Phòng Trực
10-21-2011, 06:55 PM
<TBODY>
Ðại tá lãnh tụ tối cao hơn 2/3 đời người
Hà Tường Cát/Người Việt
Khi qua đời hôm Thứ Năm, Moammar Gadhafi trở thành lãnh tụ đầu tiên bị thiệt mạng trong cơn bão cách mạng tràn qua vùng Bắc Phi và Trung Ðông.
http://hoiquanphidung.com/user-upload/hqpd1/HQPD_1319222559.jpg
Lãnh tụ Moammar Gadhafi đọc bài diễn văn dài 1 giờ 30 phút tại Ðại Hội Ðồng Liên Hiệp Quốc năm 2009. (Hình: Getty Images)
Sinh năm 1942, hơn 2/3 cuộc đời ông đã là người lãnh đạo độc đoán và nổi tiếng tàn bạo trên một đất nước rộng lớn tới 1.8 triệu km2 nhưng không có quá 8 triệu dân.
Sự nghiệp của Gadhafi khởi đầu bằng cuộc đảo chính quân sự năm 1969 lật đổ chế độ quân chủ và kết thúc bi thảm dưới họng súng của những chiến binh quân nổi dậy qua cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài gần 9 tháng.
Từ thời trẻ, về mặt tinh thần Gadhafi đã chịu hai kích động chính: (1) sự kém cỏi của dân Á Rập Palestine trong cuộc chiến đấu chống Israel, (2) ngưỡng mộ Abdel Nasser, nhà lãnh đạo Ai Cập và thế giới Á Rập của thời đại mới khi cuộc Chiến Tranh Lạnh bước vào giai đoạn đối đầu quyết liệt giữa thế giới cộng sản và thế giới tự do.
Xuất thân trong một bộ tộc Á Rập gốc dân du mục, nhập ngũ năm 1961 sau đó được đưa đi tu nghiệp ở Anh, trở về nước với cấp bậc trung úy, Gadhafi tham gia “Phong trào Sĩ quan Tự do” và ngày 1 tháng 9 năm 1969 nhóm sĩ quan trẻ này thực hiện thành công cuộc đảo chính không đổ máu, lật đổ Quốc Vương Idris khi ông ta đang ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dầu thường được gọi là đại tá, sự nghiệp quân ngũ của Gadhafi chính thức dừng lại ở cấp trung úy và sau này chức thiếu tướng danh dự do Liên Ðoàn Á Rập Xã Hội Chủ Nghĩa phong cho ông chỉ có tính cách tượng trưng.
Trong những năm 1970, Gadhafi tập trung vào việc củng cố vị trí và quyền lực của mình. Cuộc khủng hoảng năng lượng trên thế giới năm 1973-1974 xảy ra vào lúc Libya đã tìm thấy và khai thác các mỏ dầu lửa, giúp Gadhafi có cơ hội đóng một vai trò then chốt trong cuộc vận động và liên kết các nước khu vực Phi Châu và Trung Ðông. Tham vọng của Gadhafi còn đi xa hơn khi ông ta muốn trở thành một nhà lãnh đạo Phi Châu. Nhưng ý muốn đó không đi đến kết quả và những chiến dịch can thiệp bằng quân sự sau này ở Cộng Hòa Trung Phi, Chad và Ai Cập đều thất bại.
Về mặt đối nội, Gadhafi đàn áp các phe phái và bộ tộc đối lập. Ðiểm đặc biệt trong chính sách bảo vệ vị trí cá nhân của mình là rút kinh nghiệm về nguy cơ xảy ra đảo chính Gadhafi chỉ cho tổ chức một lực lượng quân đội chính quy với quân số rất nhỏ, khoảng 40,000, trong khi chú trọng xây dụng những đơn vị vệ binh trung thành.
Một biến cố có tầm ảnh hưởng quan trọng xảy ra năm 1984 tại Anh. Trong cuộc biểu tình của những người chống Gadhafi trước tòa Ðại Sứ Libya ở London, một nhân viên sứ quán đã bắn chết Yvonne Fletcher, một nữ cảnh sát trẻ của Anh, và liên lạc ngoại giao giữa hai nước bị cắt đứt. Chính vào giai đoạn này, Libya ngả sang phía thế giới cộng sản và dần dần trở thành đối nghịch với phương Tây. Ðồng thời Libya trợ lực cho các tổ chức quá khích của Palestine và cả Ireland trong sự thực hiện các hoạt động khủng bố.
Cao điểm của tình trạng đối nghịch với Tây phương là ngày 15 tháng 4 năm 1986, Tổng Thống Ronald Reagan cho lệnh mở cuộc oanh tạc không quân vào Tripoli và Benghazi với lý do không quân Libya cản trở và đe dọa hoạt động tự do của Hoa Kỳ trên Ðịa Trung Hải.
Vụ tình báo Libya can dự trong âm mưu đạt bom phá nổ chiếc máy bay của Pan Am trên bầu trời Lockerbie, Scotland, Anh Quốc, ngày 21 tháng 2 năm 1988 làm thiệt mạng 270 người dẫn tới một thời gian dài hơn 10 năm căng thẳng quan hệ với các nước Tây phương và Libya bị đặt trong tình trạng cô lập của một quốc gia tán trợ khủng bố.
Từ 1999, Gadhafi tìm cách tạo hòa hoãn với Tây phương, khởi đầu bằng việc cho dẫn độ hai nghi can khủng bố Lockerbie qua Anh, Những năm tiếp theo, Libya loan báo bãi bỏ chương trình phát triển vũ khí nguyên tử và hóa học. Lệnh cấm vận được giải tỏa năm 2004 và Libya đã có thể trở lại sinh hoạt bình thường trong cộng đồng quốc tế. Năm 2009, Gadhafi được tham dự Ðại Hội Ðồng Liên Hiệp Quốc lần đầu tiên. Ông đến New York và ngủ trong chiếc lều vải đặc biệt riêng thay vì ở khách sạn. Bài diễn văn trước Ðại Hội Ðồng, theo quy đinh chỉ có 30 phút cho mỗi nhà lãnh đạo, Gadhafi đã đọc dài 96 phút và đề cập đến đủ mọi vấn đề từ hiệu lực của Hội Ðồng Bảo An tới cúm heo, mà theo ông là được tạo ra vì mục tiêu quân sự.
Vẫn có nhiều tác phong không bình thường.như thế của cá nhân Gadhafi là tiêu biểu của một nhà lãnh đạo ở vị trí độc tôn suốt nhiều năm. Ông dùng những lính đánh thuê Phi Châu trong đơn vị phòng thủ Phủ Tổng Thống, và đi theo ông luôn luôn có những nữ cận vệ cũng được thuê từ nước ngoài.
Bất mãn chống đối ở quốc nội từng nhiều lần bị đàn áp tàn bạo có cơ hội bùng lên trở lại đầu năm do tác động của phong trào tranh đấu dân chủ đã thành công ở Tunisia và Ai Cập. Việc bắt giữ những nhà tranh đấu nhân quyền là ngòi lửa phát động các cuộc biểu tính chống chế độ trong các thành phố lớn. Phe chống đối đạt thành công quan trọng khi nắm được quyền kiểm soát thành phố Benghazi miền Ðông và nơi đây trở thành căn cứ của lực lượng nổi dậy.
Tại Tripoli, dân chúng biểu tình chống đối cũng làm chủ được tình thế trước khi Gadhafi phản công, để cho lực lượng trung thành của ông sử dụng vũ lực đàn áp thẳng tay. Lần lượt, Tripoli, Zawiyah, Zlitan,... Và nhiều thành phố khác bị quân của Gadhafi phản công chiếm lại và Benghazi cũng trong tình hình sắp chung số phận. Tới lúc đó, Hội Ðồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đồng thuận ban hành Nghị quyết 1973 lập vùng cấm bay và “cho phép sử dụng mọi phương cách cần thiết để ngăn chặn hành động sát hại dân chúng của chính quyền Gadhafi.”
Ngày 20 tháng 3, không lực Hoa Kỳ, NATO và các đồng minh Á Rập mở cuộc oanh tạc Libya, sau một tuần lễ Hoa Kỳ chấm dứt nhiệm vụ chiến đấu để cho NATO và đồng minh tiếp tục chiến dịch. Với sự hỗ trợ của những phi vụ oanh kích, lực lượng nổi dậy dần dần hồi phục và củng cố sức mạnh, cầm cự được với quân của Gadhafi. Nhưng cuộc nội chiến đẫm máu cũng đã kéo dài thêm 5 tháng trước khi quân nổi dậy chiếm được Tripoli và Gadhafi chạy trốn khỏi thủ đô.
Trong suốt hai tháng tiếp theo, quân nổi dậy chiếm giữ được hầu hết lãnh thổ và chính quyền lâm thời chính thức được sự công nhận của các quốc gia trên thế giới. Tuy vậy vẫn chưa biết Gadhafi ở đâu và đối với chính quyền mới, phải bắt giữ hay hạ sát được lãnh tụ độc tài này thì mới có thể coi là thành công toàn bộ và ổn định an ninh trật tự trở lại.
Cuộc tấn công vào thành phố Sirte, quê quán của Gadhafi, đã gặp sự kháng cự mạnh mẽ hơn hai tuần lễ. Tuy vậy cũng ít ai dự đoán là Gadhafi có mặt tại đây mà tin rằng ông ta đã lẩn tránh ở vùng sa mạc phía Nam, khó bị tìm ra và dễ có đường trốn chạy đi nơi khác. Sự kiện Gadhafi và một toán quân trung thành phải rời bỏ khu vực cầm cự cuối cùng chỉ còn khoảng gần một cây số vuông trong thành phố Sirte để tìm đường tẩu thoát, rồi bị bắt và bị giết sáng Thứ Năm, 20 tháng 10, là chuyện khá đột ngột. Nhưng bất ngờ ấy là điều may mắn tốt đẹp cho dân chúng Libya và toàn thế giới. Con người suốt 42 năm là ác mộng của dân chúng Libya và mối bận tâm cho thế giới, cuối cùng không thoát khỏi số phận bi thảm như đã và sẽ thấy ở những nhà độc tài tàn bạo, ngoan cố trong nỗ lực bám giữ vĩnh viễn quyền lực bất chính của mình. (HC)
</TBODY>
<IFRAME height=450 src="http://www.youtube.com/embed/r_nPcJRsYMQ" frameBorder=0 width=650 allowfullscreen></IFRAME>
Ðại tá lãnh tụ tối cao hơn 2/3 đời người
Hà Tường Cát/Người Việt
Khi qua đời hôm Thứ Năm, Moammar Gadhafi trở thành lãnh tụ đầu tiên bị thiệt mạng trong cơn bão cách mạng tràn qua vùng Bắc Phi và Trung Ðông.
http://hoiquanphidung.com/user-upload/hqpd1/HQPD_1319222559.jpg
Lãnh tụ Moammar Gadhafi đọc bài diễn văn dài 1 giờ 30 phút tại Ðại Hội Ðồng Liên Hiệp Quốc năm 2009. (Hình: Getty Images)
Sinh năm 1942, hơn 2/3 cuộc đời ông đã là người lãnh đạo độc đoán và nổi tiếng tàn bạo trên một đất nước rộng lớn tới 1.8 triệu km2 nhưng không có quá 8 triệu dân.
Sự nghiệp của Gadhafi khởi đầu bằng cuộc đảo chính quân sự năm 1969 lật đổ chế độ quân chủ và kết thúc bi thảm dưới họng súng của những chiến binh quân nổi dậy qua cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài gần 9 tháng.
Từ thời trẻ, về mặt tinh thần Gadhafi đã chịu hai kích động chính: (1) sự kém cỏi của dân Á Rập Palestine trong cuộc chiến đấu chống Israel, (2) ngưỡng mộ Abdel Nasser, nhà lãnh đạo Ai Cập và thế giới Á Rập của thời đại mới khi cuộc Chiến Tranh Lạnh bước vào giai đoạn đối đầu quyết liệt giữa thế giới cộng sản và thế giới tự do.
Xuất thân trong một bộ tộc Á Rập gốc dân du mục, nhập ngũ năm 1961 sau đó được đưa đi tu nghiệp ở Anh, trở về nước với cấp bậc trung úy, Gadhafi tham gia “Phong trào Sĩ quan Tự do” và ngày 1 tháng 9 năm 1969 nhóm sĩ quan trẻ này thực hiện thành công cuộc đảo chính không đổ máu, lật đổ Quốc Vương Idris khi ông ta đang ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dầu thường được gọi là đại tá, sự nghiệp quân ngũ của Gadhafi chính thức dừng lại ở cấp trung úy và sau này chức thiếu tướng danh dự do Liên Ðoàn Á Rập Xã Hội Chủ Nghĩa phong cho ông chỉ có tính cách tượng trưng.
Trong những năm 1970, Gadhafi tập trung vào việc củng cố vị trí và quyền lực của mình. Cuộc khủng hoảng năng lượng trên thế giới năm 1973-1974 xảy ra vào lúc Libya đã tìm thấy và khai thác các mỏ dầu lửa, giúp Gadhafi có cơ hội đóng một vai trò then chốt trong cuộc vận động và liên kết các nước khu vực Phi Châu và Trung Ðông. Tham vọng của Gadhafi còn đi xa hơn khi ông ta muốn trở thành một nhà lãnh đạo Phi Châu. Nhưng ý muốn đó không đi đến kết quả và những chiến dịch can thiệp bằng quân sự sau này ở Cộng Hòa Trung Phi, Chad và Ai Cập đều thất bại.
Về mặt đối nội, Gadhafi đàn áp các phe phái và bộ tộc đối lập. Ðiểm đặc biệt trong chính sách bảo vệ vị trí cá nhân của mình là rút kinh nghiệm về nguy cơ xảy ra đảo chính Gadhafi chỉ cho tổ chức một lực lượng quân đội chính quy với quân số rất nhỏ, khoảng 40,000, trong khi chú trọng xây dụng những đơn vị vệ binh trung thành.
Một biến cố có tầm ảnh hưởng quan trọng xảy ra năm 1984 tại Anh. Trong cuộc biểu tình của những người chống Gadhafi trước tòa Ðại Sứ Libya ở London, một nhân viên sứ quán đã bắn chết Yvonne Fletcher, một nữ cảnh sát trẻ của Anh, và liên lạc ngoại giao giữa hai nước bị cắt đứt. Chính vào giai đoạn này, Libya ngả sang phía thế giới cộng sản và dần dần trở thành đối nghịch với phương Tây. Ðồng thời Libya trợ lực cho các tổ chức quá khích của Palestine và cả Ireland trong sự thực hiện các hoạt động khủng bố.
Cao điểm của tình trạng đối nghịch với Tây phương là ngày 15 tháng 4 năm 1986, Tổng Thống Ronald Reagan cho lệnh mở cuộc oanh tạc không quân vào Tripoli và Benghazi với lý do không quân Libya cản trở và đe dọa hoạt động tự do của Hoa Kỳ trên Ðịa Trung Hải.
Vụ tình báo Libya can dự trong âm mưu đạt bom phá nổ chiếc máy bay của Pan Am trên bầu trời Lockerbie, Scotland, Anh Quốc, ngày 21 tháng 2 năm 1988 làm thiệt mạng 270 người dẫn tới một thời gian dài hơn 10 năm căng thẳng quan hệ với các nước Tây phương và Libya bị đặt trong tình trạng cô lập của một quốc gia tán trợ khủng bố.
Từ 1999, Gadhafi tìm cách tạo hòa hoãn với Tây phương, khởi đầu bằng việc cho dẫn độ hai nghi can khủng bố Lockerbie qua Anh, Những năm tiếp theo, Libya loan báo bãi bỏ chương trình phát triển vũ khí nguyên tử và hóa học. Lệnh cấm vận được giải tỏa năm 2004 và Libya đã có thể trở lại sinh hoạt bình thường trong cộng đồng quốc tế. Năm 2009, Gadhafi được tham dự Ðại Hội Ðồng Liên Hiệp Quốc lần đầu tiên. Ông đến New York và ngủ trong chiếc lều vải đặc biệt riêng thay vì ở khách sạn. Bài diễn văn trước Ðại Hội Ðồng, theo quy đinh chỉ có 30 phút cho mỗi nhà lãnh đạo, Gadhafi đã đọc dài 96 phút và đề cập đến đủ mọi vấn đề từ hiệu lực của Hội Ðồng Bảo An tới cúm heo, mà theo ông là được tạo ra vì mục tiêu quân sự.
Vẫn có nhiều tác phong không bình thường.như thế của cá nhân Gadhafi là tiêu biểu của một nhà lãnh đạo ở vị trí độc tôn suốt nhiều năm. Ông dùng những lính đánh thuê Phi Châu trong đơn vị phòng thủ Phủ Tổng Thống, và đi theo ông luôn luôn có những nữ cận vệ cũng được thuê từ nước ngoài.
Bất mãn chống đối ở quốc nội từng nhiều lần bị đàn áp tàn bạo có cơ hội bùng lên trở lại đầu năm do tác động của phong trào tranh đấu dân chủ đã thành công ở Tunisia và Ai Cập. Việc bắt giữ những nhà tranh đấu nhân quyền là ngòi lửa phát động các cuộc biểu tính chống chế độ trong các thành phố lớn. Phe chống đối đạt thành công quan trọng khi nắm được quyền kiểm soát thành phố Benghazi miền Ðông và nơi đây trở thành căn cứ của lực lượng nổi dậy.
Tại Tripoli, dân chúng biểu tình chống đối cũng làm chủ được tình thế trước khi Gadhafi phản công, để cho lực lượng trung thành của ông sử dụng vũ lực đàn áp thẳng tay. Lần lượt, Tripoli, Zawiyah, Zlitan,... Và nhiều thành phố khác bị quân của Gadhafi phản công chiếm lại và Benghazi cũng trong tình hình sắp chung số phận. Tới lúc đó, Hội Ðồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đồng thuận ban hành Nghị quyết 1973 lập vùng cấm bay và “cho phép sử dụng mọi phương cách cần thiết để ngăn chặn hành động sát hại dân chúng của chính quyền Gadhafi.”
Ngày 20 tháng 3, không lực Hoa Kỳ, NATO và các đồng minh Á Rập mở cuộc oanh tạc Libya, sau một tuần lễ Hoa Kỳ chấm dứt nhiệm vụ chiến đấu để cho NATO và đồng minh tiếp tục chiến dịch. Với sự hỗ trợ của những phi vụ oanh kích, lực lượng nổi dậy dần dần hồi phục và củng cố sức mạnh, cầm cự được với quân của Gadhafi. Nhưng cuộc nội chiến đẫm máu cũng đã kéo dài thêm 5 tháng trước khi quân nổi dậy chiếm được Tripoli và Gadhafi chạy trốn khỏi thủ đô.
Trong suốt hai tháng tiếp theo, quân nổi dậy chiếm giữ được hầu hết lãnh thổ và chính quyền lâm thời chính thức được sự công nhận của các quốc gia trên thế giới. Tuy vậy vẫn chưa biết Gadhafi ở đâu và đối với chính quyền mới, phải bắt giữ hay hạ sát được lãnh tụ độc tài này thì mới có thể coi là thành công toàn bộ và ổn định an ninh trật tự trở lại.
Cuộc tấn công vào thành phố Sirte, quê quán của Gadhafi, đã gặp sự kháng cự mạnh mẽ hơn hai tuần lễ. Tuy vậy cũng ít ai dự đoán là Gadhafi có mặt tại đây mà tin rằng ông ta đã lẩn tránh ở vùng sa mạc phía Nam, khó bị tìm ra và dễ có đường trốn chạy đi nơi khác. Sự kiện Gadhafi và một toán quân trung thành phải rời bỏ khu vực cầm cự cuối cùng chỉ còn khoảng gần một cây số vuông trong thành phố Sirte để tìm đường tẩu thoát, rồi bị bắt và bị giết sáng Thứ Năm, 20 tháng 10, là chuyện khá đột ngột. Nhưng bất ngờ ấy là điều may mắn tốt đẹp cho dân chúng Libya và toàn thế giới. Con người suốt 42 năm là ác mộng của dân chúng Libya và mối bận tâm cho thế giới, cuối cùng không thoát khỏi số phận bi thảm như đã và sẽ thấy ở những nhà độc tài tàn bạo, ngoan cố trong nỗ lực bám giữ vĩnh viễn quyền lực bất chính của mình. (HC)
</TBODY>
<IFRAME height=450 src="http://www.youtube.com/embed/r_nPcJRsYMQ" frameBorder=0 width=650 allowfullscreen></IFRAME>