Thông báo

Collapse
No announcement yet.

Thơ Xuân Vũ Hoàng Chương

Collapse
X

Thơ Xuân Vũ Hoàng Chương

Collapse
 
  • Filter
  • Giờ
  • Show
Clear All
new posts

  • Thơ Xuân Vũ Hoàng Chương

    Thơ Xuân Vũ Hoàng Chương
    ~~~








    Xuân đã đem mong nhớ trở về.

    Câu thơ Nguyễn Bính, ý thường thôi. Lời e cũng thường thôi. Nhưng dư vang vô tận, xoáy sâu vào tâm tư khách xa quê, nhất là những kẻ không có ngày về. Xuân đã... đau lòng một chữ đã. Xuân đã. Người chưa. Những lỡ làng và những bẽ bàng.

    Lần này, ở đây, Xuân đã đem mong nhớ trở về Vũ Hoàng Chương, người bạn thơ, bạn kịch cũ càng với Nguyễn Bính Lỡ Bước Sang Ngang.

    Mùa xuân thương nhớ mùa Xuân.

    Nói đến thơ xuân Vũ Hoàng Chương, cái bồi hồi lẫn chút bùi ngùi. Có hay không có, mùa xuân trong thơ đấng trích tiên, đã tự giam thơ giam đời trong mươi chữ :

    Xuân đời chưa kịp hưởng
    Mây mùa thu đã sang?


    Nhà thơ đã tự tình như thế, ở tuổi chưa đến ba mươi, trong tập thơ Mây. Người còn giăng tơ tâm sự

    Xuân có sang mà hoa không tươi
    ý ngát hoài chăng hề tuổi chớm ba mươi
    Nằm say ngõ lạnh
    Buồn nghe mưa rơi
    Tuôn châu oà bật lên cười
    Ta có là ta chăng hề Ai chớ là Ngươi
    Chậu sành tiếng đập ngàn năm cũ
    Hoạ điệu chiều nay xác rã rời


    Và từ đó, hay trước đó, với Vũ Hoàng Chương, tất cả những mùa Xuân đều là:

    Hương mùa-xuân-mất ngậm ngùi bay

    Ðã có nhiều người nói, và nói có cơ sở là men rượu và khói thuốc đưa thơ Vũ Hoàng Chương ra khỏi không gian; và thơ Ðường, thơ Tống, người đẹp Liêu Trai đưa thơ ông ra khỏi thời gian. Ðiều đó có thật, nhưng con người dù là người thơ, vẫn còn xương còn thịt chuyển động theo bốn mùa mưa nắng. Và cả bốn mùa đều in nét trong thơ Vũ Hoàng Chương.

    Tác phẩm đầu lòng Thơ Say in năm 1940 gồm những sáng tác buổi hoa niên, nhưng hoạ hoằn lắm mới ánh lên một nét tươi xuân.

    Thuyền nhỏ sông lam yểu điệu về
    Cỏ chen màu liễu biếc chân đê
    Tình Xuân ai chở đầy khoang ấy
    Hương sắc thanh bình ngập lối quê.
    Nắng nhẹ mây hờ sương hơi hơi
    Sương thưa nắng mỏng nhạc khoan lời
    Dây đàn chầm chậm hôn lên phím
    Muôn vạn cung Hồ lả lướt rơi


    Thơ Say gồm có nhiều phần: Say, Mùa, Yêu, Lỡ Làng... Phần Mùa chỉ có hai bài thơ ngắn, bài Dịu Nhẹ tả cảnh mùa xuân trên đây, bài sau là Mùa Thu Ðã Về. Thơ Mùa đề tặng ‘em Vân’, người yêu trong mộng. Chủ đề Mùa chứng tỏ nhà thơ coi trọng thời gian, nhưng loại thơ tứ thời bát tiết không nhiều, vì không nằm trong thi hứng Vũ Hoàng Chương. Bài thơ xuân Dịu Nhẹ hiếm hoi, nhưng vẫn mang phong cách đặc biệt Vũ Hoàng Chương. Dường như mãi đến 1952 ông mới có trọn vẹn một bài thơ Xuân khác, nhưng cỏ cây đã nhuốm màu Thiền. Bài Thoát Hình gồm 7 đoạn, một vần:

    Rào rạt trong cây nhựa trắng ngần
    Ðã nghe dồn cả tới đài xuân
    Ðã nghe rào rạt từng cơn gió
    Về mách tin hương với cõi trần
    Muôn vạn tế bào đang huỷ thể
    Vâng theo ý lớn nhịp xoay vần ...
    ... Ta mở trang lòng nguyên vẹn mãi,
    Chưa từng hoen ố vết trầm luân
    Ðêm nay xuống một bài thơ trắng
    Cầu nguyện cho đời nở ái Ân


    Sau này, nhất là từ 1963, Vũ Hoàng Chương sẽ sáng tác nhiều thơ về Ðạo Pháp, tuy nhiên nguồn thơ Ðạo đã róc rách từ trước đó. Ngoài ra, bài Thoát Hình còn mang thêm dấu ấn của khoa học và triết học, hai nguồn thi hứng sẽ phát triển sâu rộng hơn trong thơ Vũ Hoàng Chương về sau.


    * * *

    Hương mùa-xuân-mất ngậm ngùi bay...
    là một câu tiên tri. Di cư vào Nam, nhà thơ xem như thất lạc mùa xuân.
    Bài Nửa đêm Trừ Tịch làm 1955; mùa xuân đầu tiên xa xứ:

    Mười năm qua, đến bây giờ
    Nhìn nhau thấy cả giấc mơ thưở nào ..
    (...)
    Xuân về nhớ thưở ngát chiêm bao
    Giòng nước trôi xuôi chợt nghẹn ngào
    Lạc lõng vàng son màu lữ thứ
    Cành mai gượng ánh mặt hoa đào
    Mười phần xuân có gầy hao
    Tấm lòng xuân vẫn dạt dào như xưa
    Mấy phen biếc đón hồng đưa
    Dẫu rằng xong, vẫn là chưa thoả nguyền


    Ðây là một bài thơ hay, giàu cảm xúc, chĩu nặng ưu hoài. Không mang nội dung, dụng tâm chính trị nào, nhưng đã bị Chế Lan Viên chiếu cố và mạt sát thậm tệ (1960) cho rằng "cái điều Vũ Hoàng Chương đáng hổ thẹn nhất và chúng ta đau xót căm giận nhất" là bốn câu này:

    Có nghĩa gì đâu một chữ "về"
    Nếu không ngàn dặm ngược sơn khê
    Nếu không ngược cả mười năm ấy
    Về tận kinh đô của ước thề


    Theo Chế Lan Viên, chữ "Về" là "cái việc về thành, cái việc dinh tê về Hà Nội (mà) chẳng có nghĩa gì cả, thì trong tâm hồn nhà thơ này không còn ranh giới giữa cái tốt, cái xấu, cái đúng, cái sai, cái có nghĩa và cái không có nghĩa (1). Ðây là lối viết vu oan giáng hoạ, vì chữ "về", trong bài thơ, không có ngụ ý chính trị, chỉ là một ước vọng tình cảm, hay xa hơn nữa là một xu hướng tâm linh. Từ xưa thơ Vũ Hoàng Chương đã là một lối tìm về:

    Lang thang từ độ luân hồi
    U minh nẻo trước, xa xôi dặm về
    (Nguyện Cầu, 1950)


    Còn mấy chữ "có nghĩa gì đâu", là phỏng theo Xuân Diệu:

    Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
    Có nghĩa gì đâu một buổi chiều


    Nếu nhất định gán cho câu thơ một dụng ý thời sự thì nên hiểu: việc hồi cư năm 1950, với Vũ Hoàng Chương không mang ý nghĩa một chọn lựa chính trị, mà chỉ do một nhu đầu một tình cảm riêng tư - phần nào đó hoang tưởng - "có nghĩa gì đâu". Còn về thời gian mười năm, từ thời Mây (1943) thi nhân đã nhiều lần nói đến: "Mười năm thôi nhé mộng tan tành "... , "Tình mười năm còn lại mấy tờ thư"…. Thận trọng, chúng tôi đã hỏi lại bà Vũ Hoàng Chương và được chị trả lời là đúng như thế, và còn cho biết thêm: ‘ước thề’ ở đây không phải là chị ấy.

    Ngoài ra, giai đoạn này, Vũ Hoàng Chương còn có Bài Ca Bình Bắc, kể chuyện xuân chiến thắng của Quang Trung:

    Nhớ trận Ðống Ða hề thương mùa xuân tới
    Sầu xuân vời vợi
    Xuân tứ nao nao
    Nghe đêm trừ tịch hề máu nở hoa đào
    Ngập giấc xuân tiêu hề lửa trùm quan tái
    Trời đất vô cùng hề một khúc hát ngao


    Bài thơ là một thiên sử thi, ngợi ca hào quang dân tộc, nhưng hay ở những âm vang vời vợi nao nao, vô cùng quan tái. Nó là một khúc " hát ngao " hơn là một anh hùng ca.

    Cùng trong nỗi u hoài mùa-xuân-mất, tết năm 1963, nhà thơ mơ tưởng một Cành Mai Trắng Mộng

    Chín giao thừa, tám năm dư
    Cành Mai trắng mộng đêm trừ tịch suông
    (...)
    Khói đâu mờ tím căn buồng
    Thời gian ai đốt trên luồng thần giao
    Cố đô lửa cháy gan nào
    Sài đô son sắt như bào, như nung


    Mậu Thân, 1968, Vũ Hoàng Chương làm nhiều thơ Xuân giọng hãi hùng cay đắng. Bài Ðục Trong, làm theo lối cổ phong, toàn vần đục, khổ độc, gân guốc, gay gắt:

    Chợ Tết mai lan cúc
    Ðắm mình trong bụi đục
    Từng phiên nép mặt hoa
    Thẹn không bằng khóm trúc
    (...)
    Liên miên khói lửa này,
    Dám đâu mơ hạnh phúc
    Lần lượt tre rồi măng
    Ðã tơi bời cốt nhục
    Ðoạn cuối, ê chề, xót xa thân phận :
    Thân càng xót cho thân
    Uổng gây hình ngọc đúc


    Bài thơ có lẽ làm vào những ngày áp Tết Mậu Thân, sức khoẻ không tốt, cũng như bài Bặt Khoá Buồng Xuân, cùng một âm hao não nuột:

    Miệng héo dần theo lòng khắc khoải
    Năm nay rồi sắp thành năm ngoái
    E khi chiều xế, tuyết thay tơ
    Không cả chút tình thương nắng quái
    Kẻ vô-hạn-hận không là gió
    Xuân đến trà mi đời tự bỏ
    Ngồi chín từng cao, thẳm đáy hang
    Cùng ai gửi chút hương vò võ?


    Toàn bài vần bằng, xen hai đoạn vần trắc nói trên, là u uất nhất. Và kết thúc với hình ảnh của Tết Mậu Thân: thiều quang ngập máu đổ quyên hồng...

    Bài Vỡ Mộng Liêu Trai làm giữa ngày Tết tang thương:

    Ma sợ cung vôi chạy vọt lên
    Người thơ giữa lúc mở bầu men,
    Khai xuân chưa kịp vui cùng khách
    Ðạn rót trời cao đã nổ rền


    Nhưng Tết Mậu Thân 1968, tang tóc nhất là Cố đô Huế. Vũ Hoàng Chương làm một loạt tám bài đường luật theo thể liên hoàn liên vận dưới đề tài: "loạn trung Huế cảm bệnh trung nhân" (trên giường bệnh, cảm thương Huế loạn lạc):

    Lăng miếu gần kề lưng chó sói
    Thịt xương phó mặc vuốt diều hâu
    (...)
    Ðạn réo vang vang lửa bốn bề
    Như thiêu giường bệnh cháy cơ mê
    Sốt dâng mạch loạn càng u uất
    Máu chảy ruồi bâu thật não nề


    Trước cảnh trúc chẻ ngói tan ấy, nhà thơ đau yếu, bất lực chỉ gởi lời cầu nguyện:

    Mong người một nước soi gương cũ
    Nguyện đấng ngàn tay độ nhiễu điều ...
    (Huế Cảm)


    Tết năm sau, Kỷ Dậu – 1969, sức khoẻ khá hơn, tình hình chiến trận, bên ngoài, có vẻ yên ắng, hoà hội Paris đang tiến triển và hứa hẹn, Vũ Hoàng Chương chợt nghe hồn thơ phấn khởi:

    Tin Xuân gà gáy rách trời đêm
    Tuổi nửa trăm vừa nửa chục thêm
    Ðủ thấy điềm lành hai nửa nước
    Một nhà trong ấm với ngoài êm
    (Mở Bút ghi Ðiềm)


    Thi nhân ngất ngưởng, lạc quan như chưa bao giờ lạc quan ở tuổi hoa niên:

    Chữ lựa vần gieo đắc ý rồi
    Ðèn khêu vừa tỏ nước vừa sôi
    Nhựa say trà ngát thơ cao giọng
    Hỏi chúa xuân rằng: ai có ngôi?
    (Hạnh phúc nào hơn)


    Vũ Hoàng Chương thi sĩ còn là một Vũ Hoàng Chương kẻ sĩ, tâm hồn luôn luồn gắn bó với vận hưng suy của đất nước – cho dù ông có là nạn nhân của nhiều ngộ nhận và xuyên tạc. Mùa xuân Kỷ Dậu 1969 đưa hồn thơ về một năm Kỷ Dậu khác, 120 năm trước, mùa xuân Quang Trung, 1789, qua bài thơ chữ Hán:

    Kỷ Dậu hồi thanh
    Kê minh nhật thướng cựu sơn xuyên
    Hồi ức Quang Trung vũ hịch truyền
    Sơn vĩ sơn đầu hoa giải ngữ
    Hoà âm xuân thảo nhiễu bình nguyên


    Ông tự dịch:

    Tiếng vang lịch sử
    Ðất xưa gà gáy mặt trời lên
    Giục nhớ Quang Trung hịch sấm rền
    Hoa mở cánh chào ngang dọc núi
    Hoà âm cỏ ngát xuống bình nguyên


    Ðặng Tiến dịch ké:

    Gà thúc bình minh sông núi xưa
    Quang Trung thuở nọ, hịch truyền đưa
    Sườn non lưng núi lời hoa mở
    Nội cỏ hoà xuân, nhạc tấu mùa


    Vũ Hoàng Chương sinh năm ất Mão-1915 – giấy tờ thường ghi 1916 – tính đến năm 1969 là 55 tuổi ta. Ông tự hào thọ hơn... Khổng Minh một tuổi, có bài thơ thu gọn đời mình, giữa những dư luận thị phi, và trầm luân thế cuộc:

    Chữ thọ vừa ăn đứt Ngoạ Long
    Bến nằm dư biết đục hay trong
    (...)
    Chỉ thương kiếp đá ai bày trận
    Ðể ngấn vàng gieo chợt rối vòng


    Nhưng phấn khởi, dường như chỉ được một mùa xuân ấy. Tết năm sau, 1970, bài "Xúc Ðộng Cuối Năm" thật buồn:

    Chơi xuân đất này không cỏ non
    Thơ không vàng nữa, ấn không son
    Hỡi ơi lòng chợt đau như cắt
    Một nụ cười xuân cũng chẳng còn


    Bài thơ tưởng niệm bạn tâm giao là thi sĩ Ðông Hồ (1906-1969) vừa mới quy tiên trong năm. Người sành thơ nhận ra bóng dáng Ðông Hồ: câu đầu lấy từ một câu tập cổ của tác giả Bội Lan Hành: "xuân du thử địa vô phương thảo", câu sau lấy ý từ bài Vàng Son hoa nở hai mùa:

    Mùa vàng hoa mai hoa cúc
    Mùa son hoa phượng hoa vông
    (...)
    Mùa vàng giàu thật giàu
    Mùa son sang rất sang
    (Ðông Hồ)


    "Một nụ cười xuân cũng chẳng còn", là nhắc tên tập thơ "Cô Gái Xuân" (1935) của Ðông Hồ.

    Xuân Tân Hợi – 1971, lại thêm một mùa tang tóc:

    Theo nắng trôi vàng, bạc nổi mây
    Thương xuân lìa cội, Tết sa lầy
    Sông Rồng bến Nghé đêm Trừ tịch
    Phá vỡ vòng sao tự giải vây
    Mách cho Lã Vọng về đây
    Tha hồ câu, bến sông đầy tử thi

    Tuý Ông ngồi rũ cánh Lan buồn
    Nơi ấy đầy xương chất máu tuôn
    Thà đợi một mùa Xuân Ðích Thực
    Âm thanh Cuồng sát tự dìm luôn
    (Xuân Ðối Diện)


    Năm sau, 1972, khói lửa vẫn ngập trời:

    Giấc mộng trường chinh lửa ngút mây
    Tỉnh ra ngựa đấy với thuyền đây
    Nhìn nhau chuột nhỏ tung tăng dạo
    Vừa uống sông xuân một bụng đầy
    (Nhâm Tý khai bút)


    Tác giả tự dịch ra Hán Văn:

    Trường chinh mộng hậu tức phong yên
    Thiên lý long câu vạn lý thuyền
    Hốt ngộ tiền thân nhất yến thử
    ẩm hà mãn phúc tuý xuân thiên


    Lời thơ thanh thoát, dí dỏm. Nhưng tâm sự tác giả, thời điểm ấy còn u ám lắm qua bài "Xuân Quạnh ":

    Hỡi ơi trầm ngát mùa cung điện
    Ngõ hẹp ... Thôi rồi vẫn tịch liêu
    Lầu Vọng-giai-nhân mãi quạnh nằm
    Ngày xưa Kim ốc chỉ mười năm
    Ðắng cay thế vị lòng vương giả
    Ôi nguyệt tiền thân ngọt đoá rằm



    Cuối năm 1972, hoà hội Paris bế tắc, chiến trường miền Nam ác liệt và Mỹ dùng pháo đài bay B 52 oanh tạc Hà Nội suốt 12 ngày đêm cuối năm. Phải nhớ rõ bối cảnh đó, mới hiểu tâm trạng Vũ Hoàng Chương qua bài "Ðón Xuân Mười Chín" làm trước Tết Quý Sửu (nhằm ngày 3.2.1973):

    Bấm đốt từ di cư đến nay
    Ðón xuân vừa vặn hết bàn tay,
    Sang sông Ngựa đã hai lần hí
    Vạch đất Trâu thêm một luống cày
    Lửa ném tràn lan đầu gió Bắc
    Vàng rung thăm thẳm đáy hồ Tây
    Bút toan chạy ngược đau lòng chữ
    Núi vẫn nằm ngang bạc tóc mây
    Dăm kẻ tri giao toàn kiết xác
    Nửa đêm trừ tịch cũng vờ say
    Hằng nga bỏ địa cầu đi mãi
    Tết đến buồn không chịu vẽ mày
    Xưa rồi lửa phóng tên bay
    Giờ chơi nhạc sống nào đây hỡi giàn
    Bóng ai trên đá ngồi gan
    Có nghe rung một giây đàn lẻ loi
    Trời xuân chẳng én đưa thoi
    Mà như gấm đẩy bức Hồi Văn qua
    Nghé kêu đầy bến vàng hoa
    (dẫn trọn bài)


    Bài này đăng trên Giai Phẩm Văn Xuân Quý Sửu, phát hành ngày 15.1.1973, trước khi ký hoà ước Paris. Vậy Vũ Hoàng Chương phải làm trước đó, vào thời điểm:

    Lửa ném tràn lan đầu gió Bắc
    Vàng rung thăm thẳm đáy hồ Tây


    Câu thơ ngụ ý: lửa thử vàng, Vàng Mười không sợ lửa, chế độ miền Bắc không khuất phục trước vũ lực thô bạo. Ðây là một câu thơ nặng tình dân tộc, nhưng không mấy người để ý, như một thứ cung đàn lẻ loi. Ngược lại, người ta bới móc những câu thơ "chống cộng" để lên án và hạ ngục Vũ Hoàng Chương khi có cơ hội.

    Người đọc vẫn tưởng nhà thơ sống trong mây khói, quên rằng Vũ Hoàng Chương gốc gác là một bộ óc khoa học, toán học, nên đã có những tính toán chi ly, chính xác : bàn tay, tổng cộng có 19 đốt, ứng vào con số 19 năm di cư sang sông (1954-1973). Ngựa đã hai lần hý là hai năm Giáp Ngọ (1954) và Bính Ngọ (1966). Trâu thêm một luống cày là hai năm Tân Sửu (1961) và Quý Sửu (1973). Hai vần mây và say nhắc tên hai tập thơ đầu tay; Nửa đêm trừ tịch là tên một bài thơ. Nghé kêu đầy Bến ngụ ý bài thơ làm tại Sài Gòn, tên cũ là Bến Nghé.

    Sau đó, hiệp định Paris ký ngày 27.1.1973, chấm dứt chiến tranh Việt Nam trên giấy tờ. Ngay ngày Tết Quý Sửu, Vũ Hoàng Chương có thơ kịp thời ghi dấu:

    Ma là Người... kiếp khác
    Người là Trời... đêm nay
    Nghe chừng lửa đã tắt
    Hai bờ Con-Sông này
    Ờ nhỉ! đâu còn Vết Cắt
    Sao lòng ai vẫn chưa hay?
    Nằm kia, người nín bặt
    Vòng luân hồi đã ngược chiều quay
    Ma thôi vất vưởng, trời thôi lưu đày
    (Tin Xuân)


    Vũ Hoàng Chương là người thiết tha với vận mệnh dân tộc và đất nước, gắn bó với kỷ niệm Hàng Khay Hàng Trống hoa nào rụng, nhất định phải kỳ vọng vào hiệp định 27.1.1973 sẽ mang lại thanh bình cho đất nước, và ngày thống nhất sẽ không xa. Dù rằng kỳ vọng ấy chỉ rung một giây đàn lẻ loi, và sau này sẽ không đúng với thực tế: đất nước sẽ thanh bình và thống nhất, nhưng trong những điều kiện khác – mà Vũ Hoàng Chương sẽ là nạn nhân.

    Năm 1974, Tết Giáp Dần, thi nhân có bài Thuý Vũ Ðoản Từ, trích toàn văn, vì ít người còn lưu giữ:

    Cỏ Bồ ôm đá ngủ
    Trong tranh từ bao giờ
    Cho đến bây giờ
    Còn say trong thơ
    Vườn bỗng hót vang chim Thuý Vũ
    Ðèn xanh nến biếc đêm giao thừa
    Nét bút gầy theo mực úa
    Bao năm rồi tiêu sơ
    Có phải xuân đang từ đáy lụa
    Một chiều sâu không ai ngờ
    Truyền tin về giấc mơ
    ánh nguyệt mung lung cành lãng đãng
    Nghe lòng trời đất ươm tơ
    Nguyệt vẽ mày cong dĩ vãng
    Cành đơn hoa trắng tương tư
    Ôi thôi áo vải đã màu nâu thuyền đã hư
    Mối manh gì nữa còn ai nữa
    Ðành kết vào hương Thuý vũ từ


    Tác giả giải thích: Thuý Vũ nguyên là tên một loài chim, sau thành tên một loài hoa : hoa mai trắng, nhiều cánh và nhỏ hơn Bạch Mai (2). Nói là thơ xuân, kỳ thực bài này nằm giữa mộng và thực. Nó quý ở chỗ phản ánh tâm trạng của tác giả thời đó, ông sẽ viết " ta đành mất hết để còn nhau " (Huyền Lan Trường Từ, cuối xuân Giáp Dần 1974).


    * * *

    Thơ xuân thơ Tết cuối cùng của Vũ Hoàng Chương là bài Vịnh Tranh Gà Lợn, làm vào ngày Tết Bính Thìn, 1976. Bài thơ được truyền tụng nhờ được truyền khẩu. Nhưng cũng vì truyền khẩu, nên nhiều dị bản khác nhau, nhiều bản sai lạc, vô nghĩa. Bà Vũ Hoàng Chương đã than phiền và ghi lại cho chúng tôi chính văn:

    Vịnh tranh Gà Lợn
    Sáng chưa sáng hẳn, tối không đành
    Gà lợn, om sòm rối bức tranh
    Rằng vách có tai, thơ có hoạ
    Biết lòng ai đỏ, mắt ai xanh
    Mắt gà huynh đệ bao lần quáng
    Lòng lợn âm dương một tấc thành
    Cục tác nữa chi, ngừng ủn ỉn
    Nghe rồng ngâm váng khúc tân thanh


    Bà Vũ Hoàng Chương ghi chú: Thơ có hoạ có ba nghĩa: thơ có xướng thì phải có hoạ, gọi là thơ xướng hoạ: thơ phản nghịch là tai hoạ; và thơ hoạ (vẽ) ra tranh. Vũ Hoàng Chương nổi tiếng là uyên bác: thơ ông thường sử dụng nhiều điển cố. Ðặc biệt bài này ông sử dụng tục ngữ, theo truyền thống Nguyễn Trãi, Nguyễn Du. Bà Vũ Hoàng Chương lưu ý đến những tục ngữ: "rừng có mạch, vách có tai"; "xanh vỏ đỏ lòng". Nhưng còn nhiều thành ngữ, tục ngữ khác như: "tranh tối tranh sáng", "mắt xanh", "mắt quáng gà", "gà cùng một mẹ", "lợn âm dương", "con gà cục tác lá chanh, con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi". "Khúc tân thanh" ngụ ý "đoạn trường". Còn ý nghĩa, ngụ ý dí dỏm nhưng thâm trầm của từng câu, từng chữ thì chúng tôi xin miễn giải thích, sợ làm mất cái duyên ngầm của bài thơ.
    Chỉ mong văn giới ghi nhận: đây là văn bản chính thức của bài Vịnh tranh Gà Lợn của Vũ Hoàng Chương làm vào dịp Tết Bính Thìn 1976. Bà Vũ Hoàng Chương và chúng tôi chịu trách nhiệm về 56 chữ trong văn bản. Những dị bản khác nên xem như là truyền khẩu, "tam sao", được phổ biến trong nghịch cảnh. Sau đó nhà thơ Vũ Hoàng Chương bị bắt, giam ở ngục Chí Hoà, bị bệnh nặng, đưa về nhà mấy hôm thì mất, ngày 6.9.1976, nhằm ngày 13 tháng 8 năm Bình Thìn, lúc 23 giờ.


    * * *

    Tóm lại, ở thời trai trẻ Vũ Hoàng Chương ít có thơ Xuân trong các tập Thơ Say, Mây, Rừng Phong. Sau ngày di cư vào Nam, thơ xuân của ông thường là hoài niệm hương mùa-xuân-mất ngậm ngùi bay. Khoảng mươi năm về sau, ông có nhiều thơ xuân mỗi năm vì yêu cầu của báo giới; vả lại, ông thường dùng thể thơ ngắn, gọi là nhị thập bát tú, dễ sử dụng để ký hoạ một tâm trạng, một biến cố lịch sử. Do đó, những bài thơ hoàn cảnh lại là những bài thơ thời thế và thân thế giàu sử liệu và tư liệu.

    Chúng tôi sưu tầm và giới thiệu thơ xuân của Vũ Hoàng Chương qua nhiều giai đoạn, để bạn đọc và văn giới có một chuỗi tư liệu. Nhưng nhất định là thiếu sót, nhất là những bài thơ đăng rải rác trên báo, hay rất nhiều thơ xuân thù tạc gửi bằng hữu. Quý vị nào biết xin vui lòng mách, hoặc công bố, để đóng góp vào việc hoàn thành Toàn Tập Thơ Văn Vũ Hoàng Chương sau này.

    Dùng từ cho chính xác, có thể nói là Vũ Hoàng Chương làm nhiều thơ Tết và ít thơ xuân. Và nói chung, thơ xuân Vũ Hoàng Chương, ở cái phần đọng lại trong lòng người đọc thường là:

    Hương mùa-xuân-mất ngậm ngùi bay.


    Người đời vẫn mơ ước những thành đạt làm nên sự nghiệp. Nhưng có những sự nghiệp lớn lao hình thành trên mất mát.

    Cao quý và thiêng liêng thay, một sự nghiệp làm bằng mất mát.


    Ðặng Tiến
    Paris, Tết dương lịch, 1/1/2001



    ----------------------
    Chú thích:
    [1]Chế Lan Viên, Phê Bình Văn Học, nxb Văn Học, tr. 89, 1962, Hà Nội
    [2] Bà Vũ Hoàng Chương (1919- 2005) – nhà thơ Đinh Thục Oanh – Xuân Kỷ Mão 1999 đã có bài Mai Thuý Vũ để truy niệm phu quân:

    Cao sâu từng nhập bóng cây già,
    Cây vẫn thân xưa bóng chẳng nhoà.
    Vườn trải băng sương trăm thức cỏ,
    Xuân còn Thuý Vũ một cành hoa.
    Lòng nghe nắng ấm say đôi chút
    Cánh để men hồng nhuốm phớt qua
    Vang tiếng chim xanh về hót đấy,
    Bồng lai hẳn nhớ kẻ đi xa.

    Tôi đã hoạ lại, nay nhắc lại để ghi kỷ niệm và tư liệu:

    Mộng Trắng Cành Mai, trên cội già,
    Nắng thưa mưa nhạt, trắng không nhoà
    Sang Tần lỗi bước lầm Tâm Sự,
    Bút Nở Hoa Đàm lỡ xác hoa.
    Ngồi Quán, Thơ Say, Thuyền Ghé Tạm
    Rừng Phong, Đậm Nhạt – Hạc về qua.
    Mây xa, xa mãi, xa xa lắm,
    Một chị một em tình xót xa

    Paris, 15/8/1999
    (những chữ in đậm là tên tác phẩm Vũ Hoàng Chương)

    http://www.art2all.net


Hội Quán Phi Dũng ©
Diễn Đàn Chiến Hữu & Thân Hữu Không Quân VNCH




website hit counter

Working...
X