Ta Như Làn Gió
nhạc và lời Mai Anh Tuấn
trình bày Kim Ngân
Printable View
Ta Như Làn Gió
nhạc và lời Mai Anh Tuấn
trình bày Kim Ngân
Gọi Nắng
thơ Phạm Ngọc
nhạc Phạm Anh Dũng
trình bày Mỹ Khanh
Vui Cảnh Mùa Hè
nhạc Hoàng Trọng
tiếng hát Diễm Chi
Hạt Nắng Vừa Đi Qua
thơ Phạm Ngọc
nhạc Đình Nguyên
Quang Minh trình bày
“The green leaves of summer”
(Dimitri Tiomkin Paul & Francis Webster)
Lời Việt: Tuấn Dũng
Tiếng hát: Huy Thắng
"Summertime": Lời ru mùa hạ
Mùa hạ về, cuộc sống thật yên ả
Những chú cá nhảy vui, và cây bông vải mọc cao
Này đây! cha con thì giàu có, và mẹ con rất duyên dáng
Yên nào, con yêu bé bỏng, đừng khóc nữa.
Những lời hát ru bình dị ấy được George Gershwin thổi hồn trong ca khúc «Summertime», và rồi giai điệu ngập tràn yêu thương của nó đến giây phút này đây vẫn làm xao xuyến biết bao tâm hồn kẻ say nhạc.
«Summertime» là bài hát nổi bật nhất trong vở opéra «Porgy and Bess», được George Gershwin viết vào năm 1935. Cùng với danh phẩm «Mackie le surineur» (trong vở «Opéra de quatre sous») của Kurt Weill, «Summertime» là nhạc khúc duy nhất của thế kỷ XX, đã phá vỡ ranh giới giữa các thể loại âm nhạc, từ jazz cho đến rock, từ phong cách pop đến trường phái cổ điển. Tính đến nay, gần 9005 phiên bản của «Summertime» được thực hiện bởi những tên tuổi trứ danh trong làng âm nhạc như: Miles Davis, Billy Holiday, Louis Armstrong, Paul McCartney…
Nhà soạn nhạc người Mỹ Do Thái gốc Nga, George Gershwin, đã sáng tác vở «Porgy and Bess» dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên «Porgy» của DuBose Heyward. Câu chuyện xoay quanh cuộc sống của người da đen sống trên đất Mỹ, đặc biệt sau cuộc nội chiến những năm 1870. Về mặt âm nhạc, «Porgy and Bess» là sự phối hợp giữa kỹ thuật phối khí dàn nhạc châu Âu cùng thể loại nhạc jazz châu Mỹ và âm nhạc đại chúng.
Lúc đầu, một số người không công nhận tác phẩm này như là vở opéra chính thống mà chỉ xếp nó vào thể loại kịch nhạc (comédie musicale). Phải đợi đến những năm 1980, tác phẩm mới được biết đến rộng khắp nước Mỹ như một vở Opéra thật sự và được xem là một chuẩn mực âm nhạc của văn hóa Mỹ.
Khúc hát ru «Summertime» xuất hiện thật nhẹ nhàng ở phần đầu vở diễn và được gửi gắm cho nhân vật Clara, vợ của Jake, người đánh cá. Giai điệu uyển chuyển, mềm mại và vững tin. Trong lúc này đây, Clara thật hạnh phúc, mùa màng rất tốt, việc đánh bắt ngoài khơi xa hứa hẹn một mùa bội thu. Trái lại, vào phần kết, giai điệu này được tái hiện, trình bày bới nhân vật Bess, tô đậm màu u ám và buồn thương vì cha mẹ của em bé không may đã qua đời trong một cơn bão dữ dội.
Điệu hát vốn được viết cho giọng nữ cao (soprano), trên điệu thức thứ mang chất hoài niệm. Ở cuối bài, tiếng hát lịm đi rồi bị hút vào một nốt nhạc rất cao và ngân dài. Dàn nhạc chơi cực nhẹ và nhỏ nhường chỗ cho âm sắc tinh khiết của giọng hát. Tiếng sáo flute và kèn hautbois như đang trò chuyện cùng nhân vật.
Một trong những buổi sớm mai
Con thức giấc và hát vang
Rồi giang đôi cánh của mình,
Khuất sau bầu trời xanh.
Nhưng trong lúc này đây,
Không gì có thể làm con đau
Vì ba và mẹ đang ở cạnh bên con
Âm nhạc bây giờ trở nên nồng nhiệt hơn với sự hiện diện của dàn dây và hợp xướng nữ. Trên nền điệu nhạc swing, tốc độ chậm, được khai thác từ chất liệu jazz, tiếng đàn célesta trong suốt như pha lê ngân lên đều đặn. Có thể nói, ở đây, George Gershwin đã pha trộn thành công giữa phong cách cổ điển (dàn nhạc và lối hát trữ tình) với những hòa thanh đầy biến hóa của dòng nhạc blues.
Có cấu trúc nhắc lại, lời hát ngắn, giai điệu tuyệt đẹp, «Summertime» đã trở thành bản đồng dao rất dễ nhớ. Cũng chính vì lẽ đó, biết bao thế hệ nghệ sĩ coi nhạc phẩm này là một trong số “chuẩn” trong danh mục trình diễn của mình. “Summertime” lại tiếp tục thăng hoa qua nhiều tên tuổi, trong đó không thể không nhắc đến phiên bản do Ella Fitzgerald (“ bà hoàng trong làng nhạc jazz”) và Louis Armstrong (nghệ sĩ chơi nhạc Jazz nổi tiếng nhất thế kỷ XX), trình diễn năm 1957.
Bản thu âm này được dạo đầu bởi tiếng kèn trompette đậm chất blues, chơi bởi Louis Armstrong. Dàn nhạc hiện diện rõ nét hơn và giọng điệu hạ xuống trầm hơn so với bản opéra gốc. Và rồi giọng ca ngọt ngào của Ella Fitzgerald cất lên, cô ta hát một vài dòng ứng tác nhẹ nhàng sau đó. Âm sắc từ giọng hát của cô đã thực sự tỏa sáng. Chưa hết Louis Armstrong ngay sau đó tiếp nối bằng chất giọng khàn rất blues của mình và kết thúc, ông đã đáp lời bạn diễn Ella bằng cách hát ngẫu hứng những từ tượng thanh. Đây là hình thức ứng tác rất điển hình trong làng nhạc Jazz (kỹ thuật “scat” nhằm bắt chước âm thanh các nhạc cụ).
Về phong cách Rock, phiên bản do ban nhạc Big Brother và nữ ca sĩ nhạc rock Janis Joplin trình bày đã mang đến cho ca khúc «Summertime» một bộ cánh mới nhiều khác biệt. Ý tưởng phối khí lại bài hát xuất phát từ Sam Andrew, thành viên của ban nhạc Big Brother. Đó là việc sử dụng chất liệu, lối viết phức điệu trong phong cách nhạc Baroque, cụ thể là Bach, nhưng với cơ cấu dàn nhạc hiện đại, và giữ lại màu phiêu diêu rất jazz trong ý nhạc.
Đoạn dạo đầu được trao cho hai bè clarinette và oboe đối thoại một cách đan chéo nhau. Tiếp đến là giai điệu vừa phức tạp lại đầy ngẫu hứng, vừa hàn lâm mà mộc mạc ngân lên từ phía cây ghita điện. Âm nhạc mang không khí của «Prélude» số 2 giọng đô trưởng, của nhà soạn nhạc J.S. Bach với tốc độ chậm.
Sam nói: «Tôi đã chơi một nửa ô nhịp của bản «Prélude» và từ đó đã cho tôi điểm xuất phát thật hoàn hảo của chủ đề chính của «Summertime». Janis đã diễn tả giai điệu thật tuyệt vời. Giọng hát của cô ấy chứa đựng nhiều xúc cảm như thể cô ta đã trút hết đam mê của mình vào trong bài hát.»
Vượt qua dòng chảy thời gian, với giá trị không đổi, khúc hát ru ngọt ngào «Summertime» mãi còn đó, luôn sẵn sàng cho những lần «khoác áo mới». Và lời mẹ hát ru con ấy, dù ở phương trời, góc bể nào, luôn mãi chứa chan vô vàn giai điệu yêu thương.
Hoài Diệu
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20160709-summertime-loi-ru-mua-ha
