Nghĩa tào khang

[BacNinh]

Nghĩa tào khang

Chu Kim Long

Vào thập niên tám mươi, sau khi tham dự lễ ra trường của một thân hữu tại San Leandro. Trên đường về, người em họ tôi ghé thăm gia đình người bạn, nên tình cờ tôi có dịp quen biết mấy anh em bạn của người em họ. Và, duyên phận đưa đẩy, sau nhiều năm tháng, tôi đã kết hôn với cô em kế của người anh lớn trong gia đình bạn người em họ tôi. “Nhà tôi” có một anh trai, một em trai và hai người em gái – tất cả đều là thuyền nhân. Sau ngày đặt chân tới Hoa Kỳ, ba người lớn tuổi vừa đi học vừa đi làm, còn hai cô em nhỏ làm bán thời gian cho chương trình “student work study” sau giờ học. Tất cả quây quần, và đùm bọc lẫn nhau, sống trong căn apartment tại Alameda county. Thời gian trôi qua với những cố gắng không ngưng nghỉ - tất cả đã ổn định đời sống sau khi hoàn tất được chương trình tại các College và đại học, có được những công việc thích hợp với khả năng và nghành nghề của mỗi người. Và từ đó, mỗi cá nhân như những cánh chim sải cánh tung bay trên bầu trời tự do, với những kiến thức thâu đạt được từ một nền giáo dục khoa học và sáng tạo, làm hành trang để hội nhập vào xã hội Hoa Kỳ.

Sau những năm tháng chờ đợi, hồ sơ bảo lãnh của người con cả cho cha mẹ vợ tôi qua Hoa Kỳ đoàn tụ đã được chấp thuận. Ngày đoàn tụ vui như ngày tết, anh em bên vợ tôi tổ chức tiệc mừng, vì đã đạt được ước nguyện mong chờ qua bao nhiêu năm tháng, trong thời gian đó, người em trai “nhà tôi” sau những năm tháng miệt mài trong giảng đường, đã quyết định sống đời tận hiến để phục vụ tha nhân, và hai trong ba chị em gái đã lập gia đình trước ngày bố mẹ vợ tôi được đoàn tụ với con cái, trong đó có “nhà tôi”.

Sau khi tới Hoa Kỳ, hai ông bà ở chung với người con trai cả khoảng một năm hơn. Nhà có ba phòng, tương đối đầy đủ tiện nghi trong một khu vực an ninh, rất yên tĩnh. Có lẽ, đời sống và tình hàng xóm láng giềng tại Việt Nam đã ăn sâu vào tâm khảm mỗi người, nhất là những người cao niên. Nên, khi người con trai và con dâu đi làm, căn nhà trở lên thanh vắng khiến hai ông bà cảm thấy lạc lõng trong một khu xóm không có tiếng người. Do đó, mỗi khi bố mẹ vợ tôi gọi cho tôi nhờ chở đi thăm người này hoặc người bạn kia thì tôi đã nhận lời ngay, để làm cho tinh thần ông bà cảm thấy khuây khỏa một phần nào.

Ngày này qua tháng khác, mỗi sáng, hai vợ chồng người con như những con chim lìa tổ đi kiếm mồi, nên dù sống trong căn nhà đầy đủ tiện nghi, nhưng thiếu tiếng người làm cho bố mẹ vợ tôi cảm thấy đời sống trở lên tù túng, ngột ngạt. Một hôm, được nghỉ một ngày giữa tuần, hai vợ chồng tôi lên thăm ông bà – hé tấm màn gió treo ở cửa sổ phía trước của phòng khách, thấy chúng tôi, bố vợ tôi vừa mở cánh cửa thì bà mẹ vợ tôi đã nói: “Ở đây ăn trưa nhé, ăn cho vui, nhà chẳng có ai, vắng vẻ quá”. Nhiều lần, trong sinh hoạt gia đình, bố vợ tôi thường nói: “ở Mỹ sướng thật, ngày đêm không lo bị công an, cảnh sát rình mò, muốn ăn gì, muốn cái gì cũng có, thật là cơ hội tốt cho những người trẻ tuổi muốn tiến thân. Chỉ có những người già như bố mẹ - tiếng Anh tiếng Mỹ không biết, ù ù cạc cạc, giống như bị giam lỏng trong bốn bức tường ”. Nghe ông than như vậy, con cháu lại góp chuyện làm vui để an ủi ông bà trong những tháng ngày “lạ nước lạ cái” chưa quen với xã hội Hoa Kỳ ...

Những tháng năm đầu tiên, đôi khi vợ chồng tôi tới thăm bất thường trong tuần, chỉ có hai ông bà ở nhà - qua những câu chuyện, tôi biết bố mẹ vợ tôi muốn có một đời sống thoải mái, có bạn bè lui tới uống trà, nhâm nhi vài chung rượu, bàn chuyện thiên hạ sự, không câu nệ giờ giấc sáng chiều và phiền hà tới đời sống của con cái. Nên ông bà thường hỏi cách thức mua vé để đi thăm bạn bè bằng xe bus, xe điện và nhiều lần trong các bữa cơm có đông đủ con cái nhân dịp ngày lễ, bố vợ tôi thường đề cập đến chuyện di chuyển đến những khu dành cho người cao niên, dù người con trai cả trong gia đình đã nhiều lần tỏ ý bất đồng vì e ngại “thiên hạ đàm tiếu về cách ăn ở, hiếu nghĩa của con cái, làm cho cha mẹ phải ra riêng ”. Để dung hòa, làm cho vấn đề cởi mở đôi chút, tôi thường đề nghị bố mẹ vợ tôi hãy thong thả và để cho cho anh chị Hai có thời gian lo liệu. Nghe tôi lặp lại câu trả lời giống nhau mỗi khi bố vợ tôi đề cập tới, thì lần nào bố vợ tôi cũng nói: “Có mấy anh con rể mà anh nào cũng tránh trách nhiệm, bố đã giải thích nhiều rồi, nhưng các anh chị vẫn không chịu hiểu. Các anh chị phải hiểu là không có bố mẹ nào muốn làm phiền đến đời sống của con cái, và bố mẹ cũng cần có một cuộc sống riêng tư. Đâu có phải là ở chung mới là có hiếu, có nghĩa, tại sao lại sợ dư luận thiên hạ đàm tiếu, chê cười, ai cười thì hở mười cái răng, có gì mà sợ. Chịu hay không, bố mẹ cũng sẽ dọn ra, đã có người lo chuyện này rồi, bố hỏi là hỏi vậy thôi”. Ông nói xong, rồi cười hà hà và hỏi lại tôi: “Anh thấy có đúng không?”.

Qua những những ngày tháng và trong sinh hoạt gia đình, tôi nhận thấy quan niệm của bố mẹ vợ tôi rất thực tế, nhưng là rể, nên tôi chỉ đề cập và có ý kiến một cách gián tiếp qua những câu chuyện với anh chị em của vợ tôi về đời sống của những bậc cao niên đang sống nơi xứ người. Tháng ngày rồi cũng qua mau - kết cuộc, việc gì đến sẽ đến – tất cả các con của bố mẹ vợ tôi đã mỗi người một tay sắp xếp lại căn apartment cho tiện nghi và sạch sẽ để bố mẹ vợ tôi sẽ dọn tới ở.

Sống trong khu chung cư với những người đồng cảnh ngộ, bên những cụ cao niên, lại được tham gia các sinh hoạt đạo đời với những người một cội nguồn làm bố mẹ vợ tôi vui hẳn lên, ông và bà không còn than phiền bị tù túng. Mỗi lần hai vợ chồng tôi ghé thăm đều gặp những ông bà hay các cụ cao niên đang ngồi uống trà, bàn chuyện đời, đôi khi đang mời nhau ăn thử món ăn mới nấu hoặc chỉ bảo nhau làm món ăn này, món ăn kia với tiếng nói cười dòn dã. Từ ngày đời sống có tình hàng xóm láng giềng, có tình đồng hương, bố mẹ vợ tôi đã cảm thấy những năm tháng sống ở nước Mỹ rất an vui, hạnh phúc, nên bà mẹ vợ tôi thường khoe với con cháu: “các ông bà ở đây tốt với bố mẹ lắm, ở đây vui lắm, y như ở Việt Nam mình ngày xưa vậy”.

Như các cơ phận một chiếc xe hơi cũ, dù bảo trì tốt, đúng kỳ hạn đôi khi vẫn bị nằm đường bất thường. Thân thể của người cao niên theo ngày tháng trở lên già nua, yếu dần. Vì vậy khi bố vợ tôi qua tuổi “thất thập cổ lai hi” được năm bảy năm, ông đã bị xỉu bất thường. Qua các thử nghiệm, bác sỹ gia đình cho biết ông đã bị mắc bịnh tiểu đường nặng - cơ thể không còn sản xuất đủ Insulin để điều hòa đường lượng trong máu.

Căn bịnh đã làm mẹ vợ tôi trở thành một điều dưỡng viên bận rộn suốt ngày đêm trong việc săn sóc cho chồng. Mấy người con thì ở xa khu chung cư, nên trong một lần khẩn cấp đầu tiên, điện thoại báo bố vợ tôi bị xỉu, chúng tôi chạy tới thì cũng đã mất 10 phút, mặc dù vợ chồng chúng tôi ở gần khu chung cư nhất. Do đó tôi đã dặn mẹ vợ tôi: “Mỗi khi bố xỉu thì gọi 911 ngay, rồi kêu bà con lối xóm tới giúp, và nhờ gọi cho con cái, chứ đừng lo gọi con cho cái rồi chờ các con tới thì quá trễ”. Vì vậy, những lần nhận được điện thoại báo tin bố vợ tôi bị xỉu, khi chạy tới nơi chúng tôi đã thấy nhiều bà con đồng hương Việt cũng như bà con gốc người Nam Mỹ đang phụ giúp, và xe cứu thương đang chớp đèn ở phía trước nhà đậu xe. Nhờ tình đồng hương, tình nghĩa láng giềng sớm tối có nhau nên bố vợ tôi đã được cứu chữa kịp thời nhiều lần. Nếu chỉ có một mình mẹ vợ tôi thì bố vợ tôi chắc đã đi theo tiên tổ từ lâu rồi. Tôi thường tự nhủ - có trải qua hoạn nạn lúc thân cô thế cô mới thấy tình đồng bào, tình lối xóm tối sớm có nhau là trân quý.

Bịnh tiểu đường rất nguy hiểm, bịnh này sinh ra nhiều biến chứng liên quan đến tim, phổi, mắt, gan và ngoại diện như nổi lên những “mụn thịt” tương tự như “mụn cóc” trên mặt và cánh tay. Khi những “mụn thịt” nổi lên, bác sỹ chuyên khoa về Da sẽ dùng tia Laser để “bắn” làm nó biến mất......Do đó, bịnh nhân tiểu đường không chỉ cần có bác sĩ gia đình và bác sĩ chuyên môn về bịnh tiểu đường mà còn phải đi kèm với các bác sĩ chuyên khoa khác nhau, tùy theo tình trạng bệnh lý mà bác sĩ chuyên trị bịnh tiểu đường sẽ giới thiệu đi gặp các bác sĩ chuyên khoa khác nhau.

Qua nhiều năm tháng bố vợ tôi bị tiểu đường, và qua sự chăm sóc đêm ngày của mẹ vợ tôi. Tôi cảm nhận được những hy sinh và nhẫn nại mà mẹ vợ tôi đã và đang dành cho người bạn đường trong tuổi xế chiều thật đáng quý – một người phụ nữ cao niên, ngày đêm săn sóc người bạn đường già yếu. Nhưng không một lời than thân trách phận, luôn luôn lấy niềm vui của chồng con làm hạnh phúc cho riêng mình.

Với kinh nghiệm săn sóc và qua sự hướng dẫn của bác sỹ - bà mẹ vợ tôi nói “Khi đường lượng xuống bất thường dưới 70 làm bịnh nhân té xỉu, nếu không phát giác, cấp cứu kịp thời thì con bịnh có thể “ra đi” một cách lẹ làng. Do đó, khi bị tiểu đường nặng như bố, bác sĩ thường nhắc nhở mẹ đừng bao giờ để bố ở nhà một mình. Còn nếu đường lượng cao trên mức trung bình 120, chẳng hạn 150 hay cao hơn nữa thì sẽ làm biến chứng gây suy yếu các cơ quan lục phủ ngũ tạng, rồi theo năm tháng tiến tới giai đoạn phải lọc máu hàng tuần, đi đứng khó khăn, phải ngồi xe lăn, và căn bịnh sẽ trở lên bất trị theo thời gian. Do đó, muốn duy trì đường lượng ở mức không cao hơn chỉ số 120 quá nhiều, đòi hỏi mẹ phải lưu tâm không chỉ đến chích, uống thuốc đúng giờ đúng liều lượng, mà còn để ý tới món ăn thích hợp, cũng như uống thêm sữa Insure loại dành riêng cho người bị tiểu đường như bố, và tuyệt đối không được uống rượu, ăn mặn cũng như ăn ngọt. Ngoài ra, một đôi lần trong đêm phải tỉnh giấc, kiểm soát hơi thở người bịnh có bình thường không. Vì đôi khi đường lượng xuống qúa thấp trong lúc ngủ, người bịnh đang thở dốc, cần cấp cứu mà người ngủ bên cạnh ngủ say không biết, hoặc tưởng lầm là tiếng ngáy, và khi phát giác ra thì đã quá muộn”.

Như muốn để cho con cái hiểu thêm về bịnh tiểu đường. Sau vài giây phút ngưng nghỉ, bà kể chuyện tiếp:

- “Vì vậy, nếu trong gia đình có một người bị bịnh tiểu đường nặng, lại cao tuổi thì sự chăm sóc tương đối vất vả, nhất là không thể bỏ bịnh nhân ở nhà một mình để đi đây đi đó được. Với kinh nghiệm của những lần bố bị xỉu và những mách bảo của bạn bè. Nên, lâu nay, trong phòng vệ sinh, trong phòng ngủ, nơi phòng khách, bàn ăn, chỗ nào trong nhà bố mẹ cũng có lon Coke hay kẹo dễ tan để cấp cứu kịp thời khi thấy triệu chứng đường lượng sụt giảm bất thường. Đó là những lúc thấy vẻ mặt bịnh nhân khác thường, mắt hoa lên, lờ đờ như mắt cá ươn, mồ hôi xuất ra và tay chân đờ đẫn, hai đầu gối rung nhẹ. Nếu chậm trễ, bịnh nhân sẽ té xỉu cấp kỳ, giống như những tuần lễ đầu tiên khi bố mắc chứng bịnh tiểu đường, vì trước đây không ai trong gia đình mình có kinh nghiệm về căn bịnh quái ác này”.

Nếu một ai đi ngang qua thoáng nghe được. Có lẽ họ lầm tưởng bà là người đang giúp việc trong một nhà dưỡng lão nào đó, nên bà nói về căn bịnh tiểu đường một cách rành rẽ như vậy.

Mỗi lần tôi ghé thăm, mẹ vợ tôi thường kể lại một vài diễn tiến của căn bịnh và những hy vọng chữa trị về thể lý trong một đức tin sống động, như một phương cách để giải tỏa bớt những lo âu phiền muộn trong tâm trí mà bà phải đối diện mỗi ngày.

Vì cơ thể không sản xuất đủ Insulin để điều hoà đường lượng, nên mỗi ngày với sự phụ giúp của mẹ vợ tôi, bố vợ tôi phải đo đường lượng năm lần ở đầu ngón tay, và căn cứ theo chỉ số đường lượng mỗi lần đo mà chích số lượng Insulin theo bản biểu đồ của bác sĩ đã hướng dẫn, uống thêm các loại thuốc theo toa bác sĩ trị bịnh như Metformin, và thuốc của các bác sĩ chuyên khoa tim phổi.....như Amlodipine Besylate, Atorvastatin hay Lovastatin...... cũng như ăn uống theo chế độ dinh dưỡng mà bác sĩ đã hướng dẫn. Là y tá trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa ngày xưa, nên dù cao tuổi – một ngày năm lần, bố vợ tôi một tay kéo da vùng bụng, quanh cái rốn, môt tay cầm ống chích rất thành thạo. Chích xong, ông thường cười khà khà, nói:

- “Đời chỉ thế mà thôi ! rồi ông hỏi: phải không bà? ”. Nhưng cũng có những ngày ông ngồi lặng thinh sau khi chích xong mũi Insulin – có lẽ, ông đang suy tư mông lung về một vấn đề gì.

Có lần tôi qua thăm, gặp lúc ông vừa chích xong, bà mẹ vợ tôi nói:

- “Hôm nay bố giỏi lắm, nhắc chích và uống thuốc là làm ngay. Đường lượng mấy bữa nay ổn định, bố ăn ngủ tốt, mẹ cũng mừng”.

- “Hôm nào mà tôi chẳng giỏi” – bố vợ tôi nói, rồi ông cười.

Nghe bố vợ tôi nói vậy, bà mẹ vợ tôi lại nói:“Có lẽ bịnh nó hành bố hay sao con ạ, có những ngày nhắc bố đo đường để chích và uống thuốc, bố không chịu, bố la mẹ, nói bà lắm chuyện, lúc nào bà cũng đường đường, chích chích. Tôi không chích xem có chết thằng tây nào không. Mẹ phải lặng thinh, nhưng rồi sau đó bố cũng đo, cũng chích”. Mẹ vợ tôi nói xong, nhìn bố vợ tôi và cả hai cùng mỉm cười.

- “Sao trước đây bà không nói, bây giờ mới nói. Bà lại nói xấu tôi, nói xấu chồng con không tốt. Tôi nói đùa mà bà cũng la” – nói xong, ông cười mỉm.

- “Con hỏi thăm thì tôi kể chuyện, chứ đâu có nói xấu ông đâu, lo cho ông không hết, có gì mà nói xấu ông, ừ ông giỏi, hôm nay giỏi lắm” – bà mẹ vợ tôi vừa nói vừa cười làm bố vợ tôi cũng cười theo, quên cả bịnh tật.

Nghe những lời đối đáp qua lại, tôi chợt nghĩ đến tình nghĩa thủy chung trong tuổi già của bố mẹ vợ tôi. Tuy không là những lời nói và cử chỉ của thời thanh xuân. Nhưng phảng phất hình ảnh một tình yêu đã viên mãn trong đời sống hôn nhân, với những năm tháng hạnh phúc cũng như thăng trầm xa xưa mà ông bà thường kể lại cho con cháu nghe. Dù cho cả hai ông bà đang trải qua những ngày tháng về chiều với những vất vả và hy sinh của bà, để săn sóc đêm ngày cho căn bịnh tiểu đường trầm kha của ông. Nhưng trong nhà, vẫn không thiếu tiếng cười hay những lời nói khôi hài của hai ông bà, dù đôi khi chỉ là những nụ cười để trấn an nhau cho qua những cơn đau của bịnh tật đang làm mệt mỏi tứ chi người già.

Dù tuổi đời sung mãn. Nhưng, như một cây đại thụ đến tuổi cũng khô héo dần với thời gian. Bố vợ tôi đã nhập viện hai tuần nay, bà xã tôi chạy qua chạy lại như con thoi – hôm nay súp ngày mai bún để góp tay với người chị dâu, tăng thêm chất dinh dưỡng, và để an ủi cũng như nâng đỡ tinh thần người mẹ già đang cô đơn trong tuổi xế chiều. Sáng nay, sau khi để tô chè táo Tàu còn nóng hổi mà bà xã tôi vừa nấu lên bàn – với nét mặt buồn thiu, hai khóe mắt quầng thâm lộ vẻ thiếu ngủ, bà mẹ vợ tôi nói: “Đã hai tuần rồi, mấy anh cũng chỉ biết tin qua điện thoại, và mẹ cũng chỉ nghe các anh nói lại thôi. Bố nằm ở nhà thương đã hai tuần rồi mà họ vẫn không cho thăm. Nếu có mệnh hệ gì thì làm sao? Đến bữa thì phải ráng ăn thôi, chứ mẹ không thấy đói và không ngủ được. Bịnh hoạn của bố, sống chết ra sao! Cầu xin cho bố mau khỏi...”. Tay run run, bà nói nho nhỏ với giọt lệ đoanh tròng trong khóe mắt.

-“ Đừng lo nghĩ quá bà ngoại, mai mốt ông ngoại sẽ về với ngoại mà. Đang mùa Cô Vít nên bịnh viện không cho thăm thôi. Không sao đâu bà ngoại” – đứa cháu ngoại an ủi bà.

Tôi đứng nghe những lời thấm đẫm yêu thương của hai bà cháu, cảm nhận được sự trống vắng, sự cô quạnh của tuổi già khi đường đời sẽ chia hai ngả, cũng như ngày biệt ly không hẹn sẽ đến trong đời mỗi người. Và tôi chợt nghĩ đến ý nghĩa cao đẹp của câu ca dao trong dân gian Việt Nam: Vợ chồng là nghĩa tào khang...