C-5 Galaxy bắt đầu được quân đội Mỹ đưa vào sử dụng từ năm 1969, C-5 Galaxy có các biến thể với các ký hiệu và tên gọi khác nhau là C-5A Galaxy, C-5B Galaxy, C-5C Galaxy , C-5M và phiên bản đặc biệt C-5A SCM (Space Cargo Modification) có khả năng vận chuyển các thiết bị kỹ thuật siêu trọng phục vụ trong các vụ phóng tàu vũ trụ của Mỹ.

C-5A Galaxy thực hiện chuyến bay đầu tiên vào ngày 30/6/1968 còn C-5B Galaxy vào ngày 10/9/1985. Hoá đơn chi phí để sản xuất một chiếc C-5A có thể lên đến 152, 8 triệu USD.

Đến đầu năm 1990, các máy bay vận tải chiến lược C-5 Galaxy của Mỹ đã thực hiện được hơn 1 triệu giờ bay mặc dù trong giai đoạn phát triển ban đầu loại máy bay vận tải đặc biệt này đã gây ra nhiều tranh cãi trong giới lãnh đạo Mỹ vì giá thành và chi phí sản xuất cao.Kể từ năm 1969,C-5 Galaxy đã được nằm trong biên chế các máy bay vận tải chiến lược của các đơn vị Không quân dự bị và Không quân bảo vệ quốc gia của quân đội Mỹ.

Máy bay vận tải chiến lược C-5 Galaxy có phần thân dài hơn loại máy bay vận tải An-124 Condor của Liên Xô, nhưng tải trọng tối đa kém chiếc 124 Condor trên dưới 10 %.

Mỗi chiếc C-5 Galaxy khi xuất kích có thể chở được lượng hàng hoá quân sự nhiều gấp 3 lần một chiếc máy bay vận tải C-141. C-5 Galaxy sử dụng 4 động cơ turbin phản lực TF-39-GE-1C do tập đoàn General Electrics sản xuất. Mỗi chiếc C-5 Galaxy có thể nạp tối đa 193.624 lít với tốc độ bay tối đa 919 km trên giờ và trần bay ở 10.895 mét.

Vào tháng 6/1989, một chiếc máy bay vận tải chiến lược C-5B Galaxy đã lập kỷ lục thế giới về khả năng thả dù hàng hoá tại triển lãm vận tải hàng không quốc tế Rodeo 1989 khi chở và thả được liên tiếp 4 xe bọc thép chiến đấu M551 Sheridan và 73 lính dù với tổng trọng lượng 86.340 kg.

Biến thể C-5B cũng có thể “cõng” trên bong của nó 2 xe tăng chiến trường hạng nặng M1A2 hoặc khi khẩn cấp một chiếc C-5B có thể chuyển 6 trực thăng chiến đấu Apache AH-64 ra chiến trường.

C-5 Galaxy được thiết kế để hoạt động trên các sân bay dã chiến và có tốc độ bay tương đối thấp. Tuy vậy, “Dải ngân hà” C-5 Galaxy chỉ có thể cất và hạ cánh được ở những sân bay dã chiến đã được nâng cấp vì trọng lượng và kích thước đồ sộ của nó.

Vì là loại máy bay vận tải chiến lược nên thân của những chiếc C-5 Galaxy có diện tích rất rộng dành cho hàng hoá và các loại vũ khí quân dụng.

Phần đầu của máy bay có hình dáng hơi tù. Bộ phận đặc biệt này được thiết kế vừa là buồng lái của các phi công vừa có thể lật lên thành một cửa rộng để đưa hàng và thiết bị cần vận chuyển vào từ đầu máy bay.

Chính vì thiết kế hữu dụng này nên C-5 Galaxy được giới quân sự Mỹ đặt cho nó một biệt danh khác là “Hàm cá mập” (Jaws) sau khi xuất hiện bộ phim “Hàm cá mập” rất nổi tiếng của Hollywood.

Một vụ tai nạn máy bay C-5 Galaxy vào tháng 4/2006 tại căn cứ không quân Dover.

Phần đuôi của C-5 Galaxy có chữ T có một cánh đứng hơi chéo về phía trước và một cánh chuyển hướng chạy dọc chiều cao của đuôi.

Điểm khác biệt nổi bật nhất khi so sánh C-5 Galaxy với các loại máy bay vận tải chiến lược khác của Mỹ và thế giới là C-5 Galaxy có bộ càng cất và hạ cánh rất “khủng” với 28 bánh lăn với tác dụng giảm tốc, giảm chấn khi máy bay tiếp đất do trọng lượng và kích thước quá lớn của nó.

C-5 Galaxy lần đầu tiên tham chiến trong chiến dịch hàng không vận có tên Babylift (đưa trẻ em mồ côi Việt Nam ra nước ngoài) trong cuộc chiến tranh Việt Nam năm 1975....

Khi cách Sài Gòn khoảng 16 km, C-5A bắt đầu rơi, lướt đập vào bờ kè và gần như vỡ nát. 138 người đã chết, chỉ có 170 người lớn và trẻ em sống sót với nhiều thương tích nghiêm trọng.

Để đảm bảo cho chiến dịch Desert Shield (Lá chắn sa mạc) tháng 8/1990, các máy bay vận tải chiến lược C-5 Galaxy nhận lệnh vận chuyển các trang bị vũ khí kỹ thuật đến Arab Saudi nhằm đẩy lui lực lượng quân đội của Cựu độc tài Saddam Hussein ra khỏi lãnh thổ Kuwait sau nước này đánh chiếm và tuyên bố Kwait là tỉnh thứ 19 của Iraq.

Một tai nạn khác của loại máy bay vận tải C-5 Galaxy của quân đội Mỹ đã xảy ra vào ngày 28/8/1990 khi một chiếc C-5 Galaxy của phi đoàn vận tải quân sự số 60 của Mỹ bị rơi khi đang cất cánh từ căn cứ Ramstein của Đức khiến 13 người chết và 4 người khác bị thương nặng.

Từ tháng 8/1990 đến 4/1991, các máy bay vận tải chiến lược đã thực hiện tất cả 3.800 lần xuất kích chuyên chở được 87.000 người và 230.600 tấn hàng tới các chiến trường có sự tham gia của quân đội Mỹ.

Một số thông số kỹ thuật của máy bay vận tải C-5 Galaxy

• Bình Nguyên (Dịch)