chimtroi
03-16-2009, 02:05 AM
Những Kỷ Niệm Với Phan Rang: Đời Lính Và Nổi Buồn Còn Đó
Tác giả: Vĩnh Khanh
http://hoiquanphidung.com/vnaf_pics/Phanrangab.jpg
Phi Trường Phan Rang (hình Wikipedia)
Vài lời phi lộ:
Địa thế phi trường Phan Rang nằm trong lòng một thung lũng rộng lớn, với nhiều dãy núi non chập chùng ở phía Tây, trệch một chút về hướng Tây Nam là thị xã Tân Mỹ với quốc lộ 11 bắt ngang. Hướng Bắc và Đông Bắc cũng có nhiều cao điểm tiếp giáp với thị xã Du Long, hướng Nam giáp thị xã Tháp Chàm, hướng Đông song song với Quốc lộ 1 và xa hơn nữa về hướng Đông là biển Ninh Chữ, quê hương của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu. Từ cổng số 1 của phi trường đi ra hướng Tháp Chàm, bên tay trái ngay cổng là một nhà máy đường thật lớn, ra đến Tháp Chàm bên tay phải có 3 toà Tháp đứng sừng sửng như tiếc nuối một thời oanh liệt xa xưa.
Trước khi người Mỹ đến, phi trường Phan Rang là một phi trường dân sự, sau đó đã được quân đội Mỹ trú đóng mở rộng ra rất nhiều. Sau khi Hiệp Định Paris ký kết, kế hoạch Việt Nam Hoá Chiến Tranh bắt đầu, Mỹ bàn giao phi trường Phan Rang lại cho Không Quân VNCH thì phi trường này đã trở thành một trong những phi trường quân sự rộng lớn nhất VN thời bấy giờ...
Thời tiết ở đây khá khắc nghiệt. Ban ngày nóng gắt đến độ ngồi trong nhà nhìn ra mặt đường nhựa người ta cũng cảm nhận được hơi nóng hừng hực lùa theo từng đợt gió khô khốc mang đầy cát bụi khiến cho ai nấy đều có cái cảm giác khó chịu vô cùng. Ban đêm lại rất lạnh do hơi núi toát ra. Vậy mà CC20CTKQ (Căn cứ 20 Chiến Thuật Không Quân) ở trong phi trường này lại là đơn vị nơi tôi phục vụ trong suốt đời lính ngắn ngủi của mình.
Một vài người bạn, và ngay cả vợ tôi, cứ thúc dục tôi hoài: "Anh viết những hồi ký kể về chuyện anh ở tù, về những chuyến vượt biên, viết về tuổi thơ và gia đình ,truyện ngắn, tạp ghi, bút ký,…đủ thứ… vậy mà không thấy anh viết gì về chuyện lính của anh? Anh hãy viết lại đi, ít ra cho mấy con anh đọc để biết ngày xưa chuyện lính tráng của anh ra sao?"
Thật ra đời lính của tôi ngắn ngủi lắm và không có gì sôi động cả, ngoài những kỷ niệm vui buồn vụn vặt. Từ khi ra trường, tôi chỉ phục vụ có mỗi một đơn vị duy nhất cho đến ngày tan hàng. Tôi đến đơn vị với những ngày đầu rụt rè bỡ ngỡ và chững chạc dần theo ngày tháng ở đây… để rồi cũng từ nơi đây tôi đã chứng kiến những giây phút cuối cùng hấp hối của đơn vị và tất cả đều phải bỏ lại đàng sau để thoát chạy. Những hình ảnh cuối cùng và nổi đau đớn đó rất thật, rất sống động đến nổi chúng cứ âm ỉ trong lòng tôi mãi cho tới bây giờ mỗi khi hồi tưởng lại. Cho nên không nghĩ đến thì thôi, nghĩ đến lại thấy buồn! Chính lý do đó khiến tôi không muốn viết kể về kỷ niệm lính tráng của mình chút nào cả.
Mới đó mà đã 31 năm rồi, nhanh quá! Ngày nào tôi chỉ là một Chuẩn Úy "sữa" mới ra trường, trình diện đơn vị với gương mặt và tuổi đời non choẹt… thế mà giờ đây nhìn lại mình với những chứng bệnh mang trong người như cao máu ,cholesterol, thấp khớp, đau lưng kinh niên… hậu quả của những năm tháng tù đày đang hành hạ. Tôi bỗng thấy mình trở nên mệt mỏi, yếu ớt và "già" đi hồi nào không hay, mặc dù tuổi đời thì cũng chưa cao lắm. Ba mươi mốt năm trôi qua với biết bao biến đổi của cuộc đời. Tôi đã tránh không nghĩ tới nó nữa để cho nỗi buồn không có dịp trấn áp tôi. Nhưng sao buổi sáng hôm nay… có gì xui khiến mà đầu óc tôi cứ nhớ lại chuyện cũ hoài. Hôm nay 16-4-2006. Đúng ngày này 31 năm về trước. Cũng vào khoảng giờ này - 10:30 sáng - Tôi đã cùng với biết bao chiến hữu tháo chạy!!... Và phi trường Phan Rang đang rơi vào tay giặc ở phía sau lưng! Niềm đau và nổi nhục này rất thật, rất gần và mãi mãi vẫn là nổi buồn sót lại trong tôi, cũng như trong lòng biết bao nhiêu người khác nữa.
Không còn tiếp tục cưỡng được. Tôi ngồi vào bàn làm việc và bắt đầu viết say sưa như thể chỉ sợ ngừng đi một thoáng chốc là tôi có thể đổi ý ngay vậy. Thôi thì cứ cho nỗi niềm tuôn trào ra hết một lần đi. Rồi thôi!
Viết về phi trường Phan Rang nơi tôi đã phục vụ cho tới ngày phi trường này thất thủ, tôi không dám lạm bàn về những dữ kiện có tính cách quân sự, chiến thuật, chiến lược… nhất là về trận đánh ở những ngày cuối cùng. Tôi không viết về vấn đề này chỉ đơn giản là khả năng và kiến thức quân sự của tôi không đủ để bàn đến nó. Vả lại những điều này đã được nhiều người trong cuộc viết ra rồi. Ở trong phạm vi bài này, tôi chỉ muốn kể về đời lính của mình khi ra đơn vi, những kỷ niệm vui buồn…và đặc biệt chi tiết hơn, là những gì tôi đã trãi qua vào những ngày chót, trước và sau khi Phan Rang thất thủ. Thế thôi!
*****
Tôi là lính Không Quân, nhưng xuất thân từ khoá 6/72 SVSQTB/Thủ Đức. Mùa Hè Đỏ Lửa chiến trường sôi động khắp mọi nơi. Các quân binh chủng hầu như nơi nào cũng thiếu nhân sự, kể cả quân chủng Không Quân. Do thế ngay trong khi chúng tôi đang thụ huấn tại quân trường Thủ Đức đã có nhiều Quân, Binh Chủng như Nhảy Dù, Biệt Động Quân, Hải Quân , Không Quân, Thủy Quân Lục Chiến… vào tuyển chọn. Tôi và 3 người bạn khác cùng khóa may mắn được trúng tuyển Không Quân. Đến ngày mãn khóa, 3 người bạn cùng trúng tuyển Không Quân một lượt với tôi đều đã được BTL Không Quân cho xe đến rước ngay sau khi làm lễ mãn khóa ở Vũ Đình Trường. Chỉ có mình tôi không được gọi tên! Trong bụng buồn lắm nhưng đâu biết làm gì hơn. Tôi nghĩ là mình đã bị lọt sổ rồi và phải chấp nhận SĐ25BB là đơn vị mà tôi đã chọn trước đó.
Sau hai tuần lễ nghỉ phép, tôi đi trình diện bộ chỉ huy SĐ25BB ở Tây Ninh. Nhưng có lẽ đời lính của tôi quả thật gắn liền với Không Quân VNCH, nên sau một đêm ngủ tại bộ chỉ huy SĐ25BB chờ được điều động ra đơn vị chiến đấu, thì… Sự Vụ Lệnh từ Bộ Tư Lệnh Không Quân đến "triệu" tôi về. Thật không còn gì vui sướng bằng. Tôi cầm tờ sự vụ lệnh rời khỏi cổng SĐ25BB mà cảm thấy mình may mắn vô cùng.
Sau đó tôi trình diện tại Đơn vị Thặng Số ở Tân Sơn Nhất, tại đây tôi gặp lại một anh bạn cùng khóa Thủ Đức cũng trình diện và đang nằm chờ. Chúng tôi được đổi sang số quân Không Quân, mỗi sáng vào chờ điểm danh xong, nếu không có tin tức của đơn vị nào nhận thì phòng Nhân Viên Bộ Tư Lệnh KQ lại cấp giấy phép cho chúng tôi xuất trại về nhà. Hôm sau lại vào trình diện điểm danh chờ tiếp… cứ như vậy kéo dài cũng hai tuần lễ. Một hôm tôi được thông báo sẽ trình diện SĐ6 Không Quân ở Pleiku . Anh bạn cùng khoá với tôi sẽ nhận đơn vị ở CC20CTKQ, phi trường Phan Rang. Anh ta năn nỉ tôi hoán đổi vì anh ta có gia đình ở Pleiku, nên muốn được về Pleiku cho gần nhà. Tôi nghĩ thầm trong bụng cả hai nơi đều xa lạ với mình cả, đi đâu cũng vậy. Vả lại nếu chọn Phan Rang thì sau này có đi phép về Saigon dẫu sao cũng gần hơn. Thế là chúng tôi hoán đổi đơn vị cho nhau .
Chờ chuyến bay hoài không có chuyến nào ra phi trường Phan Rang, mà ngày trình diện thì đến rồi. Mọi người ai cũng bảo tôi :" Không có phi cơ thì cứ chờ, hơi đâu mà lo. Đâu phải lỗi của mình đâu, chừng nào có phi cơ thì hãy đi". Nhưng thú thật lính mới ra trường còn nhút nhát, tôi không dám trể ngày trình diện nên quyết định đi xe đò ra Phan Rang. Bước xuống bến xe đò thị xã Phan Rang cũng gần 3 giờ chiều rồi. Không biết đâu là đâu. Trời nắng gắt và nóng bức một cách thật khó chịu. Khi còn ở Tân Sơn Nhất đã có người nói với tôi là khí hậu Phan Rang oi bức lắm nhưng không ngờ thành phố này lại nóng đến thế. Tôi hỏi thăm dân chúng thì phi trường còn cách khoảng 6,7 cây số nữa và phải đón xe lam đi vào, bến xe lam lại ở một nơi khác. Thôi thì đón xe Honda ôm cho chắc ăn.
Tôi bước vào cổng số 1 phi trường Phan Rang, đưa sự vụ lệnh trình diện đơn vị cho một anh Quân Cảnh. Anh này nói :
- Chuẩn Úy trình diện Liên Đoàn Phòng Thủ hả? Vậy thì cùng Liên Đoàn với tôi rồi. Từ đây đi vào trong còn xa lắm. Đi bộ biết chừng nào mới tới. Thôi đứng đây đi. Chờ có người bên ngoài đi vào, tôi sẽ nhờ họ cho Chuẩn Úy "quá giang", chứ đi bộ mệt lắm.
Sau đó anh ta gọi qua bên trạm gác kế bên nói lớn:
- Mấy anh em Phòng Vệ. Có Chuẩn Úy Khanh mới về trình diện đơn vị các anh nè.
Một anh lính Phòng Vệ đeo súng M16, dây ba chạc …trang bị gần như một người lính bộ binh bước ra. Anh Quân Cảnh chỉ về phía trạm gác Phòng Vệ:
- Chuẩn Úy đứng chờ bên đó một chút đi, có người đi vào tôi sẽ nhờ họ chở vào cho.
Tôi bước qua bên trạm gác của đơn vị Phòng Vệ nói chuyện xã giao với hai người lính bên đó độ 5 phút thì có một chiếc Honda 90 từ bên ngoài Tháp Chàm đi vào. Anh Quân Cảnh chận lại và nhờ chở tôi vào trong, anh lái Honda này vui vẻ nhận lời ngay.
Lúc đó trời đã chiều lắm rồi. Những vạt nắng cuối cùng trong ngày đã bớt đi cái gay gắt ban nãy, nhưng gió vẫn còn mang đến cái oi bức pha lẫn chút bụi cát, làm cho cổ họng tôi khô khốc và không cảm thấy dễ chịu chút nào. Đường từ ngoài cổng số 1 đi vào quả xa thật. Trên đường vắng tanh chỉ thấy toàn đồng trống, thỉnh thoảng nhô lên vài vọng gác phòng thủ bên tay phải, chen lẫn những bụi cỏ dại còn sót lại sau đợt khai quang, lâu lâu mới có một chiếc xe Honda hoặc Pickup xanh chạy ngang qua. Tôi than thầm: "Phi trường gì mà vắng vẻ quá! Ở đây chắc buồn thấy mẹ!" Trong bụng tôi có một thoáng hối tiếc về việc hoán đổi đơn vị trước đây. Còn đang suy nghĩ thì anh lính cho tôi "quá giang" bỗng nói:
- Bây giờ cũng đã chiều lắm rồi, phòng Nhân Viên và các phần sở khác đã nghỉ việc hết. Chắc mai Chuẩn Úy mới trình diện được. Chuẩn Uý có ai quen ở đây không? Tôi chở dùm đến đó ngủ một đêm rồi mai hẳn tính.
Tôi lo lắng nói:
- Hôm nay là ngày trình diện đơn vị của tôi. Đợi đến mai là bị trể rồi.
Anh ta cười:
- Không có sao đâu Chuẩn Úy ơi. Ngày mai Chuẩn Uý trình diện cứ nói đã đến đây hôm nay nhưng muộn quá, phòng Nhân Viên đóng cửa hết, không có ai để trình diện. Tôi nghĩ ngoại trừ ông xếp nào hắc ám lắm thì mới bắt bẻ chuyện đó, chứ không ai để ý chuyện đó đâu.
Tôi cũng vẫn chưa hết lo âu:
- Thú thật với anh, đây là lần đầu tôi đến phi trường này, cũng không quen biết với ai hết.
Anh lính nói:
- Đơn vị sắp tới của Chuẩn Úy là Liên Đoàn Phòng Thủ thì ở đó chắc chắn có người trực. Nếu Chuẩn Úy muốn, tôi có thể chở Chuẩn Úy tới đó. Họ sẽ sắp xếp chỗ ngủ cho Chuẩn Úy tối nay. Còn nếu Chuẩn Úy không chê, thì đến chỗ tôi ngủ một đêm. Nơi tôi ở cũng rộng rãi lắm. Chỗ làm việc của tôi cũng gần Liên Đoàn Phòng Thủ, ngày mai trên đường đi làm tôi chở Chuẩn Úy đến phòng Nhân Viên trình diện sau đó chở Chuẩn Úy đến Liên Đoàn Phòng Thủ rồi đi làm sau cũng được. Chuẩn Úy chịu vậy không?
Thật đúng là "buồn ngủ mà gặp chiếu manh", tôi nhận lời giúp đỡ của anh lính tốt bụng này liền. Xe chạy được một lúc, tôi đã bắt đầu thấy những dãy nhà tiền chế bên tay trái mà anh Vinh, tên người chở tôi, cho tôi biết đó là khu gia binh... Những cấu trúc của quân đội Mỹ xây cất để lại hầu như còn nguyên vẹn hết. Anh lính chở tôi về khu gia đình binh sĩ và hạ sĩ quan nơi anh ở với vợ và đứa con trai nhỏ trong một căn nhà hai phòng tương đối rộng rải với những tiện nghi khá đầy đủ. Đối với một gia đình từ hạ sĩ quan trở xuống mà được hưởng quy chế nhà ở như vậy là quá sức tốt rồi. Khu này gồm những dãy nhà tiền chế do Mỹ xây cất trước đây dành cho các Hạ Sĩ Quan của họ ở, nay dành ưu tiên cho gia đình binh sĩ, hạ sĩ quan trong căn cứ. Từ trong nhà nhìn ra phía sau xa xa của những dãy gia binh này, mặc dầu ở ngay bên trong vòng đai của căn cứ, tôi vẫn thấy dấu tích thiên nhiên như đồi núi và rừng chồi đầy dẫy, đủ thấy phi trường này rộng lớn cở nào.
Tôi được giới thiệu với vợ con của chủ nhà và một anh lính độc thân tên Huỳnh Văn Đông ở share phòng trống thứ hai và ăn cơm tháng do vợ anh Vinh nấu dùm. Mọi người niềm nở đón tiếp tôi với một thái độ thân thiện, đánh tan đi những ái ngại trong tôi lúc ban đầu.Tôi được biết anh Vinh trước đây ở Nha Trang là nơi tôi học hết bậc Trung Học trước khi vào Saigon và thật là thú vị khi câu chuyện lan sang những đề tài vụn vặt khác để rồi phát giác ra lúc còn ở Nha Trang, anh Vinh này có lúc đã theo đuổi một người em của cô bạn gái tôi. Câu chuyện hôm đó giữa ba người chúng tôi bỗng trở nên vui vẻ, gần gủi thêm lên bên cạnh mấy ly cà phê ngon tuyệt vời do chủ nhà chiêu đãi. Với tính tình cởi mở của tuổi trẻ, Vinh, Đông và tôi nhanh chóng thân mật nhau hơn và trở thành như những người bạn đã biết nhau từ lâu lắm vậy. Vinh làm việc ở Phòng An Phi, nhiệm vụ xếp những chiếc dù an toàn cho các phi công A37, cấp bậc Hạ Sĩ, còn Huỳnh Văn Đông cấp bậc Trung Sĩ làm việc cho phòng Không Ảnh. Đêm đó chúng tôi uống cà phê nói chuyện với nhau cho tới thật khuya mới đi ngủ. Đó là kỷ niệm hôm đầu tiên tôi mới đến với phi trường Phan Rang đã kết giao được hai người bạn và sẽ không bao giờ tôi có thể quên được kỷ niệm này.
Qua hôm sau, Vinh chở tôi đến phòng Nhân Viên, Không Đoàn Yểm Cứ gặp Đại Úy Lý Phước Lộc. Tại đây sau khi làm một vài thủ tục cần thiết, Đại úy Lộc cho tôi biết quân số của tôi thuộc Liên Đoàn Phòng Thủ và bảo tôi đến trình diện Thiếu tá Trương Khương Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Thủ rồi tùy nghi ông này sắp xếp sau.
Cũng lại anh Vinh giúp chở dùm tôi đến trước cửa Liên Đoàn Phòng Thủ. Trước khi lái xe đi làm, anh ta còn cẩn thận nhắc tôi số điện thoại nơi anh làm việc và dặn trưa có gì thì gọi anh đến đón về ăn cơm… thật là số của tôi đi đâu cũng gặp "quới nhơn" giúp đỡ cả.
Tôi hỏi thăm văn phòng của ông Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Thủ, sửa lại quân phục, mũ lưỡi trai ngay ngắn rồi rụt rè gõ cửa, với một giọng điệu còn rặt mùi quân trường:
- Xin vào.
Bên trong có tiếng vọng ra:
- Vào đi.
Tôi bước vào, đứng với tư thế nghiêm, chào trình diện Thiếu Tá Trương Khương và cất cao giọng đúng theo bài bản:
- Chuẩn úy Lê Vĩnh Khanh, số quân 72/609-391 trình diện Thiếu Tá. Chờ Lệnh.
Thiếu Tá Trương Khương đang ngồi trước bàn làm việc, ngước mắt nhìn tôi, giơ tay chào đáp lễ và chỉ vào ghế bảo tôi ngồi xuống. Tôi trình Sự Vụ Lệnh trình diện đơn vị mới cho ông và ngồi xuống. Vị Thiếu Tá này rất nhỏ con, tuy nhiên với hàng ria mép trông ông cũng oai nghiêm lắm. Chúng tôi trao đổi mấy câu xã giao xong ông hỏi tôi đã có nơi ăn ở ổn định gì chưa…. Tôi kể ông nghe về chuyện đến phi trường quá muộn ngày hôm qua… ông ân cần hỏi:
- Anh có cần gì không? Cứ nói đi. Phải ổn định trước rồi hãy làm việc sau cũng không muộn.
- Thưa Thiếu Tá. Hiện nay tôi chưa biết ở đâu? Tạm thời chắc phải nhờ anh Hạ Sĩ tốt bụng ngày hôm qua rồi tới đâu hay tới đó. Chắc cũng không sao? Lính mà Thiếu Tá, như vầy cũng tốt lắm rồi.
Thiếu Tá Khương cười:
- Đâu có được. Anh là Sĩ Quan của Liên Đoàn Phòng Thủ thì Liên Đoàn có nhiệm vụ sắp xếp chỗ ở cho anh ổn định chứ. Anh có gia đình chưa? Nếu anh còn độc thân thì chúng tôi sẽ sắp xếp cho anh ở khu Sĩ Quan độc thân, còn nếu có gia đình thì anh phải làm đơn xin để được cấp nhà ở khu gia đình Sĩ Quan.
- Dạ tôi đã lập gia đình rồi. Chưa có con.
- Anh cần gì không? Cứ nói đi , đừng ngại. Giúp gì được tôi sẽ giúp, sau đó thì phải làm việc cho đàng hoàng. Tôi biết mấy ông sĩ quan trẻ sau khi ra trường xong, gần gủi với gia đình không bao lâu lại phải ra đơn vị rồi, nên chắc buồn lắm phải không?- Thiếu tá Khương vui vẻ hỏi tôi- Nếu anh thấy cần đưa vợ con ra đây thì tôi sẽ cấp sự vụ lệnh cho anh về đưa vợ con ra đây để an tâm làm việc. Thế nào?
Thật là không có gì vui mừng bằng. Mới ngày đầu trình diện đơn vị đã gặp đơn vị trưởng tốt bụng, giúp cho như vậy rồi, nên không còn thắc mắc chần chờ gì nữa, tôi cám ơn ông và nhận lời ngay. Thiếu Tá Trương Khương đề nghị cấp cho tôi sự vụ lệnh về Saigon một tuần lễ với lý do đi công tác mua dụng cụ cho Liên Đoàn và bảo tôi buổi chiều trở lại phòng văn thư Liên Đoàn nhận Sự Vụ Lệnh vì phải chờ Không Đoàn Trưởng Không Đoàn Yểm Cứ ký chấp thuận. Ông cho biết tôi sẽ làm việc ở Đoàn Phòng Vệ và sẽ được hướng dẫn trình diện Đại Úy Đoàn Trưởng. Sau đó, ông cho người gọi Trung Úy Thái là Sĩ Quan trực của Đoàn Phòng Vệ ngày hôm đó đến giới thiệu tôi và nhờ Trung Úy Thái hướng dẫn tôi đi trình diện Đại Úy Đoàn Trưởng và đi thăm phạm vi trách nhiệm cũng như giới thiệu cho tôi biết sơ khởi về địa hình và nhiệm vụ của Đoàn Phòng Vệ…
Trung Úy Thái có gia đình ở ngay tại thị xã Phan Rang. Miệng anh lúc nào cũng sẵn sàng một nụ cười nhờ đó gương mặt luôn toát ra một nét vui vẻ làm người đối diện có cảm giác thân cận và thấy mến anh ngay. Anh hướng dẫn tôi đi trình diện vị chỉ huy trực tiếp của tôi: Đại Úy Trương Hải, Đoàn Trưởng Đoàn Phòng Vệ (Lúc bấy giờ ông chưa lên Thiếu Tá và Đại Úy Đoàn Văn Phước, Đoàn Phó chưa chuyển về). Đại Úy Trương Hải còn trẻ và khá đẹp trai, ông là một Navigator phục vụ ở Phi Đoàn Spooky, Biên Hoà từ 1965 đến 1971 chuyển về. Ông cũng rất vui vẻ đón mừng tôi về với đơn vị, cũng hỏi thăm về gia cảnh, chổ ăn ở… có ổn định chưa… sau đó ông chỉ thị cho Trung Úy Thái tiếp tục hướng dẫn tôi đi thăm các nơi khác. Cảm giác của tôi lúc đó rất nhẹ nhỏm và vui lắm. Thú thật tôi có hơi lo lắng trong lòng vì đây là lần đầu tiên trình diện đơn vị với cấp chỉ huy, cái ý nghĩ không biết người chỉ huy của tôi có khó khăn, hắc ám không… không thể tránh khỏi trong đầu, nhưng hiện nay thấy ai nấy đều cởi mở và đối với tôi rất tốt nên cảm giác lo âu ban đầu không còn nữa.
Tôi về Saigon mang vợ ra ngay sau đó. Vấn đề nhà cửa ở khu gia đình Sĩ Quan, sau khi làm đơn xin cũng phải mất một thời gian lâu mới được chấp thuận, trong khi chờ đợi tôi có thể cùng vợ ở tạm khu Sĩ Quan độc thân cho đến khi đơn xin nhà được chấp thuận. Tuy nhiên ở khu độc thân thì quả thật bất tiện cho hai vợ chồng, nhất là cho vợ tôi. Vợ chồng Vinh biết vậy nên vui vẻ mời vợ chồng tôi ở chung. Nhận thấy điều này rất tiện cho chúng tôi, nhất là vợ tôi không thấy buồn trong khi tôi đi làm, ở nhà giúp vợ Vinh cơm nước … hai vợ chồng tôi cùng ăn uống chung với gia đình Vinh như vậy cũng quá tốt. Chúng tôi hoan hỉ nhận lời giúp đỡ của hai vợ chồng tốt bụng và cũng chẳng màn đến việc làm đơn xin cấp nhà ở khu gia đình sĩ quan nữa.
Tôi được Đại Úy Trương Hải phân phối về Phân Đoàn 2 với chức vụ Phụ Tá Phân Đoàn Trưởng Phân Đoàn 2, dưới quyền của Trung Úy Thái. Được một thời gian thì Xử Lý Thường Vụ Phân Đoàn Trưởng Phân Đoàn 2 vì Trung Úy Thái bị ra toà về một việc xảy ra từ lúc tôi chưa ra đơn vị. Tôi không muốn viết lại những chuyện tôi thật sự không biết rõ ở đây vì những chuyện đó tôi chỉ nghe kể lại mà thôi. Tuy nhiên đối về tình cảm riêng tư tôi quý mến Trung úy Thái thật lòng.
Theo lời Thiếu Tá Trương Hải cho biết, chỉ riêng về vấn đề phòng thủ, ở phi trường Phan Rang trước đây khi còn Mỹ có hai tiểu đoàn Đại Hàn, một tiểu đoàn Mỹ cấp số lên đến khoảng 2000 người, ngoài ra còn có hàng rào điện tử. Đến khi giao lại cho KQVNCH thì quân số của cả Liên Đoàn Phòng Thủ chưa bằng ¼ quân số trước đây khi quân đội Mỹ trú đóng. Trách nhiệm thì quá lớn mà quân số cơ hữu của chúng tôi lúc bấy giờ, dàn trải trên một chu vi 24km phải thành thật mà nói là… còn quá mỏng. Vòng đai phi trường rộng lớn đến độ ban đêm đi tuần một vòng bằng xe Zeep cũng phải mất hơn 2 tiếng đồng hồ mới giáp hết. Vì thế ngoài Liên Đoàn Phòng Thủ ở trong căn cứ ra, nhiệm vụ bảo vệ phi trường còn được tăng cường, phối hợp nhiều mặt với nhiều đơn vị bạn. Bên ngoài vòng đai phi trường là một Chiến Đoàn Địa Phương Quân (Quân số thực dụng khoảng 200) có nhiệm vụ hành quân tuần tiễu, đóng chốt… rải rác. Song song đó là những đơn vị như Tình Báo Lãnh Thổ, An Ninh… của căn cứ và Tỉnh Ninh Thuận phối hợp, cũng như những phi vụ tuần tra làm việc ngày đêm để bảo vệ cho sự an toàn khắp căn cứ. Tất cả đều là những nỗ lực không ngừng của toàn thể các đơn vị.
Theo bảng cấp số, Đoàn Phòng Vệ khoảng trên dưới 500 người (Trên thực tế con số thực dụng khoảng 300). Ngoài Đoàn Trưởng Thiếu Tá Trương Hải và một ban văn thư ra còn có :
1/ Một ban điều hành: Do Đại Úy Đoàn Văn Phước Đoàn Phó Đoàn Phòng Vệ và Thượng Sĩ Nhất Thường Vụ tên Lợi phụ trách. (Đại Uý Phước ở cùng đơn vị với Thiếu Tá Trương Hải trước khi về với LĐPT )
2/ Các Phân Đoàn 1,2,3: Cấp số 108 cho mỗi phân Đoàn (Thực tế chỉ khoảng 75-90), chịu trách nhiệm phòng thủ và thay phiên nhau canh giữ những yếu điểm như khu vực kho bom, khu vực kho nhiên liệu với những bồn xăng khổng lồ, khu vực phi đạo và các cổng chính ra vào… Gồm các sĩ quan chịu trách nhiệm như sau: Trung Úy Nguyễn Hữu Tô Châu , Trung Úy Trần Ngọc Bảo, Trung Úy Thái, Thiếu Úy Nguyễn Thành Lân, Thiếu Úy Nguyễn Văn Khoa , Thiếu Uý Nguyễn Văn Lộc và tôi là Thiếu Úy Lê Vĩnh Khanh. Tất cả các sĩ quan của 3 Phân Đoàn được bổ nhiệm và thường xuyên hoán đổi lẩn nhau về nhân sự cũng như địa điểm khu vực trách nhiệm phòng thủ.
Lý do thứ nhất chúng tôi phải thay phiên nhau canh giữ những điểm trọng yếu này là để tránh nội tuyến, một trong những nguyên tắc căn bản của phòng thủ là không thể để một đơn vị hoặc nhân sự trú đóng ở một nơi mãi.
Lý do thứ hai là cho công bằng: Vì địa thế ở phi trường Phan Rang quá rộng lớn, vòng đai chu vi lên đến 24 Km. Những nơi xa xôi như kho bom về phía Tây của phi trường, từ trong BCH đi ra kho bom cũng phải cả 5,6 cây số, nếu Phân Đoàn nào trách nhiệm ở đó thì buổi chiều có xe GMC chuyển quân ra các vọng gác, sau đó thì lính tráng ai nấy chỉ biết nằm ở các vọng gác cho tới sáng mới có xe GMC ra chở về lại. Đã vậy ở ngoài kho bom là một nơi rất tối tăm. Điện không được sử dụng ở đây vì lý do an ninh. Tại bộ chỉ huy Phân Đoàn cũng chỉ được phép có một bóng đèn vàng vọt mà thôi. Nói chung không Phân Đoàn nào thích ra đóng ngoài kho bom cả vì buồn lắm, nhất là các lính tráng và Hạ Sĩ Quan. Trong khi vùng trách nhiệm của mấy Phân Đoàn khác ở gần khu gia binh, nơi buôn bán giải trí… nên chỉ cần một lính trực gác nơi vọng gác của mình lúc đó ra , những binh sĩ còn lại chưa tới phiên gác có thể la ca ở các khu gia binh ăn uống, vui chơi cho đến tối mới đi ra những nơi trách nhiệm gác của mình…
3/ Ngoài 3 Phân Đoàn lính gác kể trên, chúng tôi còn có một Phân Đoàn Vũ Khí Nặng do Trung Úy Hồng và Thượng Sĩ nhất Mới phụ trách, gồm có 6 xe V100 trang bị súng đại liên M60 di động yểm trợ những nơi cần thiết (trên thực tế chỉ có 2 hoặc 3 chiếc V100 là còn khiển dụng được), 9 cơ động và những ụ súng cối đặt rải rác chung quanh phi trường với mục đích yểm trợ hoả lực súng cối khi cần thiết. Tuy nhiên hầu như nhiệm vụ chính của các ụ súng cối này là bắn hoả châu chiếu sáng yểm trợ ban đêm cho toàn phi trường. Đoàn Phòng Vệ còn chịu trách nhiệm bảo vệ một nhà máy nước nằm bên ngoài căn cứ, do một Phân Đội trấn giữ dưới quyền điều động của Thượng Sĩ Trần Văn Di. Nhà máy nước này cung cấp nước cho toàn căn cứ từ con sông bên ngoài thị xã đưa vào. Trên danh nghĩa, Phân Đội bảo vệ nhà máy nước này cũng trực thuộc vào Phân Đoàn Vũ Khí Nặng, nhưng thực tế thì chịu trách nhiệm trực tiếp với BCH Đoàn Phòng Vệ.
Ngoài ra Đoàn Phòng Vệ chúng tôi còn được yểm trợ bởi một tiểu đội Quân Khuyển trực thuộc Liên Đoàn Phòng Thủ. Tiểu đội Quân Khuyển này dưới quyền một Thượng Sĩ nhất phụ trách nằm kích điểm rải rác trong kho bom ban đêm.
Cả Đoàn Phòng Vệ chúng tôi cùng sát cánh nhau làm việc, chia xẻ với nhau những vui buồn bên ly bia hoặc bên những bàn Dominoes vào những lúc rỗi rảnh hoặc đôi khi cả đám chạy vắt giò lên cổ điều động từng binh sĩ, hạ sĩ quan ra đơn vị trách nhiệm mỗi khi có vấn đề xảy ra hoặc phi trường báo động bất thình lình. Có nhiều khi chỉ là những buổi thực tập báo động, hay đôi khi thỏ, nai chạy vướng mìn bẫy, đủ để cho Tổng Đài của BCH Phòng Thủ Hỗn Hợp báo động trên máy inh ỏi rồi.
Khi tôi đến phi trường Phan Rang thì mọi sắp xếp tổ chức hầu như đã ổn định hết. Nhân sự ở các nơi trong căn cứ đã đông đúc lắm rồi so với những ngày đầu mới nhận bàn giao từ người Mỹ. Nghe nói trước đó có rất nhiều rắn, đi đâu cũng gặp rắn, nhiều người nói rắn vào cả trong nhà . Nhưng khi tôi đến thì quả tình tôi không thấy rắn nhiều, chỉ thỉnh thoảng có một con đi lạc nhưng cũng bị phát giác ngay. Tuy nhiên thỏ và các thú rừng nhỏ khác rất nhiều. Hầu như bữa nào tới phiên tôi trực qua hôm sau cũng có thịt rừng ăn, nhất là thịt thỏ vì chúng rất dạn, thấy đèn xe zeep đi tuần đến thì cứ đứng nhìn sững sốt, cứ thế mà bắn hoặc ngay cả một đôi lần nhảy tới… bắt sống luôn. Với thú rừng nhiều như thế, tôi lại gặp mấy ông Hạ Sĩ Quan trong Phân Đoàn toàn là những tay sành làm đồ nhậu nên phải nói tôi biết uống bia rượu là do "công" của của mấy ông hạ sĩ quan này mà ra.
Trong phi trường, ngoài câu lạc bộ Sĩ Quan trên đồi "Đại Tá" (vì Đại Tá Căn Cứ Trưởng ở trên ngọn đồi này) và Câu Lạc Bộ Hạ Sĩ Quan trên đồi Đại Hàn ra, còn có khu gia đình binh sĩ và những Câu Lạc Bộ do gia đình Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan, Binh Sĩ lập ra thêm rải rác trong căn cứ buôn bán những thức ăn uống, tạp hóa… phục vụ cho đời sống quân nhân các cấp. Những ngày cuối tuần các quân nhân nếu không đi chơi xa ở Đà Lạt, Nha Trang, Cây Số 9 Cam Ranh (nơi có nhiều khu giải trí "tươi mát" còn sót lại sau khi Mỹ rút quân đi )… Thì đa số đi ra ngoài thị xã Tháp Chàm hoặc Phan Rang ăn uống giải trí. Bên ngoài Tháp Chàm có một quán tiết canh rất ngon mà tôi là một trong những thực khách trung thành ở quán này. Một quán bún bò Huế cũng rất khá ở ngay trên Quốc Lộ 11. Ngoài ra khu ngả ba Tháp Chàm này còn có những địa điểm "chị em ta", mà nổi tiếng nhất là “động” bà Tô luôn luôn là những nơi hấp dẫn các quân nhân đến "mài gươm thử súng" vào dịp cuối tuần. Lính tráng trong Căn Cứ gần như không ai là không biết những chỗ này, nhất là các quân nhân còn độc thân.
Chịu khó đi xa một chút ra ngoài thị xã Phan Rang thì có một quán thịt rừng và chim nướng rất ngon và một quán Nem Ninh Hoà nổi tiếng. Phía sau chợ, ở đầu một con hẽm có một quán bún thịt nướng giá bình dân mà lại rất ngon. Mỗi khi ra Phan Rang vợ chồng tôi rất thích ra ăn chỗ này. Phan Rang còn có một món ăn bình dân khác rất nổi tiếng, đó là bánh căn. Đây là một loại bánh pha bằng bột gạo được đúc từ những cái khuôn tròn nhỏ đặt trên bếp, sau khi bột chín thành bánh được lấy ra và ăn với cá nục kho hoặc một vài thứ cá kho khác tùy theo khẩu vị và ý thích của người ăn. Ngoài ra ở Phan Rang còn có một đặc sản mà mỗi khi về phép tôi hay mua về làm quà cho gia đình. Đó là tỏi sấy. Tỏi sấy ở đây rất thơm và rất nổi tiếng. Những dịp cuối tuần, thỉnh thoảng chúng tôi cũng ra biển Ninh Chử chơi. Bãi biển nơi đây không lấy gì đặc sắc cho lắm. Những chỗ tương đối đẹp thì lại bị rào cấm vì đó là khu của gia đình Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu. Tuy nhiên ở Ninh Chử có dưa gan, vỏ vàng tươi rất ngon được dân chúng mời bán dọc theo hai bên đường, khi bổ ra trong ruột tươm đầy mật, ngọt lịm làm dịu đi cái nắng gắt gao, nóng bỏng của người thưởng thức…
*****
Tác giả: Vĩnh Khanh
http://hoiquanphidung.com/vnaf_pics/Phanrangab.jpg
Phi Trường Phan Rang (hình Wikipedia)
Vài lời phi lộ:
Địa thế phi trường Phan Rang nằm trong lòng một thung lũng rộng lớn, với nhiều dãy núi non chập chùng ở phía Tây, trệch một chút về hướng Tây Nam là thị xã Tân Mỹ với quốc lộ 11 bắt ngang. Hướng Bắc và Đông Bắc cũng có nhiều cao điểm tiếp giáp với thị xã Du Long, hướng Nam giáp thị xã Tháp Chàm, hướng Đông song song với Quốc lộ 1 và xa hơn nữa về hướng Đông là biển Ninh Chữ, quê hương của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu. Từ cổng số 1 của phi trường đi ra hướng Tháp Chàm, bên tay trái ngay cổng là một nhà máy đường thật lớn, ra đến Tháp Chàm bên tay phải có 3 toà Tháp đứng sừng sửng như tiếc nuối một thời oanh liệt xa xưa.
Trước khi người Mỹ đến, phi trường Phan Rang là một phi trường dân sự, sau đó đã được quân đội Mỹ trú đóng mở rộng ra rất nhiều. Sau khi Hiệp Định Paris ký kết, kế hoạch Việt Nam Hoá Chiến Tranh bắt đầu, Mỹ bàn giao phi trường Phan Rang lại cho Không Quân VNCH thì phi trường này đã trở thành một trong những phi trường quân sự rộng lớn nhất VN thời bấy giờ...
Thời tiết ở đây khá khắc nghiệt. Ban ngày nóng gắt đến độ ngồi trong nhà nhìn ra mặt đường nhựa người ta cũng cảm nhận được hơi nóng hừng hực lùa theo từng đợt gió khô khốc mang đầy cát bụi khiến cho ai nấy đều có cái cảm giác khó chịu vô cùng. Ban đêm lại rất lạnh do hơi núi toát ra. Vậy mà CC20CTKQ (Căn cứ 20 Chiến Thuật Không Quân) ở trong phi trường này lại là đơn vị nơi tôi phục vụ trong suốt đời lính ngắn ngủi của mình.
Một vài người bạn, và ngay cả vợ tôi, cứ thúc dục tôi hoài: "Anh viết những hồi ký kể về chuyện anh ở tù, về những chuyến vượt biên, viết về tuổi thơ và gia đình ,truyện ngắn, tạp ghi, bút ký,…đủ thứ… vậy mà không thấy anh viết gì về chuyện lính của anh? Anh hãy viết lại đi, ít ra cho mấy con anh đọc để biết ngày xưa chuyện lính tráng của anh ra sao?"
Thật ra đời lính của tôi ngắn ngủi lắm và không có gì sôi động cả, ngoài những kỷ niệm vui buồn vụn vặt. Từ khi ra trường, tôi chỉ phục vụ có mỗi một đơn vị duy nhất cho đến ngày tan hàng. Tôi đến đơn vị với những ngày đầu rụt rè bỡ ngỡ và chững chạc dần theo ngày tháng ở đây… để rồi cũng từ nơi đây tôi đã chứng kiến những giây phút cuối cùng hấp hối của đơn vị và tất cả đều phải bỏ lại đàng sau để thoát chạy. Những hình ảnh cuối cùng và nổi đau đớn đó rất thật, rất sống động đến nổi chúng cứ âm ỉ trong lòng tôi mãi cho tới bây giờ mỗi khi hồi tưởng lại. Cho nên không nghĩ đến thì thôi, nghĩ đến lại thấy buồn! Chính lý do đó khiến tôi không muốn viết kể về kỷ niệm lính tráng của mình chút nào cả.
Mới đó mà đã 31 năm rồi, nhanh quá! Ngày nào tôi chỉ là một Chuẩn Úy "sữa" mới ra trường, trình diện đơn vị với gương mặt và tuổi đời non choẹt… thế mà giờ đây nhìn lại mình với những chứng bệnh mang trong người như cao máu ,cholesterol, thấp khớp, đau lưng kinh niên… hậu quả của những năm tháng tù đày đang hành hạ. Tôi bỗng thấy mình trở nên mệt mỏi, yếu ớt và "già" đi hồi nào không hay, mặc dù tuổi đời thì cũng chưa cao lắm. Ba mươi mốt năm trôi qua với biết bao biến đổi của cuộc đời. Tôi đã tránh không nghĩ tới nó nữa để cho nỗi buồn không có dịp trấn áp tôi. Nhưng sao buổi sáng hôm nay… có gì xui khiến mà đầu óc tôi cứ nhớ lại chuyện cũ hoài. Hôm nay 16-4-2006. Đúng ngày này 31 năm về trước. Cũng vào khoảng giờ này - 10:30 sáng - Tôi đã cùng với biết bao chiến hữu tháo chạy!!... Và phi trường Phan Rang đang rơi vào tay giặc ở phía sau lưng! Niềm đau và nổi nhục này rất thật, rất gần và mãi mãi vẫn là nổi buồn sót lại trong tôi, cũng như trong lòng biết bao nhiêu người khác nữa.
Không còn tiếp tục cưỡng được. Tôi ngồi vào bàn làm việc và bắt đầu viết say sưa như thể chỉ sợ ngừng đi một thoáng chốc là tôi có thể đổi ý ngay vậy. Thôi thì cứ cho nỗi niềm tuôn trào ra hết một lần đi. Rồi thôi!
Viết về phi trường Phan Rang nơi tôi đã phục vụ cho tới ngày phi trường này thất thủ, tôi không dám lạm bàn về những dữ kiện có tính cách quân sự, chiến thuật, chiến lược… nhất là về trận đánh ở những ngày cuối cùng. Tôi không viết về vấn đề này chỉ đơn giản là khả năng và kiến thức quân sự của tôi không đủ để bàn đến nó. Vả lại những điều này đã được nhiều người trong cuộc viết ra rồi. Ở trong phạm vi bài này, tôi chỉ muốn kể về đời lính của mình khi ra đơn vi, những kỷ niệm vui buồn…và đặc biệt chi tiết hơn, là những gì tôi đã trãi qua vào những ngày chót, trước và sau khi Phan Rang thất thủ. Thế thôi!
*****
Tôi là lính Không Quân, nhưng xuất thân từ khoá 6/72 SVSQTB/Thủ Đức. Mùa Hè Đỏ Lửa chiến trường sôi động khắp mọi nơi. Các quân binh chủng hầu như nơi nào cũng thiếu nhân sự, kể cả quân chủng Không Quân. Do thế ngay trong khi chúng tôi đang thụ huấn tại quân trường Thủ Đức đã có nhiều Quân, Binh Chủng như Nhảy Dù, Biệt Động Quân, Hải Quân , Không Quân, Thủy Quân Lục Chiến… vào tuyển chọn. Tôi và 3 người bạn khác cùng khóa may mắn được trúng tuyển Không Quân. Đến ngày mãn khóa, 3 người bạn cùng trúng tuyển Không Quân một lượt với tôi đều đã được BTL Không Quân cho xe đến rước ngay sau khi làm lễ mãn khóa ở Vũ Đình Trường. Chỉ có mình tôi không được gọi tên! Trong bụng buồn lắm nhưng đâu biết làm gì hơn. Tôi nghĩ là mình đã bị lọt sổ rồi và phải chấp nhận SĐ25BB là đơn vị mà tôi đã chọn trước đó.
Sau hai tuần lễ nghỉ phép, tôi đi trình diện bộ chỉ huy SĐ25BB ở Tây Ninh. Nhưng có lẽ đời lính của tôi quả thật gắn liền với Không Quân VNCH, nên sau một đêm ngủ tại bộ chỉ huy SĐ25BB chờ được điều động ra đơn vị chiến đấu, thì… Sự Vụ Lệnh từ Bộ Tư Lệnh Không Quân đến "triệu" tôi về. Thật không còn gì vui sướng bằng. Tôi cầm tờ sự vụ lệnh rời khỏi cổng SĐ25BB mà cảm thấy mình may mắn vô cùng.
Sau đó tôi trình diện tại Đơn vị Thặng Số ở Tân Sơn Nhất, tại đây tôi gặp lại một anh bạn cùng khóa Thủ Đức cũng trình diện và đang nằm chờ. Chúng tôi được đổi sang số quân Không Quân, mỗi sáng vào chờ điểm danh xong, nếu không có tin tức của đơn vị nào nhận thì phòng Nhân Viên Bộ Tư Lệnh KQ lại cấp giấy phép cho chúng tôi xuất trại về nhà. Hôm sau lại vào trình diện điểm danh chờ tiếp… cứ như vậy kéo dài cũng hai tuần lễ. Một hôm tôi được thông báo sẽ trình diện SĐ6 Không Quân ở Pleiku . Anh bạn cùng khoá với tôi sẽ nhận đơn vị ở CC20CTKQ, phi trường Phan Rang. Anh ta năn nỉ tôi hoán đổi vì anh ta có gia đình ở Pleiku, nên muốn được về Pleiku cho gần nhà. Tôi nghĩ thầm trong bụng cả hai nơi đều xa lạ với mình cả, đi đâu cũng vậy. Vả lại nếu chọn Phan Rang thì sau này có đi phép về Saigon dẫu sao cũng gần hơn. Thế là chúng tôi hoán đổi đơn vị cho nhau .
Chờ chuyến bay hoài không có chuyến nào ra phi trường Phan Rang, mà ngày trình diện thì đến rồi. Mọi người ai cũng bảo tôi :" Không có phi cơ thì cứ chờ, hơi đâu mà lo. Đâu phải lỗi của mình đâu, chừng nào có phi cơ thì hãy đi". Nhưng thú thật lính mới ra trường còn nhút nhát, tôi không dám trể ngày trình diện nên quyết định đi xe đò ra Phan Rang. Bước xuống bến xe đò thị xã Phan Rang cũng gần 3 giờ chiều rồi. Không biết đâu là đâu. Trời nắng gắt và nóng bức một cách thật khó chịu. Khi còn ở Tân Sơn Nhất đã có người nói với tôi là khí hậu Phan Rang oi bức lắm nhưng không ngờ thành phố này lại nóng đến thế. Tôi hỏi thăm dân chúng thì phi trường còn cách khoảng 6,7 cây số nữa và phải đón xe lam đi vào, bến xe lam lại ở một nơi khác. Thôi thì đón xe Honda ôm cho chắc ăn.
Tôi bước vào cổng số 1 phi trường Phan Rang, đưa sự vụ lệnh trình diện đơn vị cho một anh Quân Cảnh. Anh này nói :
- Chuẩn Úy trình diện Liên Đoàn Phòng Thủ hả? Vậy thì cùng Liên Đoàn với tôi rồi. Từ đây đi vào trong còn xa lắm. Đi bộ biết chừng nào mới tới. Thôi đứng đây đi. Chờ có người bên ngoài đi vào, tôi sẽ nhờ họ cho Chuẩn Úy "quá giang", chứ đi bộ mệt lắm.
Sau đó anh ta gọi qua bên trạm gác kế bên nói lớn:
- Mấy anh em Phòng Vệ. Có Chuẩn Úy Khanh mới về trình diện đơn vị các anh nè.
Một anh lính Phòng Vệ đeo súng M16, dây ba chạc …trang bị gần như một người lính bộ binh bước ra. Anh Quân Cảnh chỉ về phía trạm gác Phòng Vệ:
- Chuẩn Úy đứng chờ bên đó một chút đi, có người đi vào tôi sẽ nhờ họ chở vào cho.
Tôi bước qua bên trạm gác của đơn vị Phòng Vệ nói chuyện xã giao với hai người lính bên đó độ 5 phút thì có một chiếc Honda 90 từ bên ngoài Tháp Chàm đi vào. Anh Quân Cảnh chận lại và nhờ chở tôi vào trong, anh lái Honda này vui vẻ nhận lời ngay.
Lúc đó trời đã chiều lắm rồi. Những vạt nắng cuối cùng trong ngày đã bớt đi cái gay gắt ban nãy, nhưng gió vẫn còn mang đến cái oi bức pha lẫn chút bụi cát, làm cho cổ họng tôi khô khốc và không cảm thấy dễ chịu chút nào. Đường từ ngoài cổng số 1 đi vào quả xa thật. Trên đường vắng tanh chỉ thấy toàn đồng trống, thỉnh thoảng nhô lên vài vọng gác phòng thủ bên tay phải, chen lẫn những bụi cỏ dại còn sót lại sau đợt khai quang, lâu lâu mới có một chiếc xe Honda hoặc Pickup xanh chạy ngang qua. Tôi than thầm: "Phi trường gì mà vắng vẻ quá! Ở đây chắc buồn thấy mẹ!" Trong bụng tôi có một thoáng hối tiếc về việc hoán đổi đơn vị trước đây. Còn đang suy nghĩ thì anh lính cho tôi "quá giang" bỗng nói:
- Bây giờ cũng đã chiều lắm rồi, phòng Nhân Viên và các phần sở khác đã nghỉ việc hết. Chắc mai Chuẩn Úy mới trình diện được. Chuẩn Uý có ai quen ở đây không? Tôi chở dùm đến đó ngủ một đêm rồi mai hẳn tính.
Tôi lo lắng nói:
- Hôm nay là ngày trình diện đơn vị của tôi. Đợi đến mai là bị trể rồi.
Anh ta cười:
- Không có sao đâu Chuẩn Úy ơi. Ngày mai Chuẩn Uý trình diện cứ nói đã đến đây hôm nay nhưng muộn quá, phòng Nhân Viên đóng cửa hết, không có ai để trình diện. Tôi nghĩ ngoại trừ ông xếp nào hắc ám lắm thì mới bắt bẻ chuyện đó, chứ không ai để ý chuyện đó đâu.
Tôi cũng vẫn chưa hết lo âu:
- Thú thật với anh, đây là lần đầu tôi đến phi trường này, cũng không quen biết với ai hết.
Anh lính nói:
- Đơn vị sắp tới của Chuẩn Úy là Liên Đoàn Phòng Thủ thì ở đó chắc chắn có người trực. Nếu Chuẩn Úy muốn, tôi có thể chở Chuẩn Úy tới đó. Họ sẽ sắp xếp chỗ ngủ cho Chuẩn Úy tối nay. Còn nếu Chuẩn Úy không chê, thì đến chỗ tôi ngủ một đêm. Nơi tôi ở cũng rộng rãi lắm. Chỗ làm việc của tôi cũng gần Liên Đoàn Phòng Thủ, ngày mai trên đường đi làm tôi chở Chuẩn Úy đến phòng Nhân Viên trình diện sau đó chở Chuẩn Úy đến Liên Đoàn Phòng Thủ rồi đi làm sau cũng được. Chuẩn Úy chịu vậy không?
Thật đúng là "buồn ngủ mà gặp chiếu manh", tôi nhận lời giúp đỡ của anh lính tốt bụng này liền. Xe chạy được một lúc, tôi đã bắt đầu thấy những dãy nhà tiền chế bên tay trái mà anh Vinh, tên người chở tôi, cho tôi biết đó là khu gia binh... Những cấu trúc của quân đội Mỹ xây cất để lại hầu như còn nguyên vẹn hết. Anh lính chở tôi về khu gia đình binh sĩ và hạ sĩ quan nơi anh ở với vợ và đứa con trai nhỏ trong một căn nhà hai phòng tương đối rộng rải với những tiện nghi khá đầy đủ. Đối với một gia đình từ hạ sĩ quan trở xuống mà được hưởng quy chế nhà ở như vậy là quá sức tốt rồi. Khu này gồm những dãy nhà tiền chế do Mỹ xây cất trước đây dành cho các Hạ Sĩ Quan của họ ở, nay dành ưu tiên cho gia đình binh sĩ, hạ sĩ quan trong căn cứ. Từ trong nhà nhìn ra phía sau xa xa của những dãy gia binh này, mặc dầu ở ngay bên trong vòng đai của căn cứ, tôi vẫn thấy dấu tích thiên nhiên như đồi núi và rừng chồi đầy dẫy, đủ thấy phi trường này rộng lớn cở nào.
Tôi được giới thiệu với vợ con của chủ nhà và một anh lính độc thân tên Huỳnh Văn Đông ở share phòng trống thứ hai và ăn cơm tháng do vợ anh Vinh nấu dùm. Mọi người niềm nở đón tiếp tôi với một thái độ thân thiện, đánh tan đi những ái ngại trong tôi lúc ban đầu.Tôi được biết anh Vinh trước đây ở Nha Trang là nơi tôi học hết bậc Trung Học trước khi vào Saigon và thật là thú vị khi câu chuyện lan sang những đề tài vụn vặt khác để rồi phát giác ra lúc còn ở Nha Trang, anh Vinh này có lúc đã theo đuổi một người em của cô bạn gái tôi. Câu chuyện hôm đó giữa ba người chúng tôi bỗng trở nên vui vẻ, gần gủi thêm lên bên cạnh mấy ly cà phê ngon tuyệt vời do chủ nhà chiêu đãi. Với tính tình cởi mở của tuổi trẻ, Vinh, Đông và tôi nhanh chóng thân mật nhau hơn và trở thành như những người bạn đã biết nhau từ lâu lắm vậy. Vinh làm việc ở Phòng An Phi, nhiệm vụ xếp những chiếc dù an toàn cho các phi công A37, cấp bậc Hạ Sĩ, còn Huỳnh Văn Đông cấp bậc Trung Sĩ làm việc cho phòng Không Ảnh. Đêm đó chúng tôi uống cà phê nói chuyện với nhau cho tới thật khuya mới đi ngủ. Đó là kỷ niệm hôm đầu tiên tôi mới đến với phi trường Phan Rang đã kết giao được hai người bạn và sẽ không bao giờ tôi có thể quên được kỷ niệm này.
Qua hôm sau, Vinh chở tôi đến phòng Nhân Viên, Không Đoàn Yểm Cứ gặp Đại Úy Lý Phước Lộc. Tại đây sau khi làm một vài thủ tục cần thiết, Đại úy Lộc cho tôi biết quân số của tôi thuộc Liên Đoàn Phòng Thủ và bảo tôi đến trình diện Thiếu tá Trương Khương Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Thủ rồi tùy nghi ông này sắp xếp sau.
Cũng lại anh Vinh giúp chở dùm tôi đến trước cửa Liên Đoàn Phòng Thủ. Trước khi lái xe đi làm, anh ta còn cẩn thận nhắc tôi số điện thoại nơi anh làm việc và dặn trưa có gì thì gọi anh đến đón về ăn cơm… thật là số của tôi đi đâu cũng gặp "quới nhơn" giúp đỡ cả.
Tôi hỏi thăm văn phòng của ông Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Thủ, sửa lại quân phục, mũ lưỡi trai ngay ngắn rồi rụt rè gõ cửa, với một giọng điệu còn rặt mùi quân trường:
- Xin vào.
Bên trong có tiếng vọng ra:
- Vào đi.
Tôi bước vào, đứng với tư thế nghiêm, chào trình diện Thiếu Tá Trương Khương và cất cao giọng đúng theo bài bản:
- Chuẩn úy Lê Vĩnh Khanh, số quân 72/609-391 trình diện Thiếu Tá. Chờ Lệnh.
Thiếu Tá Trương Khương đang ngồi trước bàn làm việc, ngước mắt nhìn tôi, giơ tay chào đáp lễ và chỉ vào ghế bảo tôi ngồi xuống. Tôi trình Sự Vụ Lệnh trình diện đơn vị mới cho ông và ngồi xuống. Vị Thiếu Tá này rất nhỏ con, tuy nhiên với hàng ria mép trông ông cũng oai nghiêm lắm. Chúng tôi trao đổi mấy câu xã giao xong ông hỏi tôi đã có nơi ăn ở ổn định gì chưa…. Tôi kể ông nghe về chuyện đến phi trường quá muộn ngày hôm qua… ông ân cần hỏi:
- Anh có cần gì không? Cứ nói đi. Phải ổn định trước rồi hãy làm việc sau cũng không muộn.
- Thưa Thiếu Tá. Hiện nay tôi chưa biết ở đâu? Tạm thời chắc phải nhờ anh Hạ Sĩ tốt bụng ngày hôm qua rồi tới đâu hay tới đó. Chắc cũng không sao? Lính mà Thiếu Tá, như vầy cũng tốt lắm rồi.
Thiếu Tá Khương cười:
- Đâu có được. Anh là Sĩ Quan của Liên Đoàn Phòng Thủ thì Liên Đoàn có nhiệm vụ sắp xếp chỗ ở cho anh ổn định chứ. Anh có gia đình chưa? Nếu anh còn độc thân thì chúng tôi sẽ sắp xếp cho anh ở khu Sĩ Quan độc thân, còn nếu có gia đình thì anh phải làm đơn xin để được cấp nhà ở khu gia đình Sĩ Quan.
- Dạ tôi đã lập gia đình rồi. Chưa có con.
- Anh cần gì không? Cứ nói đi , đừng ngại. Giúp gì được tôi sẽ giúp, sau đó thì phải làm việc cho đàng hoàng. Tôi biết mấy ông sĩ quan trẻ sau khi ra trường xong, gần gủi với gia đình không bao lâu lại phải ra đơn vị rồi, nên chắc buồn lắm phải không?- Thiếu tá Khương vui vẻ hỏi tôi- Nếu anh thấy cần đưa vợ con ra đây thì tôi sẽ cấp sự vụ lệnh cho anh về đưa vợ con ra đây để an tâm làm việc. Thế nào?
Thật là không có gì vui mừng bằng. Mới ngày đầu trình diện đơn vị đã gặp đơn vị trưởng tốt bụng, giúp cho như vậy rồi, nên không còn thắc mắc chần chờ gì nữa, tôi cám ơn ông và nhận lời ngay. Thiếu Tá Trương Khương đề nghị cấp cho tôi sự vụ lệnh về Saigon một tuần lễ với lý do đi công tác mua dụng cụ cho Liên Đoàn và bảo tôi buổi chiều trở lại phòng văn thư Liên Đoàn nhận Sự Vụ Lệnh vì phải chờ Không Đoàn Trưởng Không Đoàn Yểm Cứ ký chấp thuận. Ông cho biết tôi sẽ làm việc ở Đoàn Phòng Vệ và sẽ được hướng dẫn trình diện Đại Úy Đoàn Trưởng. Sau đó, ông cho người gọi Trung Úy Thái là Sĩ Quan trực của Đoàn Phòng Vệ ngày hôm đó đến giới thiệu tôi và nhờ Trung Úy Thái hướng dẫn tôi đi trình diện Đại Úy Đoàn Trưởng và đi thăm phạm vi trách nhiệm cũng như giới thiệu cho tôi biết sơ khởi về địa hình và nhiệm vụ của Đoàn Phòng Vệ…
Trung Úy Thái có gia đình ở ngay tại thị xã Phan Rang. Miệng anh lúc nào cũng sẵn sàng một nụ cười nhờ đó gương mặt luôn toát ra một nét vui vẻ làm người đối diện có cảm giác thân cận và thấy mến anh ngay. Anh hướng dẫn tôi đi trình diện vị chỉ huy trực tiếp của tôi: Đại Úy Trương Hải, Đoàn Trưởng Đoàn Phòng Vệ (Lúc bấy giờ ông chưa lên Thiếu Tá và Đại Úy Đoàn Văn Phước, Đoàn Phó chưa chuyển về). Đại Úy Trương Hải còn trẻ và khá đẹp trai, ông là một Navigator phục vụ ở Phi Đoàn Spooky, Biên Hoà từ 1965 đến 1971 chuyển về. Ông cũng rất vui vẻ đón mừng tôi về với đơn vị, cũng hỏi thăm về gia cảnh, chổ ăn ở… có ổn định chưa… sau đó ông chỉ thị cho Trung Úy Thái tiếp tục hướng dẫn tôi đi thăm các nơi khác. Cảm giác của tôi lúc đó rất nhẹ nhỏm và vui lắm. Thú thật tôi có hơi lo lắng trong lòng vì đây là lần đầu tiên trình diện đơn vị với cấp chỉ huy, cái ý nghĩ không biết người chỉ huy của tôi có khó khăn, hắc ám không… không thể tránh khỏi trong đầu, nhưng hiện nay thấy ai nấy đều cởi mở và đối với tôi rất tốt nên cảm giác lo âu ban đầu không còn nữa.
Tôi về Saigon mang vợ ra ngay sau đó. Vấn đề nhà cửa ở khu gia đình Sĩ Quan, sau khi làm đơn xin cũng phải mất một thời gian lâu mới được chấp thuận, trong khi chờ đợi tôi có thể cùng vợ ở tạm khu Sĩ Quan độc thân cho đến khi đơn xin nhà được chấp thuận. Tuy nhiên ở khu độc thân thì quả thật bất tiện cho hai vợ chồng, nhất là cho vợ tôi. Vợ chồng Vinh biết vậy nên vui vẻ mời vợ chồng tôi ở chung. Nhận thấy điều này rất tiện cho chúng tôi, nhất là vợ tôi không thấy buồn trong khi tôi đi làm, ở nhà giúp vợ Vinh cơm nước … hai vợ chồng tôi cùng ăn uống chung với gia đình Vinh như vậy cũng quá tốt. Chúng tôi hoan hỉ nhận lời giúp đỡ của hai vợ chồng tốt bụng và cũng chẳng màn đến việc làm đơn xin cấp nhà ở khu gia đình sĩ quan nữa.
Tôi được Đại Úy Trương Hải phân phối về Phân Đoàn 2 với chức vụ Phụ Tá Phân Đoàn Trưởng Phân Đoàn 2, dưới quyền của Trung Úy Thái. Được một thời gian thì Xử Lý Thường Vụ Phân Đoàn Trưởng Phân Đoàn 2 vì Trung Úy Thái bị ra toà về một việc xảy ra từ lúc tôi chưa ra đơn vị. Tôi không muốn viết lại những chuyện tôi thật sự không biết rõ ở đây vì những chuyện đó tôi chỉ nghe kể lại mà thôi. Tuy nhiên đối về tình cảm riêng tư tôi quý mến Trung úy Thái thật lòng.
Theo lời Thiếu Tá Trương Hải cho biết, chỉ riêng về vấn đề phòng thủ, ở phi trường Phan Rang trước đây khi còn Mỹ có hai tiểu đoàn Đại Hàn, một tiểu đoàn Mỹ cấp số lên đến khoảng 2000 người, ngoài ra còn có hàng rào điện tử. Đến khi giao lại cho KQVNCH thì quân số của cả Liên Đoàn Phòng Thủ chưa bằng ¼ quân số trước đây khi quân đội Mỹ trú đóng. Trách nhiệm thì quá lớn mà quân số cơ hữu của chúng tôi lúc bấy giờ, dàn trải trên một chu vi 24km phải thành thật mà nói là… còn quá mỏng. Vòng đai phi trường rộng lớn đến độ ban đêm đi tuần một vòng bằng xe Zeep cũng phải mất hơn 2 tiếng đồng hồ mới giáp hết. Vì thế ngoài Liên Đoàn Phòng Thủ ở trong căn cứ ra, nhiệm vụ bảo vệ phi trường còn được tăng cường, phối hợp nhiều mặt với nhiều đơn vị bạn. Bên ngoài vòng đai phi trường là một Chiến Đoàn Địa Phương Quân (Quân số thực dụng khoảng 200) có nhiệm vụ hành quân tuần tiễu, đóng chốt… rải rác. Song song đó là những đơn vị như Tình Báo Lãnh Thổ, An Ninh… của căn cứ và Tỉnh Ninh Thuận phối hợp, cũng như những phi vụ tuần tra làm việc ngày đêm để bảo vệ cho sự an toàn khắp căn cứ. Tất cả đều là những nỗ lực không ngừng của toàn thể các đơn vị.
Theo bảng cấp số, Đoàn Phòng Vệ khoảng trên dưới 500 người (Trên thực tế con số thực dụng khoảng 300). Ngoài Đoàn Trưởng Thiếu Tá Trương Hải và một ban văn thư ra còn có :
1/ Một ban điều hành: Do Đại Úy Đoàn Văn Phước Đoàn Phó Đoàn Phòng Vệ và Thượng Sĩ Nhất Thường Vụ tên Lợi phụ trách. (Đại Uý Phước ở cùng đơn vị với Thiếu Tá Trương Hải trước khi về với LĐPT )
2/ Các Phân Đoàn 1,2,3: Cấp số 108 cho mỗi phân Đoàn (Thực tế chỉ khoảng 75-90), chịu trách nhiệm phòng thủ và thay phiên nhau canh giữ những yếu điểm như khu vực kho bom, khu vực kho nhiên liệu với những bồn xăng khổng lồ, khu vực phi đạo và các cổng chính ra vào… Gồm các sĩ quan chịu trách nhiệm như sau: Trung Úy Nguyễn Hữu Tô Châu , Trung Úy Trần Ngọc Bảo, Trung Úy Thái, Thiếu Úy Nguyễn Thành Lân, Thiếu Úy Nguyễn Văn Khoa , Thiếu Uý Nguyễn Văn Lộc và tôi là Thiếu Úy Lê Vĩnh Khanh. Tất cả các sĩ quan của 3 Phân Đoàn được bổ nhiệm và thường xuyên hoán đổi lẩn nhau về nhân sự cũng như địa điểm khu vực trách nhiệm phòng thủ.
Lý do thứ nhất chúng tôi phải thay phiên nhau canh giữ những điểm trọng yếu này là để tránh nội tuyến, một trong những nguyên tắc căn bản của phòng thủ là không thể để một đơn vị hoặc nhân sự trú đóng ở một nơi mãi.
Lý do thứ hai là cho công bằng: Vì địa thế ở phi trường Phan Rang quá rộng lớn, vòng đai chu vi lên đến 24 Km. Những nơi xa xôi như kho bom về phía Tây của phi trường, từ trong BCH đi ra kho bom cũng phải cả 5,6 cây số, nếu Phân Đoàn nào trách nhiệm ở đó thì buổi chiều có xe GMC chuyển quân ra các vọng gác, sau đó thì lính tráng ai nấy chỉ biết nằm ở các vọng gác cho tới sáng mới có xe GMC ra chở về lại. Đã vậy ở ngoài kho bom là một nơi rất tối tăm. Điện không được sử dụng ở đây vì lý do an ninh. Tại bộ chỉ huy Phân Đoàn cũng chỉ được phép có một bóng đèn vàng vọt mà thôi. Nói chung không Phân Đoàn nào thích ra đóng ngoài kho bom cả vì buồn lắm, nhất là các lính tráng và Hạ Sĩ Quan. Trong khi vùng trách nhiệm của mấy Phân Đoàn khác ở gần khu gia binh, nơi buôn bán giải trí… nên chỉ cần một lính trực gác nơi vọng gác của mình lúc đó ra , những binh sĩ còn lại chưa tới phiên gác có thể la ca ở các khu gia binh ăn uống, vui chơi cho đến tối mới đi ra những nơi trách nhiệm gác của mình…
3/ Ngoài 3 Phân Đoàn lính gác kể trên, chúng tôi còn có một Phân Đoàn Vũ Khí Nặng do Trung Úy Hồng và Thượng Sĩ nhất Mới phụ trách, gồm có 6 xe V100 trang bị súng đại liên M60 di động yểm trợ những nơi cần thiết (trên thực tế chỉ có 2 hoặc 3 chiếc V100 là còn khiển dụng được), 9 cơ động và những ụ súng cối đặt rải rác chung quanh phi trường với mục đích yểm trợ hoả lực súng cối khi cần thiết. Tuy nhiên hầu như nhiệm vụ chính của các ụ súng cối này là bắn hoả châu chiếu sáng yểm trợ ban đêm cho toàn phi trường. Đoàn Phòng Vệ còn chịu trách nhiệm bảo vệ một nhà máy nước nằm bên ngoài căn cứ, do một Phân Đội trấn giữ dưới quyền điều động của Thượng Sĩ Trần Văn Di. Nhà máy nước này cung cấp nước cho toàn căn cứ từ con sông bên ngoài thị xã đưa vào. Trên danh nghĩa, Phân Đội bảo vệ nhà máy nước này cũng trực thuộc vào Phân Đoàn Vũ Khí Nặng, nhưng thực tế thì chịu trách nhiệm trực tiếp với BCH Đoàn Phòng Vệ.
Ngoài ra Đoàn Phòng Vệ chúng tôi còn được yểm trợ bởi một tiểu đội Quân Khuyển trực thuộc Liên Đoàn Phòng Thủ. Tiểu đội Quân Khuyển này dưới quyền một Thượng Sĩ nhất phụ trách nằm kích điểm rải rác trong kho bom ban đêm.
Cả Đoàn Phòng Vệ chúng tôi cùng sát cánh nhau làm việc, chia xẻ với nhau những vui buồn bên ly bia hoặc bên những bàn Dominoes vào những lúc rỗi rảnh hoặc đôi khi cả đám chạy vắt giò lên cổ điều động từng binh sĩ, hạ sĩ quan ra đơn vị trách nhiệm mỗi khi có vấn đề xảy ra hoặc phi trường báo động bất thình lình. Có nhiều khi chỉ là những buổi thực tập báo động, hay đôi khi thỏ, nai chạy vướng mìn bẫy, đủ để cho Tổng Đài của BCH Phòng Thủ Hỗn Hợp báo động trên máy inh ỏi rồi.
Khi tôi đến phi trường Phan Rang thì mọi sắp xếp tổ chức hầu như đã ổn định hết. Nhân sự ở các nơi trong căn cứ đã đông đúc lắm rồi so với những ngày đầu mới nhận bàn giao từ người Mỹ. Nghe nói trước đó có rất nhiều rắn, đi đâu cũng gặp rắn, nhiều người nói rắn vào cả trong nhà . Nhưng khi tôi đến thì quả tình tôi không thấy rắn nhiều, chỉ thỉnh thoảng có một con đi lạc nhưng cũng bị phát giác ngay. Tuy nhiên thỏ và các thú rừng nhỏ khác rất nhiều. Hầu như bữa nào tới phiên tôi trực qua hôm sau cũng có thịt rừng ăn, nhất là thịt thỏ vì chúng rất dạn, thấy đèn xe zeep đi tuần đến thì cứ đứng nhìn sững sốt, cứ thế mà bắn hoặc ngay cả một đôi lần nhảy tới… bắt sống luôn. Với thú rừng nhiều như thế, tôi lại gặp mấy ông Hạ Sĩ Quan trong Phân Đoàn toàn là những tay sành làm đồ nhậu nên phải nói tôi biết uống bia rượu là do "công" của của mấy ông hạ sĩ quan này mà ra.
Trong phi trường, ngoài câu lạc bộ Sĩ Quan trên đồi "Đại Tá" (vì Đại Tá Căn Cứ Trưởng ở trên ngọn đồi này) và Câu Lạc Bộ Hạ Sĩ Quan trên đồi Đại Hàn ra, còn có khu gia đình binh sĩ và những Câu Lạc Bộ do gia đình Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan, Binh Sĩ lập ra thêm rải rác trong căn cứ buôn bán những thức ăn uống, tạp hóa… phục vụ cho đời sống quân nhân các cấp. Những ngày cuối tuần các quân nhân nếu không đi chơi xa ở Đà Lạt, Nha Trang, Cây Số 9 Cam Ranh (nơi có nhiều khu giải trí "tươi mát" còn sót lại sau khi Mỹ rút quân đi )… Thì đa số đi ra ngoài thị xã Tháp Chàm hoặc Phan Rang ăn uống giải trí. Bên ngoài Tháp Chàm có một quán tiết canh rất ngon mà tôi là một trong những thực khách trung thành ở quán này. Một quán bún bò Huế cũng rất khá ở ngay trên Quốc Lộ 11. Ngoài ra khu ngả ba Tháp Chàm này còn có những địa điểm "chị em ta", mà nổi tiếng nhất là “động” bà Tô luôn luôn là những nơi hấp dẫn các quân nhân đến "mài gươm thử súng" vào dịp cuối tuần. Lính tráng trong Căn Cứ gần như không ai là không biết những chỗ này, nhất là các quân nhân còn độc thân.
Chịu khó đi xa một chút ra ngoài thị xã Phan Rang thì có một quán thịt rừng và chim nướng rất ngon và một quán Nem Ninh Hoà nổi tiếng. Phía sau chợ, ở đầu một con hẽm có một quán bún thịt nướng giá bình dân mà lại rất ngon. Mỗi khi ra Phan Rang vợ chồng tôi rất thích ra ăn chỗ này. Phan Rang còn có một món ăn bình dân khác rất nổi tiếng, đó là bánh căn. Đây là một loại bánh pha bằng bột gạo được đúc từ những cái khuôn tròn nhỏ đặt trên bếp, sau khi bột chín thành bánh được lấy ra và ăn với cá nục kho hoặc một vài thứ cá kho khác tùy theo khẩu vị và ý thích của người ăn. Ngoài ra ở Phan Rang còn có một đặc sản mà mỗi khi về phép tôi hay mua về làm quà cho gia đình. Đó là tỏi sấy. Tỏi sấy ở đây rất thơm và rất nổi tiếng. Những dịp cuối tuần, thỉnh thoảng chúng tôi cũng ra biển Ninh Chử chơi. Bãi biển nơi đây không lấy gì đặc sắc cho lắm. Những chỗ tương đối đẹp thì lại bị rào cấm vì đó là khu của gia đình Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu. Tuy nhiên ở Ninh Chử có dưa gan, vỏ vàng tươi rất ngon được dân chúng mời bán dọc theo hai bên đường, khi bổ ra trong ruột tươm đầy mật, ngọt lịm làm dịu đi cái nắng gắt gao, nóng bỏng của người thưởng thức…
*****