Longhai
11-18-2013, 01:14 AM
Nhật Ngân, Người... Đưa em sang Sông.
Phan Xuân Sinh
Tôi không biết bản nhạc “Tôi đưa em sang Sông” của Nhật Ngân ra đời từ lúc nào, nhưng khi tôi học đệ Lục hay đệ Ngũ gì đó ở Đà Nẵng bản nhạc nầy đã có rồi. Trong một giờ học nhạc, thầy Phạm Thế Mỹ có đề cập tới bản nhạc nầy. Thầy Mỹ cho rằng bản nhạc nầy âm điệu mới lạ và Nhật Ngân nếu sau nầy có tiếp tục sáng tác thì cũng rất khó có bản nhạc nào qua mặt được bản nầy. Suốt một đời làm nhạc của Nhật Ngân có rất nhiều bản nhạc rất hay, nhưng khi nói tới Nhật Ngân ai ai cũng nghĩ ngay tới bản “Tôi Đưa Em Sang Sông”, nó là bản nhạc đầu tay của anh và nó cũng là bản nhạc mà theo bạn bè ghi nhận là tiêu biểu của Nhật Ngân,
Ở Đà Nẵng thuở ấy đám học sinh tụi tôi đứa nào cũng nghêu ngao vài khúc nhạc của anh. Anh là một trong những người gắn bó với Đà Nẵng, cho nên Tác phẩm của anh về Đà Nẵng cũng nhiều, dù biết rằng chữ “Đà Nẵng” đọc ra rất nghịch tai chứ đừng nói chi đến chuyện làm nhạc, thế mà những bản nhạc về Đà Nẵng của anh lại rất hay. Mỗi lần gặp nhau trong các buổi văn nghệ dành cho Đà Nẵng, hoặc trên bàn tiệc Nhật Ngân ôm đàn say sưa hát và không bao giờ thiếu bài “Tôi Đưa Em Sang Sông”, đã nghe anh hát nhiều lần bài nầy, thế nhưng mỗi lần anh hát lại thấy nó hay một cách khác. Anh có tâm sự với nhiều người là bài hát được sáng tác vào đầu thập niên 1960 tại Đà Nẵng, nó đã được rò rỉ ra ngoài và một số người lúc đó đã nghe anh hát. Sau nầy anh mới gửi vào cho nhạc sĩ Y Vân xem để trước khi xuất bản. Nhạc sĩ Y Vân có sữa một số chữ để tránh kiểm duyệt và vì lúc đó anh còn quá trẻ nên nhạc sĩ Y Vân đề nghị để thêm tên một người nữa đã có kinh nghiệm sáng tác đứng chung với anh, như vậy thuận lợi hơn. Cho nên trên nhạc phẩm “Tôi Đưa em Sang Sông” mới có thêm tên Y Vũ đứng chung với anh. Chứ thực tế Y Vũ không sáng tác chung trong nhạc phẩm nầy.
Anh là một người hiền hòa và rất dễ thương. Một lần đến California tôi đến quán cà phê Factory rất sớm (Đây là nơi gặp gỡ anh chị em văn nghệ), Tôi đã thấy anh ngồi một mình, tôi bảo với anh là tôi đi gọi cà phê thì anh bảo là họ thấy anh ngồi thế nào cũng mang cà phê ra cho anh, cà phê của anh rất đặc biệt. Quả thật đúng như vậy, tôi thấy sửa nhiều hơn cà phê vì anh đau bao tử nên không uống được cà phê đậm. Anh bảo rằng ngày hôm qua nghe anh em nói tôi đã đến Cali, thế nào hôm nay cũng đến đây uống Cà phê sớm nên anh ra trước để chờ, lúc nầy còn vắng khách mình nói chuyên dễ dàng hơn. Lời anh nói làm cho tôi rất cảm động, dù gì chăng nữa anh là một nhạc sĩ tiếng tăm, còn tôi chỉ là một thằng đàn em vô danh mà anh đã dành cho một sự biệt đãi. Tôi rất kính phục vô cùng.
Một lần Hội Quảng Đà tổ chức Đại Hội Liên Trường tại Santa Ana. Tiền đại hội có một cuộc Picnic tại Square one mile. Anh Nhật Ngân, anh Thành Tôn và tôi cùng ngồi trên ghế đá nói chuyện, thì có một nhà thơ đến ném trước mặt chúng tôi một tập thơ mới xuất bản của anh. Anh ấy nói với Nhật Ngân là thơ của tôi như thế nầy mà anh không phổ nhạc trong tập “10 Thi Sĩ Quảng Nam”, đó là một thiệt thòi lớn cho dân Quảng Nam. Thú thật chúng tôi rất bàng hoàng và ngạc nhiên trước một thái độ vừa trịch thượng vừa khiếm nhã như vậy. Thế mà anh Nhật Ngân vẫn từ tốn trả lời là xin lỗi anh, đó là một thiếu xót của tôi. Tôi và anh Thành Tôn nhìn nhau lắc đầu. Ai cũng có quyền tự cho mình làm thơ hay, nhưng họ lại quên một điều rất quan trọng là người đọc họ cũng có quyền đánh giá thơ của người khác bằng một nhận định khách quan, vô tư. Và chính họ mới có thẩm quyền định đoạt mức độ thơ hay, dở, của người khác. Hơn nữa chuyện phổ thơ là sự cảm nhận của Nhạc sĩ với bài thơ họ thích. Chứ thơ hay mà người Nhạc sĩ không thích thì cũng chịu thôi. Chính vì thái độ nầy về sau tôi tìm đọc các tác phẩm của nhà thơ nầy một cách cẩn trọng, và tôi rút ra một kết luận là anh Nhật Ngân không chọn ông đó trong số 10 Thi Sĩ Quảng Nam là một sự chính đáng.
Trong cách chọn thơ để phổ nhạc, anh Hoàng Lộc có kể cho tôi nghe là anh có hỏi Nhật Ngân là những nhà thơ Quảng Nam cũng nhiều và cũng có nhiều bài thơ của người Quảng Nam rất hay mà không thấy bài nào phổ nhạc được nỗi thiếng. Nhật Ngân có trả lời rằng dòng thơ Quảng Nam các ông lý sự nhiều quá, chính cái chất lý sự làm cho bài thơ hay, nhưng ngược lại thơ mang chất lý sự đọc lên cảm thấy khúc mắc, trắc trở, khó khăng cho người Nhạc sĩ. Vì vậy nên không phổ nhạc được. Chúng ta cũng biết rằng chính trong thơ đã có nhạc điệu, những bài thơ không mang nhạc điệu mà chỉ có lý sự thì khó phổ nhạc cho hay.
Khi tập nhạc “10 Thi Sĩ Quảng Nam” ra đời (Gồm có các nhà thơ : Luân Hoán, Thành Tôn, Nguyễn Nam An, Hạ Quốc Huy, Hồ Thành Đức, Trần Trung Đạo, Phan Xuân Sinh, Thái Tú Hạp, Trần Yên Hòa, Hoàng Lộc) của Nhật Ngân. Các Hội Quảng Nam của các Tiểu bang cũng tiếp sức phổ biến cho anh thế nhưng cũng chẳng được bao nhiêu và theo anh cho tôi biết anh đã bị một số Thi sĩ Quảng Nam không có tên trong số đó, gọi điện thoại chất vấn và làm phiền anh không ít. Họ nêu lý do là anh lấy tiêu chuẩn nào để chọn bài. Anh trả lời thẳng thắn là không tiêu chuẩn nào cả, tôi “cảm” bài nào là tôi phổ bài đó bất kỳ của ai. Một cách trả trả lời đầy trách nhiệm và khôn ngoan. Xin nói rỏ hơn anh Nhật Ngân chỉ chọn 10 nhà thơ Quảng Nam hiện đang sinh sống tại hải ngoại.
Tôi định tháng 3/2012 tôi sẽ đi một chuyến Cali vùng Wesminster,vì cũng lâu quá không có cơ hội thăm các anh, nhưng khi nghe tin anh Nhật Ngân mất làm tôi cũng mất đi hứng thú. Chiều ngày 21-1-2012, tôi điện thoại nói chuyện với anh Thành Tôn, anh Thành Tôn cho biết là anh Nhật Ngân bệnh nặng khó qua khỏi, nghe tin nầy tôi cũng xót xa. Chừng 10 phút sau xem TV đài SBTN thì được báo tin Nhạc sĩ Nhật Ngân vừa mất sáng nay. Tôi thật sửng sốt và tôi mới biết anh Thành Tôn đã biết tin nầy, nhưng không dám thông báo với anh em, thế nào rồi anh em cũng biết, còn chính anh không đủ can đảm thông báo một tin quá buồn như vậy trong dịp năm hết Tết đến.
Những ngày sau khi Nhật Ngân mất, tôi đã điện thoại nói chuyện cùng bạn bè tại Cali và tất cả chúng tôi ai ai cũng thương tiếc anh. Ngày thăm viếng và tang lễ của anh đã được rất nhiều người tham dự, đó cũng là niếm an ủi cho những thân nhân của anh còn lại. Bài viết này thay mặt cho anh em cầm bút Quảng Nam và “10 Thi Sĩ Quảng Nam” gửi đến gia đình anh lời chia buồn cũng như sự hối tiếc về tấm lòng của anh trước đây dành cho. Mong anh thanh thản bay vào miền miên viễn, những Tác phẩm của anh vẫn sống mãi.
Houston, ngày 1 tháng 2 năm 2012
Phan Xuân Sinh
Phan Xuân Sinh
Tôi không biết bản nhạc “Tôi đưa em sang Sông” của Nhật Ngân ra đời từ lúc nào, nhưng khi tôi học đệ Lục hay đệ Ngũ gì đó ở Đà Nẵng bản nhạc nầy đã có rồi. Trong một giờ học nhạc, thầy Phạm Thế Mỹ có đề cập tới bản nhạc nầy. Thầy Mỹ cho rằng bản nhạc nầy âm điệu mới lạ và Nhật Ngân nếu sau nầy có tiếp tục sáng tác thì cũng rất khó có bản nhạc nào qua mặt được bản nầy. Suốt một đời làm nhạc của Nhật Ngân có rất nhiều bản nhạc rất hay, nhưng khi nói tới Nhật Ngân ai ai cũng nghĩ ngay tới bản “Tôi Đưa Em Sang Sông”, nó là bản nhạc đầu tay của anh và nó cũng là bản nhạc mà theo bạn bè ghi nhận là tiêu biểu của Nhật Ngân,
Ở Đà Nẵng thuở ấy đám học sinh tụi tôi đứa nào cũng nghêu ngao vài khúc nhạc của anh. Anh là một trong những người gắn bó với Đà Nẵng, cho nên Tác phẩm của anh về Đà Nẵng cũng nhiều, dù biết rằng chữ “Đà Nẵng” đọc ra rất nghịch tai chứ đừng nói chi đến chuyện làm nhạc, thế mà những bản nhạc về Đà Nẵng của anh lại rất hay. Mỗi lần gặp nhau trong các buổi văn nghệ dành cho Đà Nẵng, hoặc trên bàn tiệc Nhật Ngân ôm đàn say sưa hát và không bao giờ thiếu bài “Tôi Đưa Em Sang Sông”, đã nghe anh hát nhiều lần bài nầy, thế nhưng mỗi lần anh hát lại thấy nó hay một cách khác. Anh có tâm sự với nhiều người là bài hát được sáng tác vào đầu thập niên 1960 tại Đà Nẵng, nó đã được rò rỉ ra ngoài và một số người lúc đó đã nghe anh hát. Sau nầy anh mới gửi vào cho nhạc sĩ Y Vân xem để trước khi xuất bản. Nhạc sĩ Y Vân có sữa một số chữ để tránh kiểm duyệt và vì lúc đó anh còn quá trẻ nên nhạc sĩ Y Vân đề nghị để thêm tên một người nữa đã có kinh nghiệm sáng tác đứng chung với anh, như vậy thuận lợi hơn. Cho nên trên nhạc phẩm “Tôi Đưa em Sang Sông” mới có thêm tên Y Vũ đứng chung với anh. Chứ thực tế Y Vũ không sáng tác chung trong nhạc phẩm nầy.
Anh là một người hiền hòa và rất dễ thương. Một lần đến California tôi đến quán cà phê Factory rất sớm (Đây là nơi gặp gỡ anh chị em văn nghệ), Tôi đã thấy anh ngồi một mình, tôi bảo với anh là tôi đi gọi cà phê thì anh bảo là họ thấy anh ngồi thế nào cũng mang cà phê ra cho anh, cà phê của anh rất đặc biệt. Quả thật đúng như vậy, tôi thấy sửa nhiều hơn cà phê vì anh đau bao tử nên không uống được cà phê đậm. Anh bảo rằng ngày hôm qua nghe anh em nói tôi đã đến Cali, thế nào hôm nay cũng đến đây uống Cà phê sớm nên anh ra trước để chờ, lúc nầy còn vắng khách mình nói chuyên dễ dàng hơn. Lời anh nói làm cho tôi rất cảm động, dù gì chăng nữa anh là một nhạc sĩ tiếng tăm, còn tôi chỉ là một thằng đàn em vô danh mà anh đã dành cho một sự biệt đãi. Tôi rất kính phục vô cùng.
Một lần Hội Quảng Đà tổ chức Đại Hội Liên Trường tại Santa Ana. Tiền đại hội có một cuộc Picnic tại Square one mile. Anh Nhật Ngân, anh Thành Tôn và tôi cùng ngồi trên ghế đá nói chuyện, thì có một nhà thơ đến ném trước mặt chúng tôi một tập thơ mới xuất bản của anh. Anh ấy nói với Nhật Ngân là thơ của tôi như thế nầy mà anh không phổ nhạc trong tập “10 Thi Sĩ Quảng Nam”, đó là một thiệt thòi lớn cho dân Quảng Nam. Thú thật chúng tôi rất bàng hoàng và ngạc nhiên trước một thái độ vừa trịch thượng vừa khiếm nhã như vậy. Thế mà anh Nhật Ngân vẫn từ tốn trả lời là xin lỗi anh, đó là một thiếu xót của tôi. Tôi và anh Thành Tôn nhìn nhau lắc đầu. Ai cũng có quyền tự cho mình làm thơ hay, nhưng họ lại quên một điều rất quan trọng là người đọc họ cũng có quyền đánh giá thơ của người khác bằng một nhận định khách quan, vô tư. Và chính họ mới có thẩm quyền định đoạt mức độ thơ hay, dở, của người khác. Hơn nữa chuyện phổ thơ là sự cảm nhận của Nhạc sĩ với bài thơ họ thích. Chứ thơ hay mà người Nhạc sĩ không thích thì cũng chịu thôi. Chính vì thái độ nầy về sau tôi tìm đọc các tác phẩm của nhà thơ nầy một cách cẩn trọng, và tôi rút ra một kết luận là anh Nhật Ngân không chọn ông đó trong số 10 Thi Sĩ Quảng Nam là một sự chính đáng.
Trong cách chọn thơ để phổ nhạc, anh Hoàng Lộc có kể cho tôi nghe là anh có hỏi Nhật Ngân là những nhà thơ Quảng Nam cũng nhiều và cũng có nhiều bài thơ của người Quảng Nam rất hay mà không thấy bài nào phổ nhạc được nỗi thiếng. Nhật Ngân có trả lời rằng dòng thơ Quảng Nam các ông lý sự nhiều quá, chính cái chất lý sự làm cho bài thơ hay, nhưng ngược lại thơ mang chất lý sự đọc lên cảm thấy khúc mắc, trắc trở, khó khăng cho người Nhạc sĩ. Vì vậy nên không phổ nhạc được. Chúng ta cũng biết rằng chính trong thơ đã có nhạc điệu, những bài thơ không mang nhạc điệu mà chỉ có lý sự thì khó phổ nhạc cho hay.
Khi tập nhạc “10 Thi Sĩ Quảng Nam” ra đời (Gồm có các nhà thơ : Luân Hoán, Thành Tôn, Nguyễn Nam An, Hạ Quốc Huy, Hồ Thành Đức, Trần Trung Đạo, Phan Xuân Sinh, Thái Tú Hạp, Trần Yên Hòa, Hoàng Lộc) của Nhật Ngân. Các Hội Quảng Nam của các Tiểu bang cũng tiếp sức phổ biến cho anh thế nhưng cũng chẳng được bao nhiêu và theo anh cho tôi biết anh đã bị một số Thi sĩ Quảng Nam không có tên trong số đó, gọi điện thoại chất vấn và làm phiền anh không ít. Họ nêu lý do là anh lấy tiêu chuẩn nào để chọn bài. Anh trả lời thẳng thắn là không tiêu chuẩn nào cả, tôi “cảm” bài nào là tôi phổ bài đó bất kỳ của ai. Một cách trả trả lời đầy trách nhiệm và khôn ngoan. Xin nói rỏ hơn anh Nhật Ngân chỉ chọn 10 nhà thơ Quảng Nam hiện đang sinh sống tại hải ngoại.
Tôi định tháng 3/2012 tôi sẽ đi một chuyến Cali vùng Wesminster,vì cũng lâu quá không có cơ hội thăm các anh, nhưng khi nghe tin anh Nhật Ngân mất làm tôi cũng mất đi hứng thú. Chiều ngày 21-1-2012, tôi điện thoại nói chuyện với anh Thành Tôn, anh Thành Tôn cho biết là anh Nhật Ngân bệnh nặng khó qua khỏi, nghe tin nầy tôi cũng xót xa. Chừng 10 phút sau xem TV đài SBTN thì được báo tin Nhạc sĩ Nhật Ngân vừa mất sáng nay. Tôi thật sửng sốt và tôi mới biết anh Thành Tôn đã biết tin nầy, nhưng không dám thông báo với anh em, thế nào rồi anh em cũng biết, còn chính anh không đủ can đảm thông báo một tin quá buồn như vậy trong dịp năm hết Tết đến.
Những ngày sau khi Nhật Ngân mất, tôi đã điện thoại nói chuyện cùng bạn bè tại Cali và tất cả chúng tôi ai ai cũng thương tiếc anh. Ngày thăm viếng và tang lễ của anh đã được rất nhiều người tham dự, đó cũng là niếm an ủi cho những thân nhân của anh còn lại. Bài viết này thay mặt cho anh em cầm bút Quảng Nam và “10 Thi Sĩ Quảng Nam” gửi đến gia đình anh lời chia buồn cũng như sự hối tiếc về tấm lòng của anh trước đây dành cho. Mong anh thanh thản bay vào miền miên viễn, những Tác phẩm của anh vẫn sống mãi.
Houston, ngày 1 tháng 2 năm 2012
Phan Xuân Sinh