Tweet
Hạnh Ngộ.
Rafael Sotomayor
Từ Hang® đến Gubal®.
Với những cảm xúc mạnh còn đeo đẳng sau đêm hòa nhạc, tôi thử tìm hiểu về Hang®, một tên gọi đã được cầu chứng và thật ngạc nhiên vì tính dân gian đa dạng và mới mẻ của loại nhạc cụ nầy. Dân gian vì đơn giản ở mọi ngõ đường, góc phố, nơi nào cũng có thể trình diễn cho ông đi qua bà đi lại thưởng thức, mới mẻ vì chỉ có mớ tuổi đời 14 năm, nhạc sĩ sử dụng thành thạo chưa tạo nổi danh hiệu tầm cở, trong đó phải kể đến Rafael Sotomayor với các CD về loại nầy như "The Vabriation of The Hang", "This is not a Drum", "Hang The Beat"...
"..cho ông đi qua, cho bà đi lại..."
Hang® do hảng PANArt của Thụy Sĩ phát minh năm 2000, được gọi theo tiếng Đức tại Bern, "Hand" tức bàn tay (the name Hang comes from the Bernese German word for hand), tên Hang® và Gubal®... đã được cầu chứng để trở thành tên gọi riêng các loại nhạc cụ của hảng PANArt Hangbau AG.
Hang® là một cấu trúc gồm 2 miếng kim loại hình chảo ghép lại, có đường kính 52 cm và chiều cao ở giữa đo được 24 cm. Nguyên liệu thép sử dụng đã được chế biến theo những phương thức cầu kỳ đặc biệt để trở nên rắn chắc và có độ dày mỏng phù hợp đề khi gỏ lên sẽ tạo ra những âm thanh tương ứng với những cung bậc nhất định của nốt nhạc.
Chung quanh phần nắp trên gồm 7 hay 8 vùng âm độ hình tròn, giữa phần chảo trên là nốt trầm bass so với các nốt khác, có tiếng kêu "Ding" tựa tiếng chuông ngân, từ đó cũng được gọi nắp trên là "Ding". Nắp bên dưới có một lỗ âm hưởng tròn quay vào bên trong gọi là "Gu" nên cũng gọi phần dưới của nhạc cụ là "Gu".
Mặt "Ding" của Hang
Mặt "Gu" của Hang (Hình PANArt)
Người chơi Hang® vận dụng cả bàn tay, ngón tay, khuỷu tay và có khi toàn thân khi đã đạt đến mức tượng thừa chỉ để xoa, vuốt hay gõ nhẹ vào vào thân tạo nên những âm thanh và độ ngân biến ảo thần kỳ. Cũng vì cách gõ để tạo thanh âm nên đã có sự lầm lẩn khi xem Hang® giống như một loại trống (drum). Nhà sản xuất Felix Rohner và Sabina Schaerer đã đính chính: "Chúng tôi không chế tạo ra trống, không Handpans cũng không phải Hang® drums. Trống có một thứ ngôn ngữ khác."
Dù đã thành công vượt bậc, cả hai nhà sản xuất Felix Rohner và Sabina Schaerer của PANArt, tự mang chức năng của những nhà nghệ thuật, luôn đi tìm những điều mới mẻ và không hài lòng với kết quả đạt được. Từ khi phát minh ra Hang® vào năm 2000 cho đến khi ngừng sản xuất vào cuối năm 2013, Hang® đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và biến đổi để hoàn chỉnh hơn, từ cung bậc cho đến điệu ngân, để đạt đến kết quả xem như hoàn chỉnh nhất vào năm 2013. Lẽ ra với kết quả nầy, hảng có thể gia công sản xuất hàng loạt nhằm phục vụ khách hàng, họ đã ngừng sản xuất Hang để cho ra đời một sản phẩm mới: Gubal®, một hậu duệ của Hang®.
Một Gupal
Mặt trên của một Gupal (Hình PANArt)
Gubal® về hình thức cũng giống như Hang®, điểm khác biệt là nửa phần trên có một lỗ tròn giống như phần dưới Gu trước đây của của Hang®, nữa phần bên dưới của Gubal® được mở rộng thêm một khoảng hình nửa quả banh cho phép tăng thêm khối lượng khí bên trong, có tác động mạnh mẽ vào âm thanh bass. Còn quá sớm để có thể tìm thấy những tác phẩm trình diễn tiêu biểu với nhạc cụ Gubal®, cũng giống như Hang®, phải mất khoảng thời gian 14 năm với nhiều thay đổi mới có thể đánh giá sự thành công của nó, qua sự phổ biến và sử dụng rộng rãi của khách hàng mộ điệu, từ nhạc sĩ chuyên nghiệp cho đến những nghệ sĩ đường phố.
Gupal
Nhận xét
Dù Hang® đã theo gót nghệ nhân mở cuộc hành trình khắp thế giới, phạm vi sử dụng dường như có phần giới hạn do cách chế tạo theo những cung bậc nhất định cho mỗi model. Hang® sẽ dễ trở nên đơn điệu lạc lõng trong những chương trình solo dài hay trong các CD mà chủ ý là cung cấp cho người nghe những giây phút tỉnh tâm mang chút thiền tính, như tiếng chuông ngân nga gieo vào lòng người những cảm xúc chơi vơi, nhẹ nhàng và dễ tìm thấy lại sự bình an của tâm hồn. Sự phối hợp với các nhạc cụ thích hợp sẽ đưa cung bật của Hang® hay Guban bay cao hơn.
(viết theo tài liệu hảng sản xuất và Wiki)
Thiền Viện nằm trên một triền đồi thoai thoải cạnh dải núi cao chập chùng bất tận, đây là một quần thể kiến trúc mới mẻ gồm 3 dải nhà nhiều tầng kết hợp theo hình chữ H, tọa lạc trên một khu đất rộng với nhiều cây xanh bao bọc, sau lưng là cánh rừng thông dày đặc hun hút. Nếu không nhìn thấy cổng tam quan chính với những đường nét đông phương đồ sộ án ngữ ngay trước đường dốc chính vào khu chánh điện, dễ khiến người ta nghĩ ngay đến một khu an dưỡng hay một viện dưỡng lão.
Rằm tháng Bảy, thiền viện hôm nay cử hành lễ Vu Lan. Đường lên viện, một bên trăng sáng vằng vặc treo lơ lửng trên đầu núi trải dài xa tít tận chân trời, một bên là thung lũng với vài làng mạc xa xa, ánh đèn điện lập lòe dưới nền sáng trăng vàng óng. Khách viếng đa phần là người ngoại quốc, một tụ điểm hứa hẹn nhưng cũng đầy bí hiểm đối với người địa phương trong một vùng rừng núi dân cư thưa thớt. Vì đến trễ nên chúng tôi vội vào trong cúng Phật, trao đổi dăm ba câu với sư cô trụ trì. Lần đầu tiên tôi thật sự xúc động và ngạc nhiên khi đối diện với sư cô người phương Tây tại một cửa chùa, với chiếc áo nâu sòng và đầu nhẵn tóc. Chánh điện giờ nầy vắng vẻ, khói hương cũng đã tàn, sư cô vui vẻ đốt lại chiếc đèn cầy trên điện thờ dùng đốt nhang vì chung quanh chỉ có đèn điện. Không khí trang nghiêm, tịch mịch tiêu biểu của một chốn tu hành. Bên ngoài hành lang, khách viếng thăm bước nhẹ, thỉnh thoảng có tiếng thì thào đây đó khi thưởng lãm những tuyệt tác về đạo Phật được trưng bài khắp nội điện.
Đột nhiên không gian trầm lắng bị phá vỡ bởi những âm thanh rộn rã của một khúc nhạc hòa tấu cất lên từ đâu đó như đánh thức cả sườn đồi cô tịch. Bên ngoài, từ góc sân rộng bên hông chánh điện, một sân khấu nhỏ với 3 nhạc sĩ đang bắt đầu chương trình nhạc... chùa. Dưới ánh trăng mờ, hàng trăm khán giả ngồi im bất động, yên lặng bên dưới như những bóng ma. Thì ra mọi người đang tập trung ở đây. Người nghe như bị cuốn hút bởi những âm thanh lạ lùng, huyền hoặc, khi dồn dập, lúc từ tốn lắng đọng, lúc ngân nga tựa tiếng chuông chùa rào rạt cao vút, tất cả như xé toạc không gian trầm mặc sâu lắng làm vang dội núi rừng từ một loại nhạc khí lần đầu tiên tôi được nghe thấy : Hang® với Rafael Sotomayor, cùng hòa âm với một nhạc sĩ saxophone và một cho guitar và keyboard. Khán giả như bị thôi miên, một vài cặp bổng đứng lên, ban đầu ngượng ngập uốn éo thân mình rồi bổng quay tít theo điệu nhạc như những chú rắn Ấn độ trước cây sáo nhiệm mầu trong phim thần thoại. Ban nhạc cũng tăng thêm hứng khởi trước những vũ điệu "Tai Chi" của khán giả, càng chơi càng điêu luyện. Trời càng khuya, tiếng nhạc mềm dưới trăng giữa không gian trầm lắng, hơi sương miền núi lành lạnh tạo cảm giác thần tiên thanh thoát. Như những thiên thần đang nhảy múa dưới trăng mà các tiên ông tiên bà là những thiện nam tín nữ thật trần tục, kẻ mặc quần jean, người áo len nhẹ quấn ngang hông mê mẫn nhảy múa những động tác gần gũi cuộc đời đến kỳ lạ. Thần tiên và thế tục, hai khái niệm giờ trở thành mơ hồ không còn có thể phân biệt. Không phải là sự ngẫu nhiên khi thiền viện chọn ban nhạc của Sotomayor trên sân khấu lộ thiên nầy. Tiếng nhạc nhẹ nhàng thanh thót của Hang® gần gũi như tiếng chuông chùa ve vuốt, vỗ về, khi dịu dàng khi thúc giục rất phù hợp với không khí thiền môn.
Rằm tháng Bảy, thiền viện hôm nay cử hành lễ Vu Lan. Đường lên viện, một bên trăng sáng vằng vặc treo lơ lửng trên đầu núi trải dài xa tít tận chân trời, một bên là thung lũng với vài làng mạc xa xa, ánh đèn điện lập lòe dưới nền sáng trăng vàng óng. Khách viếng đa phần là người ngoại quốc, một tụ điểm hứa hẹn nhưng cũng đầy bí hiểm đối với người địa phương trong một vùng rừng núi dân cư thưa thớt. Vì đến trễ nên chúng tôi vội vào trong cúng Phật, trao đổi dăm ba câu với sư cô trụ trì. Lần đầu tiên tôi thật sự xúc động và ngạc nhiên khi đối diện với sư cô người phương Tây tại một cửa chùa, với chiếc áo nâu sòng và đầu nhẵn tóc. Chánh điện giờ nầy vắng vẻ, khói hương cũng đã tàn, sư cô vui vẻ đốt lại chiếc đèn cầy trên điện thờ dùng đốt nhang vì chung quanh chỉ có đèn điện. Không khí trang nghiêm, tịch mịch tiêu biểu của một chốn tu hành. Bên ngoài hành lang, khách viếng thăm bước nhẹ, thỉnh thoảng có tiếng thì thào đây đó khi thưởng lãm những tuyệt tác về đạo Phật được trưng bài khắp nội điện.
Đột nhiên không gian trầm lắng bị phá vỡ bởi những âm thanh rộn rã của một khúc nhạc hòa tấu cất lên từ đâu đó như đánh thức cả sườn đồi cô tịch. Bên ngoài, từ góc sân rộng bên hông chánh điện, một sân khấu nhỏ với 3 nhạc sĩ đang bắt đầu chương trình nhạc... chùa. Dưới ánh trăng mờ, hàng trăm khán giả ngồi im bất động, yên lặng bên dưới như những bóng ma. Thì ra mọi người đang tập trung ở đây. Người nghe như bị cuốn hút bởi những âm thanh lạ lùng, huyền hoặc, khi dồn dập, lúc từ tốn lắng đọng, lúc ngân nga tựa tiếng chuông chùa rào rạt cao vút, tất cả như xé toạc không gian trầm mặc sâu lắng làm vang dội núi rừng từ một loại nhạc khí lần đầu tiên tôi được nghe thấy : Hang® với Rafael Sotomayor, cùng hòa âm với một nhạc sĩ saxophone và một cho guitar và keyboard. Khán giả như bị thôi miên, một vài cặp bổng đứng lên, ban đầu ngượng ngập uốn éo thân mình rồi bổng quay tít theo điệu nhạc như những chú rắn Ấn độ trước cây sáo nhiệm mầu trong phim thần thoại. Ban nhạc cũng tăng thêm hứng khởi trước những vũ điệu "Tai Chi" của khán giả, càng chơi càng điêu luyện. Trời càng khuya, tiếng nhạc mềm dưới trăng giữa không gian trầm lắng, hơi sương miền núi lành lạnh tạo cảm giác thần tiên thanh thoát. Như những thiên thần đang nhảy múa dưới trăng mà các tiên ông tiên bà là những thiện nam tín nữ thật trần tục, kẻ mặc quần jean, người áo len nhẹ quấn ngang hông mê mẫn nhảy múa những động tác gần gũi cuộc đời đến kỳ lạ. Thần tiên và thế tục, hai khái niệm giờ trở thành mơ hồ không còn có thể phân biệt. Không phải là sự ngẫu nhiên khi thiền viện chọn ban nhạc của Sotomayor trên sân khấu lộ thiên nầy. Tiếng nhạc nhẹ nhàng thanh thót của Hang® gần gũi như tiếng chuông chùa ve vuốt, vỗ về, khi dịu dàng khi thúc giục rất phù hợp với không khí thiền môn.
Rafael Sotomayor
Từ Hang® đến Gubal®.
Với những cảm xúc mạnh còn đeo đẳng sau đêm hòa nhạc, tôi thử tìm hiểu về Hang®, một tên gọi đã được cầu chứng và thật ngạc nhiên vì tính dân gian đa dạng và mới mẻ của loại nhạc cụ nầy. Dân gian vì đơn giản ở mọi ngõ đường, góc phố, nơi nào cũng có thể trình diễn cho ông đi qua bà đi lại thưởng thức, mới mẻ vì chỉ có mớ tuổi đời 14 năm, nhạc sĩ sử dụng thành thạo chưa tạo nổi danh hiệu tầm cở, trong đó phải kể đến Rafael Sotomayor với các CD về loại nầy như "The Vabriation of The Hang", "This is not a Drum", "Hang The Beat"...
"..cho ông đi qua, cho bà đi lại..."
Hang® do hảng PANArt của Thụy Sĩ phát minh năm 2000, được gọi theo tiếng Đức tại Bern, "Hand" tức bàn tay (the name Hang comes from the Bernese German word for hand), tên Hang® và Gubal®... đã được cầu chứng để trở thành tên gọi riêng các loại nhạc cụ của hảng PANArt Hangbau AG.
Hang® là một cấu trúc gồm 2 miếng kim loại hình chảo ghép lại, có đường kính 52 cm và chiều cao ở giữa đo được 24 cm. Nguyên liệu thép sử dụng đã được chế biến theo những phương thức cầu kỳ đặc biệt để trở nên rắn chắc và có độ dày mỏng phù hợp đề khi gỏ lên sẽ tạo ra những âm thanh tương ứng với những cung bậc nhất định của nốt nhạc.
Chung quanh phần nắp trên gồm 7 hay 8 vùng âm độ hình tròn, giữa phần chảo trên là nốt trầm bass so với các nốt khác, có tiếng kêu "Ding" tựa tiếng chuông ngân, từ đó cũng được gọi nắp trên là "Ding". Nắp bên dưới có một lỗ âm hưởng tròn quay vào bên trong gọi là "Gu" nên cũng gọi phần dưới của nhạc cụ là "Gu".
Mặt "Ding" của Hang
Mặt "Gu" của Hang (Hình PANArt)
Người chơi Hang® vận dụng cả bàn tay, ngón tay, khuỷu tay và có khi toàn thân khi đã đạt đến mức tượng thừa chỉ để xoa, vuốt hay gõ nhẹ vào vào thân tạo nên những âm thanh và độ ngân biến ảo thần kỳ. Cũng vì cách gõ để tạo thanh âm nên đã có sự lầm lẩn khi xem Hang® giống như một loại trống (drum). Nhà sản xuất Felix Rohner và Sabina Schaerer đã đính chính: "Chúng tôi không chế tạo ra trống, không Handpans cũng không phải Hang® drums. Trống có một thứ ngôn ngữ khác."
Dù đã thành công vượt bậc, cả hai nhà sản xuất Felix Rohner và Sabina Schaerer của PANArt, tự mang chức năng của những nhà nghệ thuật, luôn đi tìm những điều mới mẻ và không hài lòng với kết quả đạt được. Từ khi phát minh ra Hang® vào năm 2000 cho đến khi ngừng sản xuất vào cuối năm 2013, Hang® đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và biến đổi để hoàn chỉnh hơn, từ cung bậc cho đến điệu ngân, để đạt đến kết quả xem như hoàn chỉnh nhất vào năm 2013. Lẽ ra với kết quả nầy, hảng có thể gia công sản xuất hàng loạt nhằm phục vụ khách hàng, họ đã ngừng sản xuất Hang để cho ra đời một sản phẩm mới: Gubal®, một hậu duệ của Hang®.
Một Gupal
Mặt trên của một Gupal (Hình PANArt)
Gubal® về hình thức cũng giống như Hang®, điểm khác biệt là nửa phần trên có một lỗ tròn giống như phần dưới Gu trước đây của của Hang®, nữa phần bên dưới của Gubal® được mở rộng thêm một khoảng hình nửa quả banh cho phép tăng thêm khối lượng khí bên trong, có tác động mạnh mẽ vào âm thanh bass. Còn quá sớm để có thể tìm thấy những tác phẩm trình diễn tiêu biểu với nhạc cụ Gubal®, cũng giống như Hang®, phải mất khoảng thời gian 14 năm với nhiều thay đổi mới có thể đánh giá sự thành công của nó, qua sự phổ biến và sử dụng rộng rãi của khách hàng mộ điệu, từ nhạc sĩ chuyên nghiệp cho đến những nghệ sĩ đường phố.
Gupal
Nhận xét
Dù Hang® đã theo gót nghệ nhân mở cuộc hành trình khắp thế giới, phạm vi sử dụng dường như có phần giới hạn do cách chế tạo theo những cung bậc nhất định cho mỗi model. Hang® sẽ dễ trở nên đơn điệu lạc lõng trong những chương trình solo dài hay trong các CD mà chủ ý là cung cấp cho người nghe những giây phút tỉnh tâm mang chút thiền tính, như tiếng chuông ngân nga gieo vào lòng người những cảm xúc chơi vơi, nhẹ nhàng và dễ tìm thấy lại sự bình an của tâm hồn. Sự phối hợp với các nhạc cụ thích hợp sẽ đưa cung bật của Hang® hay Guban bay cao hơn.
(viết theo tài liệu hảng sản xuất và Wiki)