố London. Hình ảnh này gợi tôi nhớ đến hình ảnh êm ả, nhẹ nhàng, thơ mộng của Budapest và St. Petersburg. Thành phố Budapest nổi bật với tòa nhà Nghị Viện Quốc Hội Hungary và cây cầu Charles Bridge bên dòng sông Danube. Thành phố St. Petersburg của Russia thơ mộng với cung điện mùa Đông và cây cầu mở Palace Bridge bên con sông Neva.
Từ tu viện Westminster Abbey bạn hãy đi dọc theo đại lộ Parliament St., con đường này gần như là “Hành lang chính trị” của Vương Quốc Anh, trung tâm quyền lực hành pháp và lập pháp đều tập trung ở đây. Địa chỉ số 10 Downing St. là dinh thự nơi thủ tướng Anh làm việc. Trước cửa dinh, bên kia đường, là nơi người dân Anh có quyền biểu tình tụ họp và la hét những khẩu hiệu cốt để các vị thủ tướng lắng nghe (nhưng có mấy ai nghe được!). Chung quanh con đường Downing St. là các tòa nhà chính phủ và các viện bảo tàng. Ngoài ra còn có Whitehall Palace gần đó, đây là cung điện của triều đại Tudors trị vì nước Anh từ thế kỷ 16, nhưng di tích cung điện này đã được trùng tu lại vì nó đã bị cháy gần như hoàn toàn.
Đến cuối đường Parliament St. là du khách chạm mặt với Trafalgar Square, một quảng trường không những nổi tiếng ở London mà còn nổi tiếng trên thế giới. Một thạch trụ cao vút giữa quảng trường, có tượng vị phó đô đốc hải quân tài ba nhất trong lịch sử Anh. Đó là Horatio Nelson người đã chiến thắng trận hải chiến lịch sử để đời, ông đánh tan hạm đội liên quân Pháp – Tây Ban Nha của Napoleon trên vùng biển Trafalgar (nằm phía Tây Nam bờ biển Tây Ban Nha).
Dưới chân thạch trụ là tượng bốn con sư tử lớn bằng đồng nằm bảo vệ thạch trụ làm tăng thêm sự uy nghi cho Trafalgar Square. Nơi đây cũng là điểm tụ họp biểu tình phản đối chính phủ của người dân Anh, nhưng đồng thời đây cũng là nơi hàng năm dân chúng London tụ họp đón Giáng Sinh và Giao Thừa. Ngoài ra tòa nhà National Gallery sau lưng thạch trụ Nelson cũng là một điểm thưởng ngoạn nổi tiếng của London.
Rời Trafalgar Square lững thững tản bộ dăm phút trên đường đến nhà ga Leicester Square, nơi có khu China Town. Ở gần cửa ngõ ra vào khu phố Tàu này, người ta dễ dàng nhìn thấy một nhà hàng công khai dành cho giới tính gay nổi tiếng tên “ku.” Đây là nơi tôi thường làm điểm hẹn cho đoàn du khách vì tính cách “lạ” và dễ nhớ của nó. Nhưng chúng ta đã đi ra ngoài City of Westminster mất rồi, xin được quay trở lại.
Từ Trafalgar Square, bạn hãy đi về phía Admirally Arch. Một con đường lớn thẳng tắp, hai bên là những hàng cây xanh cao và những lá cờ Vương Quốc Anh treo suốt cả con đường. Đó chính là đại lộ “Mall” nối liền cung điện Buckingham với Trafalgar Square. Quả thực, đại lộ “Mall” này rất đẹp và toát ra được một không gian uy nghi giữa cung điện Buckingham và quảng trường Trafalgar.
Tượng đài Victoria Memorial với bức tượng Nữ Hoàng Victoria uy nghiêm được dựng trước cung điện Buckingham để tưởng nhớ đến vị nữ hoàng đầy uy quyền trị vì vào thế kỷ 19. Chính Nữ Hoàng Victoria quyết định chọn cung điện Buckingham làm nơi ở cho hoàng gia Anh vào năm 1837. Đây cũng là một trọng điểm du lịch của City of Westminster.
Đôi khi may mắn, du khách có dịp bắt gặp đoàn quân cận vệ của hoàng gia với các chiếc ngựa tứ mã rời khỏi cung điện, không biết nữ hoàng Elizabeth II có mặt trong đó hay không! Hay chỉ là các hoàng thân quốc thích hoặc là các vị nguyên thủ/đại sứ của nước ngoài được “xe hoàng gia” đưa đón mỗi khi các vị nguyên thủ/ đại sứ đến yết kiến Nữ Hoàng Elizabeth II.
City of Westminster of London chỉ lớn chừng đó thôi, nhưng cũng đủ làm bạn mỏi nhừ đôi chân cho một hai ngày dạo bộ. Còn Westminster of Orange County thì ra sao, đề nghị bạn thử đi bộ một vòng bốn góc đường Magnolia-Westminster-Brookhurst-Bolsa-Magnolia xem sao! Không biết có ai đã thử đi bộ một vòng “Little Saigon” chưa? Nếu bạn đã đi, vậy thì đố bạn có bao nhiêu “business” của người Việt Nam chung quanh các con đường đó! Và bạn đếm được bao nhiêu “ngôi chùa” đang mọc lên như nấm!
London nếu không có City of Westminster thì London cũng sẽ mất đi rất nhiều các điểm di sản văn hóa thế giới của UNESCO mà không nơi đâu có được. Còn Westminster of Orange County nếu không có Little Saigon thì vẫn là thành phố nhỏ bé ngủ quên bên cạnh Fountain Valley hay Huntington Beach. Như thế, con phố thị Bolsa sẽ không kẹt xe vào mỗi cuối tuần. Đầu năm mới Tết Việt Nam cũng không có xe hoa chợ Tết, cũng không có quí vị “mặc áo dài Việt Nam” đi vận động tranh cử vào mỗi mùa bầu cử, không có các tiệm ăn khuya và cũng không có chợ đêm trước sân thương xá Phước Lộc Thọ mỗi dịp Hè về. Thế thì buồn biết mấy!
Thôi thì “Tôi yêu tiếng nước tôi, từ khi mới ra đời” nên tôi yêu cả Westminster of Orange County vì trong đó có “Tiểu Sài Gòn của tôi.”
Trần Nguyên Thắng
Source